Bài giảng Ngữ văn 12 - Bài dạy: Ông già và biển cả

¤ng giµ vµ biÓn c¶He- minh - ueNguyễn Thị Hằng Nga- Hoài Đức BNguyễn Thị Hằng Nga- Hoài Đức BNguyen Thi Hang Nga- Hoai Duc BT¸c gi¶Hªminguª (1899-1961) lµ nhµ v¨n MÜ«ng sinh ra ë mét thµnh phè nhá ngo¹i vi Chi ca g«, trong mét gia ®×nh kh¸ gi¶.«ng yªu thÝch thiªn nhiªn hoang d¹i, thÝch phiªu l­u m¹o hiÓm, vµ ®· tõng tham gia nhiÒu cuéc chiÕn tranhHªminguª lµ mét nhµ b¸o, nhµ v¨n x«ng x¸o, quen nÕp sèng gi¶n dÞ cña ng­êi d©n chÊt ph¸c.¤ng mÊt t¹i Cu BaOnixt Heâmingueâ (1899 – 1961) sinh tröôûng trong gia ñình khaù giaû taïi moät thaønh phoá nhoû ngoaïi vi Chicago - nöôùc Myõ.I- Giíi thiÖu chung- S­ nghiÖp s¸ng t¸c cña «ng rÊt ®å sé, trong ®ã tiªu biÓu lµ nh÷ng t¸c phÈm:+ Gi· tõ vò khÝ (1929)+ Chu«ng nguyÖn hån ai ( 1940)+Bªn kia s«ng vµ d­íi vßm c©y l¸ + ¤ng giµ vµ biÓn c¶( 1952) Hªminguª ®­îc tÆng gi¶i th­ëng N«bel n¨m 1954 Hªminguª lµ ng­êi ®Ò x­íng nguyªn lý “ t¶ng b¨ng tr«i”, thÓ hiÖn mét c¸ch h×nh ¶nh yªu cÇu víi mét t¸c phÈm v¨n häc: nhµ v¨n kh«ng trùc tiÕp c«ng khai ph¸t ng«n cho ý t­ëng cña m×nh, mµ h·y x©y dùng nh÷ng h×nh t­îng cã nhiÒu søc gîi ®Ó ng­êi ®äc cã thÓ rót ra nh÷ng Èn ý. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó thÓ hiÖn nguyªn lý trªn lµ ®éc tho¹i néi t©m kÕt hîp víi viÖc dïng c¸c Èn dô, vµ c¸c biÓu t­îngHê Minguê đã từng tham gia hai cuộc đại chiến thế giới I và II là phóng viên mặt trận rất xông xáoMột số hình ảnh mà nhà văn đã ghi lại trong quá trình tác nghiệp của mìnhMột minh hoạ về cuộc sống phiêu lưu của nhà văn Người yêu của nhà văn làm y tá trong chiến tranh thế giới lần 1 Bi kịch tình yêu của nhà văn ơ-nít Hê-ming-uê ( 1899- 1961)Em hãy cho biết những tầng lớp nghĩa của tác phẩm “Ông già và biển cả”. Tại sao có thể ví tác phẩm với tảng băng trôi?II- Tác phẩm “Ông già và biển cả”- The oid man and the sea1- Tóm tắt nội dungChuyện kể lại 3 ngày 2 đêm ra khơi đánh cá của ông lão Xan-ti-a gô. Trong khung cảnh mênh mông trời biển , chỉ có một mình ông lão, khi chuyện trò với mây nước, chim cá, khi đuổi theo con cá lớn, khi đương đầu với đàn cá mập đang xông vào xâu xé con cá kiếm của lão, để rốt cục kéo vào bờ một con cá chỉ còn trơ xương2- Những tầng ý nghĩaThời gian, nhân vật dường như được thu hẹp đến mức cực hạn, nhưng câu chuyện cực kỳ đơn giản ấy gợi mở nhiều tầng ý nghĩa cho người đọc.+ Một cuộc tìm kiếm con cá lớn nhất, đẹp nhất đời+hành trình nhọc nhằn và dũng cảm trong một xã hội vô tình+ Thể nghiệm về thành công và thất bại của người nghệ sĩ đơn độc khi theo đuổi ước mơ sáng tạo rồi trình nó trước mắt người đời .+ Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên -> Đúng như hình ảnh về tác phẩm nghệ thuật mà Hêminguê đã từng so sánh và phấn đấu để sáng tạo- tảng băng trôi. “Ông già và biển cả” xuất hiện trên phần nổi của ngôn từ không nhiêu ,lối viết giản dị, song phần chìm của nó rất lớn. Nó đúng là một tảng băng trôi.III - §äc- hiÓu ®o¹n trÝchHái: em cã nhËn xÐt g× vÒ h×nh t­îng «ng l·o vµ con c¸ kiÕm1-H×nh ¶nh «ng l·o vµ con c¸ kiÕm	- Xan-ti-a-g« lµ mét «ng giµ ®¸nh c¸ ë vïng nhiÖt l­u. §· ba ngµy hai ®ªm «ng ra ngoµi kh¬i ®¸nh c¸ . Khung c¶nh trêi biÓn mªnh m«ng chØ 1 m×nh «ng l·o. Khi trß chuyÖn víi m©y n­íc, khi ®uæi theo con c¸ lín , khi ®­¬ng ®Çu víi ®µn c¸ mËp x«ng vµo x©u xÐ con c¸. Cuèi cïng kiÖt søc vµo ®Õn bê con c¸ chØ cßn l¹i bé x­¬ng . C©u truyÖn ®· më ra nhiÒu t©ng ý nghÜa:	 	+ Mét cuéc t×m kiÕm con c¸ lín nhÊt, ®Ñp nhÊt ®êi , hµnh tr×nh nhäc nh»n dòng c¶m cña ng­êi lao ®éng trong mét x· héi v« h×nh 	+ ThÓ nghiÖm vÒ thµnh c«ng vµ thÊt b¹i cña ng­êi nghÖ sÜ ®¬n ®éc khi theo ®uæi ­íc m¬ s¸ng t¹o råi tr×nh bµy nã tr­íc m¾t ng­êi ®êi ..:	- §o¹n trÝch cã hai h×nh t­îng: «ng l·o vµ con c¸ kiÕm. Hai h×nh t­îng mang mét vÎ ®Ñp song song t­¬ng ®ång trong mét t×nh huèng c¨ng th¼ng ®èi lËp:	+ Con c¸ kiÕm m¾c c©u b¾t ®Çu nh÷ng vßng l­în “ vßng trßn rÊt lín”, “ con c¸ ®· quay trßn , nh­ng con c¸ vÉn chËm r·I l­în vßng”. Nh÷ng vßng l­în ®­îc nh¾c l¹i rÊt nhiÒu lÇn gîi ra ®­îc vÎ ®Ñp hïng dòng, ngoan c­êng cña con c¸ trong cuéc chiÕn ®Êu Êy.	+ ¤ng l·o ë trong hoµn c¶nh hoµn toµn ®¬n ®éc, “ mÖt thÊu x­¬ng”, “ hoa m¾t” vÉn kiªn nhÉn, võa th«ng c¶m víi con c¸, võa ph¶i khuÊt phôc nãCuéc chiÕn ®Êu ®· ®Õn giai ®o¹n cuèi, hÕt søc c¨ng th¼ng nh­ng còng hÕt søc ®Ñp ®Ï. Hai ®èi thñ ®Òu dèc søc tÊn c«ng vµ dèc søc chèng tr¶:	+ ¤ng l·o c¶m thÊy chãng mÆt vµ cho¸ng v¸ng nh­ng vÉn ngoan c­êng: “ ta kh«ng thÓ tù ch¬I xá m×nh vµ chÕt tr­íc mét con c¸ nh­ thÕ nµy ®­îc”. «ng l·o c¶m thÊy “ mét có quËt ®ét ngét vµ có n¶y m¹nh ë sîi d©y mµ «ng l·o ®ang nÝu c¶ b»ng hai tay”. L·o hiÓu con c¸ còng ®ang ngoan c­êng chèng tr¶. L·o biÕt con c¸ sÏ nh¶y lªn, l·o mong cho ®iÒu ®ã ®õng x¶y ra, c¸, l·o nãi, “ ®õng nh¶y” , nh­ng l·o hiÓu “ nh÷ng có nh¶y ®Ó nã hÝt thë kh«ng khÝ” L·o n­¬ng nhê vµo giã chê: “ l­ît tíi nã l­în ra ta sÏ nghØ”	+ §Õn vßng thø 3, con c¸ nh¶y lªn, lÇn ®Çu tiªn l·o ®­îc thÊy con c¸ “l·o kh«ng thÓ tin næi ®é dµi cña nã “ nã kh«ng thÓ lín nh­ thÕ ®­îc” . Nh÷ng vßng l­în cña con c¸ hÑp dÇn . Nã ®· yÕu ®I nh­ng nã kh«ng khuÊt phôc, l·o nghÜ: “ tao ch­a bao giê thÊy bÊt kú ai hïng dòng, duyªn d¸ng, b×nh tÜnh, cao th­îng h¬n mµy”	+ ¤ng l·o còng ®· rÊt mÖt cã thÓ ®æ sôp xuèng bÊt cø lóc nµo. Nh­ng «ng l·o lu«n tù nhñ “ m×nh sÏ cè thªm lÇn n÷a”. Dån hÕt mäi ®au ®ín vµ nh÷ng g× cßn lai cña søc lùc vµ lßng kiªu h·nh, l·o mang ra ®Ó ®­¬ng ®Çu víi c¬n hÊp hèi cña con c¸. «ng l·o lÊy ngän lao phãng xuèng s­ên con c¸ “ c¶m thÊy mòi s¾t c¾m phËp vµo,l·o t× ng­êi lªn Ên s©u råi dån hÕt träng lùc lªn c¸n lao”. §©y lµ ®ßn ®¸nh quyÕt liÖt cuèi cïng ®Ó tiªu diÖt con c¸. L·o rÊt tiÕc khi ph¶I giÕt nã nh­ng vÉn ph¶i giÕt nã	+“ Khi Êy con c¸ mang c¸i chÕt trong m×nh sùc tØnh phãng vót lªn khái mÆt n­íc ph« hÕt tÇm vãc khæng lå, vÎ ®Ñp vµ søc lùc cña nã”. C¸I chÕt cña con c¸ còng béc lé vÎ ®Ñp kiªu dòng hiÕm thÊy. C¶ con c¸ vµ «ng l·o ®Òu lµ kú phïng ®Þch thñ , hä xøng ®¸ng lµ ®èi thñ cña nhau.	Nhµ v¨n miªu t¶ vÎ ®Ñp cña con c¸ còng lµ ®Ò cao vÎ ®Ñp cña con ng­êi. ®èi t­¬ng chinh phôc cµng cao c¶, ®Ñp ®Ï th× vÎ ®Ñp cña ng­êi ®I chinh phôc l¹i cµng ®­îc t«n lªn. Cuéc chiÕn ®Êu gian nan víi biÕt bao thö th¸ch ®au ®ín ®· t«n vinh vÎ ®Ñp cña ng­êi lao ®éng: gi¶n dÞ vµ ngoan c­êng, thùc hiÖn b»ng ®­îc ø¬c m¬ cña m×nh.2- Néi dung t­ t­ëng cña ®o¹n trÝchTh¶o luËn: theo em néi dung t­ t­ëng cña ®o¹n trÝch lµ g×?