Bài giảng Ngữ văn 12 - Đọc văn: Hồn Trương Ba, da hàng thịt (trích)

Đọc văn: HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT (Trích )	 Lưu Quang VũA. Mục tiêu bài hoc: SGV B. Phương tiện thực hiện:- SGK Ngữ văn 12 ( CTcơ bản)Ảnh chân dung Lưu Quang Vũ.-Sơ đồ tóm tắt truyện kể dân gian.C. Tiến trình thực hiện:Giới thiệu bài mới: GV gọi vài ba HS trả lời cho câu hỏi đặt ra:“ Theo em, nỗi khổ lớn nhất của con người là gì?”( HS có thể trình bày không giống nhau, song cuối cùng GVcần có định hướng: Trong cuộc sống, mỗi người, tuỳ vào hoàn cảnh,kinh nghiệm sống của mình có thể đưa ra những quan niệm sống khác nhau, nhưng có thể nói rằng một trong những nỗi khổ lớn nhất của con người là khi sống mình không được là mình trọn vẹn, Khi ý thức được sự tha hoá của bản thân nhưng lại không có con đường nào để giải thoátĐể chia sẻ quan niệm sống này cũng như thấy được ngòi bút viết kịch tài hoa của LQV, hôm nayHoạt động của GV và HS Kết quả cần đạt*Hoạt động 1: HDHS tìm hiểu chungI. Tìm hiểu chung:-Dựa vào tiểu dẫn, hãygiới thiệu những nét lớnvề Lưu Quang Vũ? 1. Tác giả:- - Lưu Quang Vũ( 1948-1988) là 1 nghệ sĩ có nhiều tài năng(vẽ tranh, viết báo, làm thơ, sáng tác kịch). Riêng ở thể loại kịch, ông được đánh giá là một trong những nhà viết kịch xuất sắc nhất của nước ta từ sau 1975.Vì sao kịch của LQV lại có sức thu hút mãnh liệt đối với công chúng?Kịch LQV phản ánh nhiềuvấn đề nóng bỏng của đờisống với nghệ thuật phong phú đa dạng.. 2. Tác phẩm: GV giới thiệu vài nét về giá trị và hoàn cảnh ra đời của TP.“HTB,DHT” là 1 trong những vở kịch đặc sắc nhất của LQV, đã công diễn nhiều lần trên sân Khấu trong và ngoài nước (kịch bản được viết 1981 nhưng đến 1984 mới ra mắt công chúng). - Trong đời sống hàng ngày, cụm từ “HTB,DHT” thi thoảng vãn được nhắc đến. Hãy cho biết tên gọi của cụm từ đó là gì?( Giải thích sự chọn lựa đó)Điển cố.	B. Điển tích.C. Thành ngữ. D. Câu vè. (Thảo luận nhóm) Tác giả đã dựa vào cốttruyện dân gian để sáng tạo nên 1 vở kịch dài đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ và có ý nghĩa nhân văn sâu sắc.GV tóm tắt ngắn gọn truyện DG( dùng sơ đồ)-( B.Điển tích)TÓM TẮT TRUYỆN DÂN GIAN HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT	---------------------------------Trương Ba(giỏi cờ)	 	 Chết đột ngột ĐếThích (Tiên cờ) Sống lại(Trong xác anh HT)	 	 	 Vợ TB >Xét trong quá trình vận độngcủa kịch thì đoạn trích thuộc phần cao trào và mở nút*Hoạt đông 2: HDHS đọc- hiểu văn bản- Gọi HS đọc VB theo các vai- Qua những lời đối thoại của HTB với XHT, hãy cho biết ý nghĩa ẩn dụ mà tác giả muốn gửi gắm?( Chú ý đây là đoạn đối thoại có tính giả tưởng) Đoạn trích này là 1 phần của cảnh 7, cảnh cuối cùng của vởKịch( khi cuộc đối đầu giữa Hồn và Xác trong nhân vật HTB lên tới đỉnh điểm).II. Đọc hiểu văn bảnÝ nghĩa ẩn dụ của màn đối thoại giữa HTB và XHT:Cuộc đối thoại giữa HTB và XHT là 1 cuộc đối thoại sinh động, đầy ý nghĩa triết lí, đólà cuộc đấu tranh giữa thể xác và linh hồn của 1 con người.Hãy nói rõ hơn về mâu thuẫn Kịch ở đoạn này? Ở đoạn cuối này, XHT tỏ ra lấn lướt HTB, tuyên bố về sức mạnh âm u, đuôi mù của mìnhhơn nữa, còn ve vãn HTB thoả hiệp với nóTrước những lí lẽ ti tiện ấy, TB đã nổi giận, mắng mỏ XT hèn hạ nhưng đồng thời cũng thấm thía nghịch cảnh mà mình đã lâm vào, đành nhập trở lại XHT trong tuyệt vọng- Dụng ý nghệ thuật của tác giả khi tạo nên xung đột quyếtliệt này giữa HỒN và XÁC? -> Ngoài dụng ý đẩy xung đột kịch tới cao trào, tạo sức hấp dẫn cho kịch bản, tác giả muốn làm nổi rõ mối qh hữu cơ giữa thể xác và linh hồn: TX có tính độc lập tương đối của nó, có khả năng tác động vào LH; vàHồn TB có tự nhận thấy sự thay đổi đó của mình hay không?Thái độ của TB lúcnày như thế nào?Chính HTB cũng nhận thâý sự thay đổi đó của bản thân.Ông đau khổ ,tuyệt vọng , thấy không thể sống như thế được nữa, “không cần đến cái đời sống do mày (thể xác) mang lại !không cần!”-> Quyết định giải thoát( lời độc thoại ,lấy nén hương châmlửa) Hành động kịch này có vai trò gì trong quá trình vận độngcủa vở kịch? Chuẩn bị cho việc giải quyếtXung đột kịch (mở nút)3. TB xin trả lại xác cho anh HT( Màn đối thoai giữa TB với Đế Thích).- Thái độ của TB như thế nào Khi gặp lại ĐT?Gặp lại ĐT, TB bày tỏ thái độKiên quyết không chấp nhận cái cảnh sống “bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo”nữavà muốn được là mình 1 cách“toàn vẹn”.+ ĐT đã dùng những lời lẽ nào để thuyết phục TB?	không thể trả lại xác 	cho AHT tầm thường 	 Thế giới vốn	 khg toàn vẹn+Đế Thích	 Nhập vào xác 	 cu Tỵ Sự hư vô khủng 	 khiếp của cái chết+Phản ứng của TB trước nhữnglời lẽ ấy của ĐT?( trích đọc một số câu tiêu biểu) Không thể bên trg 1 đằng, bên ngoài1nẻo	 Sống nhờ vào 	 chẳng cần biết+Trương Có những cái Ba	 sai khg thể sửa 	 đc.Chắp vá gựg ép	 chỉ càng sai thêm.. 	 Không thể sống 	với bất cứ giá nào Cho biếtÝ nghĩa của màn đối thoại này?Phê phán 1 số biểu hiện tiêu cực trong lối sống lúc bấy giờ, đồng thời ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của người LĐ: Sống chân thật, sống vì mọi người, vì sự hạnh phúc và tốt đẹp của con người. 4. Ý nghĩa cái chết của TrươngBa (Màn kết)Cảm nghĩ của em sau khi đọcđoạn kết?Dù TB đã chết nhưng linh hồn ông vẫn sống, sống trong tình cảm của mọi người, trong sự sống đang sinh sôi nảy nởtheo qui luật muôn đời của tự nhiên .Màn kết với chất thơ sâu lắng đã đem lại âm hưởng thanh thoát cho 1 bi kịch lạc quan, đồng thời truyền đi thông điệp về sự chiến thắng của cái Thiệncái Đẹp và của sự sống đích thực.Hoạt động 4:HDHS tổng kết và luyện tập.Tổng kết Qua đoạn trích, tác giả muốn nói lên điều gì ? Qua đoạn trích, LQV đã gửi gắm một triết lý sâu sắc về lẽ sống làm người: Cuộc sống thật đáng quý nhưng không phải sống thế nào cũng được. Nếu sống vay mượn, sống chắp vá, không có sự hài hòa giữa vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách và nhu cầu vật chất thì con người chỉ gặp bi kịch mà thôi. Cuộc sống của mỗi con người chỉ thật sự hạnh phúc, chỉ có giá trị khi được sống đúng là mình, được sống tự nhiên trong một thể thống nhất LQV đã sáng tạo nên một tình huống ẩn dụ, một cuộc đối thoại có tính giả tưởng giữa linh hồn và thể xác để vừa tạo nên xung đột kịch đầy sức hấp dẫn, vùa thể hiện sâ tư tưởng triết ly sâu sắc mang đậm cảm hứng nhân văn, làm cho tác phẩm vươn tới tầm nhân loại và trở thành cổ điểnIII. Luyện tập: BT trong SGK- Thành công của tác giả về nghệ thuật ở đoạn trích này là gì ?1. Về nội dung:2. Về nghệ thuật: