Bài giảng Ngữ văn 12 - Đọc văn: Tây Tiến, Quang Dũng - Nguyễn Thị Thu Tâm

CHàO MừNG CáC THầY CÔ GIáO và các em học sinhLớp 12A11- Đọc văn Tõy Tiến - Quang Dũng Giỏo viờn: Nguyễn Thị Thu Tõm(Quang Dũng thuở hoa niờn)(Quang Dũng thuở trung niờn)I.Giới thiệu 1.Tỏc giả: (1921- 1988) Em hóy nờu vài nột chớnh về nhà thơ Quang Dũng? Tỏc phẩm tiờu biểu?I.Giới thiệu 1.Tỏc giả: (1921- 1988)-Sinh ở Hà Tõy, sống và mất ở Hà Nội.-Rất mực tài hoa: làm thơ, vẽ tranh,viết văn-Thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong khỏng chiến chống Phỏp .-Cú hồn thơ phúng khoỏng, hồn hậu, lóng mạn và tài hoa. - Tỏc phẩm tiờu biểu :  Rừng biển quờ hương (in chung, 1957). Mựa hoa gạo (truyện ngắn, 1950). Đường lờn Chõu Thuận (1964). Rừng về xuụi (truyện kớ, 1968). Nhà đồi (truyện kớ, 1970). Gương mặt Hồ Tõy (bỳt kớ, in chung, 1984). Mõy đầu ụ (thơ, 1986). Thơ văn Quang Dũng (tuyển thơ văn, 1988). Vợ và con trai của nhà thơ Quang Dũng Vợ và con gỏi nhà thơ Quang DũngTranh của nhà thơ Quang DũngTranh Quang Dũng vẽ minh họa cho bài thơ: Đụi mắt người Sơn TõyI.Giới thiệu 1.Tỏc giả: (1921- 1988)2. Hoàn cảnh sỏng tỏc Em hóy nờu hoàn cảnh sỏng tỏc của bài thơ Tõy Tiến?I.Giới thiệu 1.Tỏc giả: (1921- 1988) 2. Hoàn cảnh sỏng tỏc:-Tõy Tiến là tờn một đơn vị quõn đội thành lập 1947, cú nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào đỏnh tiờu hao lực lượng Phỏp ở miền Thượng Lào và bảo vệ biờn giới Việt - Lào. - Địa bàn đúng quõn và hoạt động của Tõy Tiến rất rộng lớn và hiểm trở. - Chiến sĩ Tõy Tiến phần đụng là thanh niờn Hà Nội sống và chiến đấu trong hoàn cảnh gian khổ, thiếu thốn, bệnh tật nhưng họ rất lạc quan và dũng cảm. - Quang Dũng là đại đội trưởng. Đến 1948, ụng chuyển sang đơn vị khỏc. Bồi hồi nhớ đơn vị cũ, Quang Dũng viết bài thơ này, lỳc đầu cú tờn “Nhớ Tõy Tiến”, sau đổi thành “Tõy Tiến” và được in trong tập“Mõy đầu ụ”. Tõy TiếnThơ Quang DũngPhạm Duy phổ nhạcDuy Cường hũa õmCa sĩ Anh BằngSụng Mó xa rồi ! Xa rồi xaXa rồi xaXa rồi xaSụng Mó ơi ! Nhớ về, nhớ rừng nỳi, nhớ chơi vơi Sài Khao sương lấp đoàn quõn mỏi Mường Lỏt hoa về trong đờm hơi Dốc lờn khỳc khuỷu lờn khỳc khuỷu Hũ dụDốc thăm thẳm dốc thăm thẳm sõu Hũ dụHeo hỳt tầng mõy, sỳng ngửi trời Dụ hũ Heo hỳt tầng mõy, sỳng ngửi trời Ngàn thước lờn cao, ngàn thước xuống Á a a àNhà ai Pha Luụng mưa xa khơiXa khơi xa khơi Anh bạn dói dầu khụng bước nữa Gục lờn sỳng mũ bỏ quờn đời ! Rừng chiều oai linh thỏc gầm thột  Đờm đờm Mường Hịch cọp trờu người Hỡi ụi Tõy tiến cơm lờn khúi Mai Chõu mựa em thơm nếp xụi Doanh trại bừng lờn hội đuốc hoa Kỡa em xiờm ỏo tự bao giờ Khốn lờn man điệu nàng e ấp Nhạc về Vientian xõy hồn thơ Người đi Chõu Mộc chiều sương ấy Cú thấy hồn lau nẻo bến bờ Cú nhớ dỏng người trờn độc mộc Trụi dũng nước lũ hoa đong đưa Tõy Tiến ! Tõy tiến ! Đoàn quõn nơi rừng thiờng khụng mọc túc Quõn xanh màu lỏ dữ oai hựm Mắt trừng gửi mộng qua biờn giới Đờm mơ Hà Nội dỏng kiều thơm Rải rỏc biờn cương ụi mồ viễn xứ Chiến trường đi chẳng tiếc ngày xanh Áo bào thay chiếu, anh về đất Sụng Mó gầm lờnKhỳc độc hành, ụi khỳc độc hànhKhỳc độc hành, ụi khỳc độc hànhby Pham DuyTõy tiến ! Tõy Tiến ! Người đi khụng hẹn ước Đường lờn thăm thẳm một chia phụiLà một chia phụi Ai lờn Tõy tiến mựa xuõn ấy Hồn về Sầm Nứa khụng về xuụiTõy Tiến ! Tõy Tiến !Tõy Tiến !Hành quõn Tõy TiếnNỳi rừng Tõy Bắc II. Đọc- hiểu: 1. Một Tõy Tiến dữ dội, hựng vĩ: a) Cảm xỳc chủ đạo của bài thơ: Sụng Mó xa rồi Tõy Tiến ơi! Nhớ về rừng nỳi nhớ chơi vơi Ở hai cõu mở đầu, Quang Dũng đó sử dụng những biện phỏp nghệ thuật gỡ để diễn tả nỗi nhớ?. Qua đú, em thử xỏc định cảm xỳc chủ đạo xuyờn suốt bài thơ này là gỡ?II. Đọc- hiểu: 1. Một Tõy Tiến dữ dội, hựng vĩ: a) Cảm xỳc chủ đạo của bài thơ: Mở đầu bài thơ là một tiếng gọi dồn chứa tõm trạng:- Cõu cảm thỏn và điệp từ “nhớ” lỏy lại 2 lần trờn 1 cõu thơ => nỗi nhớ chỏy bỏng khụn nguụi.- Cụm từ “nhớ chơi vơi” => nỗi nhớ cồn cào, da diết- Vần “ơi” được lặp lại 3 lần => õm điệu cõu thơ trở nờn tha thiết, bồi hồi. Cảm xỳc chủ đạo xuyờn suốt bài thơ là noói nhớ da diết, bao truứm caỷ khoõng gian và thời gian. Nhỡn vào đoạn thơ thứ nhất, em hóy cho biết: - Cỏc địa danh xa lạ hoang sơ đó gợi lờn điều gỡ? - Hóy chỉ ra nghệ thuật độc đỏo được Quang Dũng sử dụng ở những cõu thơ này? í nghĩa? Thử minh họa vài cõu thơ cú thanh điệu, nhịp điệu biến húa khỏc thường và chỉ ra giỏ trị biểu hiện của nú? II. Đọc- hiểu: 1. Một Tõy Tiến dữ dội, hựng vĩ: a) Cảm xỳc chủ đạo của bài thơ: b) Nhớ những địa danh xa lạ, những địa hỡnh hiểm trở mà cỏc chiến sĩ Tõy Tiến phải vượt qua* Liệt kờ hàng loạt địa danh: Sài Khao, Mường Lỏt, Pha Luụng, Mường Hịch → gợi sự xa xụi, hẻo lỏnh, hoang dó, bớ hiểm, tạo ấn tượng về sự “lạ húa”.* Sự hiểm trở được gợi ra ở chiều khụng gian:- “khỳc khuỷu”,“thăm thẳm” (từ lỏy)→ như nột vẽ, nột khắc, làm hiện lờn bao sự hiểm trở, hiểm húc của những dốc, những đốo, những cồn mõy.-“dốc lờn khỳc khuỷu”> Sự hi sinh vụ cựng bi trỏng.  Neựt tinh nghũch cuỷa lớnh traựng (“suựng ngửỷi trụứi”-“ngửỷi trụứi”laứ caựch noựi teỏu taựo, vui ủuứa cuỷa lớnh traựng).  Nhửng vaón coự aựnh nhỡn voõ cuứng bay boồng : -“Nhaứ ai Pha Luoõng mửa xa khụi”, caõu thụ toaứn thanh baống, cú giỏ trị gợi ra một khoảng khụng gian xa mịt: trong maứn mửa phuỷ kớn ủaỏt trụứi, moọt vaứi caờn nhaứ nhoỷ aồn hieọn trong nưa rừng, giú nỳi. => Cảm giỏc ờm đềm trong lũng người chiến sĩ Tõy Tiến -“ Nhớ ụi Tõy Tiến cơm lờn khúi Mai Chõu mựa em thơm nếp xụi” => Tỡnh quõn dõn chõn tỡnh gần gũi, ấm ỏp  Bỳt phỏp tả thực và lóng mạn đan xen, mụ tả sự khốc liệt, dữ dội nhưng rất đỗi thơ mộng, trữ tỡnh. Doanh trại bừng lờn hội đuốc hoa Kỡa em xiờm ỏo tự bao giờ Khốn lờn man điệu nàng e ấp Nhạc về Viờn Chăn xõy hồn thơ Boỏn caõu thụ mieõu taỷ khung caỷnh gỡ? Taực giaỷ ủaừ sửỷ duùng nhửừng hỡnh aỷnh naứo ủeồ laứm soỏng daọy khung caỷnh ủoự? Ngửụứi lớnh Taõy Tieỏn ủaừ hoứa nhaọp ra sao vaứo theỏ giụựi phửụng xa xửự laù nụi ủoự?II. Đọc- hiểu: 1. Một Tõy Tiến dữ dội, hựng vĩ: a) Cảm xỳc chủ đạo của bài thơ: b) Nhớ những địa danh xa lạ, những địa hỡnh hiểm trở mà cỏc chiến sĩ Tõy Tiến phải vượt qua c) Nhớ vẻ tinh nghịch và sự hi sinh của người lớnh Tõy Tiến: 2. Một Tõy Tiến thơ mộng, trữ tỡnh: a) Bức tranh hội đuốc hoa:-AÙnh saựng: từ “ ủuoỏc hoa”, từ “xiờm ỏo” lộng lẫy.-AÂm thanh: tiếng núi, tiếng cười, tiếng hỏt, tieỏng kheứn. -Vũ điệu: “man điệu”-Con người: Cỏc “em”, cỏc “nàng”: trang phục (“xiờm ỏo”); dỏng điệu (“e ấp”)→ trẻ trung, xinh đẹp, tỡnh tứ, quyến rũ. Lớnh Tõy Tiến: “kỡa em”→ ngạc nhiờn, vui sướng, say mờ, đa tỡnh.  Caỷnh vaọt vaứ con ngửụứi ủeàu nhử ngaỷ nghieõng, boỏc men say ngaõy ngaỏt. Người đi Chõu Mộc chiều sương ấy Cú thấy hồn lau nẻo bến bờ Cú nhớ dỏng người trờn độc mộc Trụi dũng nước lũ hoa đong đưa Bức tranh Chõu Mộc chiều sương đó được gợi ra như thế nào trong nỗi nhớ của Quang Dũng?II. Đọc- hiểu: 1. Một Tõy Tiến dữ dội, hựng vĩ: a) Cảm xỳc chủ đạo của bài thơ: b) Nhớ những địa danh xa lạ, những địa hỡnh hiểm trở mà cỏc chiến sĩ Tõy Tiến phải vượt qua c) Nhớ vẻ tinh nghịch và sự hi sinh của người lớnh Tõy Tiến: 2. Một Tõy Tiến thơ mộng, trữ tỡnh: a) Bức tranh hội đuốc hoa: b) Bức tranh chiều sương Chõu Mộc:- “Chaõu Moọc chieàu sửụng” Khụng gian một buổi chiều giăng mắc đầy sương - “Hồn lau nẻo bến bờ” Những cõy lau cú linh hồn phảng phất trong giú, trong mõy- “Dũng nước lũ hoa đong đưa” Bụng hoa làm duyờn trờn dũng nước.-“Daựng ngửụứi treõn ủoọc moọc” Daựng hỡnh meàm maùi, khỏe khoắn cuỷa con người treõn chieỏc thuyeàn ủoọc moọc.-Những chữ “cú thấy”, “cú nhớ” là hỏi lũng mỡnh, đầy bõng khuõng lưu luyến. Chaỏt thụ, chaỏt nhaùc hũa quyeọn vụựi nhau gụùi caỷnh soõng nửụực meõnh moõng, mụứ aỷo, mang veỷ ủeùp hoang daừ neõn thụ. Em hóy nhỡn vào SGK và đọc thầm đoạn thơ thứ ba! Cõu hỏi thảo luận 5 phỳt:ẹaõu laứ nhửừng chi tieỏt khaộc hoùa ngoaùi hỡnh ngửụứi lớnh Taõy Tieỏn? Ngoaùi hỡnh ủoự aồn chửựa moọt ủụứi soỏng noọi taõm nhử theỏ naứo? Lớ tửụỷng, khaựt voùng lụựn lao vaứ sửù hi sinh cuỷa hoù ủửụùc taực giaỷ theồ hieọn ra sao? Haừy ủoùc nhửừng caõu thụ theồ hieọn tửứng neựt ủeùp ủoự vaứ phaõn tớch.II. Đọc- hiểu: 1. Một Tõy Tiến dữ dội, hựng vĩ: a) Cảm xỳc chủ đạo của bài thơ: b) Nhớ những địa danh xa lạ, những địa hỡnh hiểm trở mà cỏc chiến sĩ Tõy Tiến phải vượt qua c) Nhớ vẻ tinh nghịch và sự hi sinh của người lớnh Tõy Tiến: 2. Một Tõy Tiến thơ mộng, trữ tỡnh: a) Bức tranh hội đuốc hoa: b) Bức tranh chiều sương Chõu Mộc: 3. Một tượng đài người lớnh Tõy Tiến bất tử với thời gian:- Ngoaùi hỡnh: nột vẽ gaõn guoỏc, laù hoựa:  Khoõng moùc toực  haọu quaỷ cuỷa nhửừng traọn soỏt reựt rửứng.  Quaõn xanh maứu laự  caựch noựi chuỷ ủoọng, khẩu khớ: “khoõng moùc toực”chửự khoõng phaỷi toực khoõng moùc vỡ soỏt reựt. - Sửực maùnh noọi taõm:  Dửừ oai huứm  khớ phaựch, tinh thaàn cuỷa ủoaứn quaõn aỏy  Maột trửứng  cửùc taỷ caựi phaón noọ, soõi suùc cuỷa noọi taõm vỡ nhiệm vụ chiến đấu.  Quaõn xanh maứu laự >< dửừ oai huứm  khaộc hoùa sửù tửụng phaỷn giửừa ngoaùi hỡnh oỏm yeỏu vaứ noọi taõm maừnh lieọt dửừ doọi, ngang taứng.