Bài giảng Ngữ văn 12 - Đàn ghi ta của Lor - ca - Trường THPT Quỳ Hợp II

Tr­êng THPT Quú Hîp IIĐàn ghita của Lor-caNg­êi d¹y: NguyÔn Ngäc AnhThanh Th¶oTiÕt : 40I. Tìm hiểu chung :  1. Tác giả:- Thanh Thảo tên thật Hồ Thành Công.- Sinh năm 1946 quê Quảng Ngãi.- Tốt nghiệp khoa ngữ văn trường đại học Tổng Hợp Hà Nội.- Ông làm thơ viết báo, tiểu luận phê bình và nhiều thể loại khác nhưng đặc sắc nhất là thơ ca.2. Sự nghiệp :  a. Tác phẩm:- Tác phẩm: 	+ Những người đi tới biển(1977). + Những ngọn sóng mặt trời (1981).	+ Khối vuông ru-bich(1985).	+ Từ một đến một trăm (1988). b. Đặc điểm thơ:- Thơ ông là sự lên tiếng của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại.Thể hiện sự cách tân thơ Việt: đào sâu cái tôi nội cảm, tìm kiếm cách biểu đạt mới3. Tác phẩm a. Hoàn cảnh sáng tác – xuất xứ - thể thơ:- Lấy cảm hứng trực tiếp từ những giây phút đầy bi phẫn trong cuộc đời của Lor-ca, Thanh Th¶o viết bài thơ này.- Bài thơ viết theo thể tự do,trích từ tập Khối vuông ru-bich ( 1985 ).- Thể hiện tư duy thơ Thanh Thảo: suy tư nhuốm màu sắc tượng trưng siêu thực.b.Bố cục : Mạch cảm xúc của THANH THẢO1. 6 dòng đầu: Hình ảnh Lor-ca, con người tự do, nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị của chế độ độc tài và nghệ thuật Tây Ban NhaMạch cảm xúc của THANH THẢO2.Dòng 7-18 : Cái chết oan khuất của Lorca và nỗi xót xa về sự dang dở của khát vọng cách tân nghệ thuật 3. Dòng 19-22 :Niềm xót thương về cái chết của Lorca 4. Dòng 23-31 : Suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lor- ca c. Chủ đê`:- Khắc họa cuộc đời nghệ sĩ Lor-ca với lý tưởng cách tân nghệ thuật và cái chết oan khuất.- Thể hiện niềm ngưỡng mộ và xót thương của tác giả đối với Lor-ca.II.Đọc hiểu văn bản:1. -Hình ảnh Lor-ca con người tự do, cô đơn  ( Dòng 1-6 ) * Lor-ca được miêu tả trên cái nền rộng lớn TBN Hình ảnh tượng trưng + Tiếng đàn : nhạc cụ truyền thống của đất nước TBN + Áo chòang đỏ : gợi nhớ môn đấu bò tót , nét sinh họat đặc sắc của Văn hóa TBN + Vầng trăng , Yên ngựa , + mô phỏng nốt nhạc ghita li-la li-la li-la.=> Tất cả làm nổi bật không gian văn hóa Tây Ban Nha Đàn ghita (Tây Ban Cầm)Một số tranh ảnh về khung cảnh Tây Ban NhaMột số tranh ảnh về khung cảnh Tây Ban Nha--- Tiếng đàn bọt nước : hình ảnh mong manh ,dễ tan vỡ - Tây Ban Nha áo chòang đỏ gắt : + Đỏ gắt là màu máu tươi liên kết với cụm từ TBN ờ đầu -> Tình hình chính trị với những cuộc đàn áp khốc liệt của một chính quyền độc tài ở đây -Đi lang thang , đơn độc , ,vầng trăng chếnh chóang , yên ngựa mỏi mòn => Hình ảnh của Lorca : một nghệ sĩ dân gian tự do , cô độc ,dùng tiếng đàn giải bày nổi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân TBN - Bút pháp chấm phá Niềm cảm thông của nhà thơ với sự đơn độc của người nghệ sĩ mỏi mòn đi tìm cái đẹp trong thế giới bạo tàn.2.Cái chết oan khuất của Lor-ca và nỗi xót xa về sự dang dỡ của khát vọng cách tân nghệ thuật TBN-Lor-ca bị bọn phát xít Prăng –cô giết và ném xác xuống giếng để phi tang Miêu tả sự việc bi phẫn : Hình ảnh thực kết hợp các BP tu từ * Hình ảnh thực : + Áo chòang bê bết đỏ + Lorca bị điệu về bãi bắn + Chàng đi như