- H×nh t­îng con c¸ kiÕm ®­îc ph¸t biÓu trùc tiÕp qua ng«n tõ cña ng­êi kÓ chuyÖn, ®Æc biÖt lµ qua nh÷ng lêi trß chuyÖn cña «ng l·o con c¸ ta thÊy «ng l·o coi nã nh­ mét con ng­êi. chÝnh th¸i ®é ®Æc biÖt kh¸c th­êng nµy ®· biÕn con c¸ thµnh nh©n vËt chÝnh thø 2 bªn c¹nh «ng l·o, ngang hµng víi «ng.Con c¸ kiÕm cã ý nghÜa biÓu t­îng: nã lµ ®¹i diÖn cho h×nh ¶nh cña thiªn nhiªn, tiªu biÓu cho vÎ ®Ñp, tÝnh chÊt kiªu hïng, vÜ ®¹i cña tù nhiªn. Trong mèi quan hÖ phøc t¹p cña thiªn nhiªn víi con ng­êi kh«ng ph¶I lóc nµo thiªn nhiªn còng lµ kÎ thï. Con ng­êi vµ thiªn nhiªn võa lµ b¹n võa lµ ®èi thñCon c¸ kiÕm lµ biÓu t­îng cña ­íc m¬ võa b×nh th­êng gi¶n dÞ, nh­ng ®ång thêi còng rÊt kh¸c th­êng, cao c¶ mµ con ng­êi Ýt nhÊt theo ®uæi mét lÇn trong ®êi.3- NghÖ thuËt cña ®o¹n trÝch- Ng«n ng÷ kÓ chuyÖn trong ®o¹n trÝch cã sù kÕt hîp cña ng«n ng÷ cña ng­êi dÉn chuyÖn vµ ng«n ng÷ trùc tiÕp cña nh©n vËt 	+ Cã lóc nã lµ ®éc tho¹i néi t©m: 	+ Cã lóc nã lµ ®èi tho¹i h­íng ®Õn con c¸:	 “ C¸ ¬i, «ng l·o nãi, c¸ nµy, dÉu sao th× mµy còng sÏ chÕt. Mµy muèn tao cïng chÕt n÷a µ?”	 “§õng nh¶y, c¸, l·o nãi ®õng nh¶y” 	 “ l·o nghÜ: tao ch­a tõng thÊy bÊt cø ai hïng dòng, duyªn d¸ng vµ cao th­îng h¬n mµy- T¸c dông:+ Gióp ng­êi ®äc nh­ ®ang trùc tiÕp chøng kiÕn sù viÖc+ H×nh thøc ®èi tho¹i nµy cho thÊy «ng l·o Xan-ti-a-g« coi con c¸ kiÕm nh­ mét con ng­êi thùc sù + Néi dung ®èi tho¹i cho thÊy «ng l·o chiªm ng­ìng nã, th«ng c¶m víi nã vµ c¶m thÊy nuèi tiÕc khi tiªu diÖt nã+ §èi tho¹i thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi vµ thiªn nhiªn: kú phïng ®Þch thñ+ §èi thoai thÓ hiÖn râ ý nghÜa biÓu t­îng cña con c¸ kiÕm+VÎ ®Ñp cña con ng­êi trong hµnh tr×nh theo ®uæi vµ ®¹t ®­îc m¬ ­íc cña m×nhIV- KÕt luËn§o¹n v¨n tiªu biÓu cho c¸ch viÕt ®éc ®¸o cña Hª-ming-uª: lu«n ®Æt con ng­êi ®¬n ®éc tr­íc thö th¸ch. Con ng­êi ph¶I v­ît qua thö th¸ch, v­ît qua giíi h¹n cña chÝnh m×nh ®Ó v­¬n tíi ®¹t ®­îc nh÷ng ­íc m¬ vµ kh¸t vängHai h×nh t­îng «ng l·o vµ con c¸ kiÕm ®Òu mang ý nghÜa biÓu t­îng gîi ra nhiÒu tÇng nghÜa cña t¸c phÈm. ®o¹n v¨n tiªu biÓu cho nguyªn lý t¶ng b¨ng tr«I cña Hª-ming-uª.V- LuyÖn tËp cñng cè	T¹i sao cã thÓ ®¸nh gi¸ ®o¹n trÝch võa häc tiªu biÓu cho nguyªn lý “ t¶ng b¨ng tr«i” cña Hª- ming-uª?A- §o¹n trÝch cã nhiÒu tÇng líp ý nghÜa ®Æc biÖtB- Hai h×nh ¶nh «ng l·o vµ con c¸ kiÕm ®Òu mang ý nghÜa biÓu t­îngC- Ng«n ng÷ kÓ chuyÖn cã sù kÕt hîp cña ng«n ng÷ ng­êi kÓ chuyÖn vµ ng«n ng÷ trùc tiÕp cña nh©n vËtD- C¶ A-B-C