-Trong bửực chaõn dung aỏy coự moọt neựt veừ bay boồng: “ẹeõm mụ Haứ Noọi daựng kieàu thụm”- Lớ tửụỷng, khaựt voùng: “Chieỏn trửụứng ủi chaỳng tieỏc ủụứi xanh”  “Đụứi xanh”: tuổi treỷ với bao mụ ửụực khaựt voùng ủang ụỷ phớa trửụực, nhửng khoõng coự gỡ quyự giaự hụn Toồ quoỏc thaõn yeõu.  Vửụùt leõn taỏt caỷ laứ khaựt voùng ủửụùc ra ủi, ủửụùc daõng hieỏn, xaỷ thaõn. Haứo khớ thụứi ủaùi ủaừ uứa vaứo, chaộp caựnh cho caõu thụ naứy.- Sửù hi sinh cuỷa ngửụứi lớnh Taõy Tieỏn:  AÙo baứo thay chieỏu  “sang troùng hoựa” sửù hi sinh cuỷa ngửụứi lớnh Tõy Tiến. Ngửụứi lớnh ngaừ xuoỏng chổ coự manh chieỏu sụ saứi boự taùm.  Veà ủaỏt (noựi giaỷm)  giaỷm nheù sửù maỏt maựt. Caõu thụ nheù nhaứng, kỡm neựn, con ngửụứi caõm laởng trửụực noói ủau.  Soõng Maừ gaàm   Caõu thụ dửừ doọi vaứ gaứo theựt  taỏt caỷ noọi lửùc doàn xuoỏng moọt ủoọng tửứ “gaàm”  con soõng Maừ gaộn vụựi haứnh trỡnh Tõy Tiến, chia seỷ moùi gian khoồ, buoàn vui, maỏt maựt, hi sinh cuỷa ngửụứi lớnh Tõy Tiến. Cuừng chớnh con soõng Maừ moọt mỡnh cuoàn cuoọn ủoồ veà xuoõi, taỏu leõn tieỏng keứn thieõn nhieõn bi traựng, tieón ủửa linh hoàn ngửụứi chieỏn sú ủaừ “vũ quoỏc vong thaõn”. - Đoạn thơ cú nhiều từ Hỏn Việt: “biờn cương”, “ỏo bào”,“viễn xứ” Tạo khụng khớ trang trọng, thiờng liờng, phự hợp với phỳt giõy tưởng niệm. Chất lóng mạn và hào hựng là hai nột nổi bật trong tõm hồn lớnh Tõy Tiến. Tõy Tiến người đi khụng hẹn ước Đường lờn thăm thẳm một chia phụi Ai lờn Tõy Tiến mựa xuõn ấy Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuụiLời thề son sắt của những người lớnh Tõy được thể hiện như thế nào ở đoạn thơ cuối?II. Đọc- hiểu: 1. Một Tõy Tiến dữ dội, hựng vĩ: a) Cảm xỳc chủ đạo của bài thơ: b) Nhớ những địa danh xa lạ, những địa hỡnh hiểm trở mà cỏc chiến sĩ Tõy Tiến phải vượt qua c) Nhớ vẻ tinh nghịch và sự hi sinh của người lớnh Tõy Tiến: 2. Một Tõy Tiến thơ mộng, trữ tỡnh: a) Bức tranh hội đuốc hoa: b) Bức tranh chiều sương Chõu Mộc: 3. Một tượng đài người lớnh Tõy Tiến bất tử với thời gian: 4. Lời thề sắt son của đoàn binh Tõy Tiến: -“Đi khụng hẹn ước”  Hồi ức về ngày ra đi và lời thề của chiến sĩ Tõy Tiến. -“ Mựa xuõn ấy”: + Thời điểm thành lập đoàn binh Tõy Tiến 1947 + Mựa xuõn của đất nước + Mựa xuõn( tuổi trẻ) của chiến sĩ -“Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuụi”Chớ nguyện của cỏc chiển sĩ là sang nước bạn đồng tỏc chiến, nờn họ quyết tõm thực hiện lớ tưởng đến cựng.