người mộng du 	=> Hình ảnh Lor-ca bị bọn độc tài bắt và hành hình. -Biện pháp nghệ thuật : - Đối lập; Hát nghêu ngao > Lorca bị bọn độc tài bắt ,hành hình -> Cái chết oan khuất của Lorca - Nhân hóa: ròng ròng máu chảy => cho thấy âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn đã thành linh hồn, thân thể và sinh thể. - Hoán dụ: tiếng hát –> Lor-ca, áo choàng bê bết đỏ -> cái chết - Biện pháp so sánh và chuyển đổi cảm giác : tiếng ghi ta nâu, tiếng ghi ta lá xanh, tiếng ghi ta tròn. Nỗi xót tiếc của tác giả về cái chết bất ngờ đến với Lor-ca – Giây phút bi phẫn nhất trong cuộc đời của Lor-ca.3 . Niềm xót thương Lorca (dòng 19 - 22) - Hình ảnh ẩn dụ tiếng đàn : Nghệ thuật của Lor-ca, Tình yêu tự do và yêu con người mà ông suốt đời theo đuổi. - Lời đề từ : “ Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn “ + Niềm đam mê nghệ thuật của Lorca + Thi ca của mình sẽ án ngữ những người đến sau trong sáng tạo nghệ thuật ông dặn phải chôn nghệ thuật của ông để đi tới - “ Tiếng đàn như cỏ mọc hoang: “ -> cái đẹp không thể bị hủy diệt. Xót thương cho một cái chết thiên tài Xót tiếc cho hành trình cách tân dang dỡ không chỉ của Lorca mà với nền văn chương TBN,Lorca chết nghệ thuật thiếu vắng người dẫn đường như cỏ mọc hoang -” Giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng “ - Vầng trăng không chếnh choáng nữa mà nó long lanh soi tỏ một con người đã chết cho quê hương, cho sự hồi sinh của nền dân chủ. - Hình ảnh tượng trưng hóa + so sánh giọt nước mắt vầng trăng: cảm thông, uất hận. Cái đẹp sáng tạo của người nghệ sĩ đã tìm được giá trị chân chính của nó. => Sư bất tử của cái đẹp => Sự trân trọng và niềm tin mãnh liệt của tác giả vào sự bất tử của tiếng đàn Lor-ca. 4. Suy tư về cuộc giải thóat ,giã từ của Lorca: ( Dòng 23-31) - Hình ảnh ẩn dụ đường chỉ tay: số phận, định mệnh nghiệt ngã của Lor-ca. - Các hành động: 	“ném lá bùa”, “ném trái tim mình vào xoáy nước, vào cõi lặng yên” 	-> Sự giã từ và giải thoát, một sự lựa chọn.=> Tiếng lòng tri âm sâu sắc đối với người nghệ sĩ thiên tài Lor-ca. Nhân danh lòng kính trọng Lor-ca, hãy để cho Lor-ca có được một sự giải thoát thực sự. 5/ Yếu tố âm nhạc trong bài thơ : - li-la li-la li-la gợi nhịp thời gian vẫn chảy mãi: sự sống tiếp tục hành trình vô tận của nó, để cho sự sáng tạo nghệ thuật vẫn mãi hồi sinh. III Tổng kết  1/ về nội dung :	Qua việc thể hiện nỗi đau sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lor-ca, bài thơ là tiếng lòng tri âm của Thanh Thảo đối với nghệ thuật chân chính và cuộc đời của Lor-ca. Nghệ thuật đặc sắc:Kết cấu: kết cấu tự sự, theo mạch cảm xúc qua cái chết của Lor-ca.- Thể thơ tự do ,không dấu câu ,không dấu hiệu mở đầu ,kết thúc Hình ảnh tượng trưng, siêu thực có sức chứa lớn về nội dungKết hợp hài hòa hai yếu tố thơ nhạc V. TỔNG KẾT - Bài thơ làm sống lại huyền thoại về một con người, một nghệ sĩ, một chiến sĩ, về một xứ sở và về chính âm nhạc, thi ca. - Bài thơ kết hợp hài hòa hai yếu tố thơ và nhạc về cấu tứ; sức gợi mở đa dạng, phong phú về hình ảnh và sự mới mẻ về ngôn từ, góp phần làm nên diện mạo phong phú của thơ ca VN sau năm 1975.