Âm điệu vẫn bồi hồi vang vọng, đú là lời thề, lời quyết tõm của cả một thế hệ. Theo em, những điểm nào cú thể xem là đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ này?II. Đọc- hiểu: 1. Một Tõy Tiến dữ dội, hựng vĩ: a) Cảm xỳc chủ đạo của bài thơ: b) Nhớ những địa danh xa lạ, những địa hỡnh hiểm trở mà cỏc chiến sĩ Tõy Tiến phải vượt qua c) Nhớ vẻ tinh nghịch và sự hi sinh của lớnh Tõy Tiến: 2. Một Tõy Tiến thơ mộng, trữ tỡnh: a) Bức tranh hội đuốc hoa: b) Bức tranh chiều sương Chõu Mộc: 3. Một tượng đài người lớnh Tõy Tiến bất tử với thời gian: 4. Lời thề sắt son của đoàn binh Tõy Tiến: 5. Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ: -Cảm hứng lóng mạn: + Cảnh nỳi rừng miền Tõy hiện lờn vừa hựng vĩ vừa thơ mộng + Tõm hồn người lớnh Tõy Tiến lóng mạn -Chất bi trỏng: tỏc giả nhấn mạnh những mất mỏt bi thương với õm hưởng hào hựng. Chất lóng mạn và bi trỏng phối hợp hài hũa tạo nột riờng, đặc sắc cho bài thơ.I.Giới thiệu 1.Tỏc giả: (1921- 1988) 2. Hoàn cảnh sỏng tỏc:II. Đọc- hiểu: 1. Một Tõy Tiến dữ dội, hựng vĩ: a) Cảm xỳc chủ đạo của bài thơ: b) Nhớ những địa danh xa lạ, những địa hỡnh hiểm trở mà cỏc chiến sĩ Tõy Tiến phải vượt qua c) Nhớ vẻ tinh nghịch và sự hi sinh của lớnh Tõy Tiến: 2. Một Tõy Tiến thơ mộng, trữ tỡnh: a) Bức tranh hội đuốc hoa: b) Bức tranh chiều sương Chõu Mộc: 3. Một tượng đài người lớnh Tõy Tiến bất tử với thời gian: 4. Lời thề sắt son của đoàn binh Tõy Tiến: 5. Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ:III. Kết luận: Em hóy đọc to phần “Ghi nhớ” trong SGK cho cả lớp nghe! Với cảm hứng lóng mạn và ngũi bỳt tài hoa, Quang Dũng đó khắc họa thành cụng hỡnh tượng người lớnh Tõy Tiến trờn cỏi nền cảnh thiờn nhiờn nỳi rừng miền tõy hựng vĩ, dữ dội và mỹ lệ. Hỡnh tượng người lớnh Tõy Tiến mang vẻ đẹp lóng mạn, đậm chất bi trỏng sẽ cũn hấp dẫn lõu dài đối với người đọc. Thể lệ: “Trũ chơi ụ chữ” (5 phỳt) Cú tất cả 8 hàng chữ, mỗi nhúm đượctham gia giải 2 hàng (mỗi hàng giải đỳng đạt 2o điểm). Nhúm bổ sung nếu đỳng thỡ được hưởng trọn số điểm. Giải ụ chữ chủ đề: ưu tiờn nhúm giơ tay trước. Nếu giải đỳng đạt 60 điểm. Nhụự Taõy TieỏnPhoỏi hụùp vụựi boọ ủoọi Laứo ủeồ ủaựnh tieõu hao lửùc lửụùng Phaựp ụỷ mieàn thửụùng Laứo vaứ baỷo veọ bieõn giụựi Vieọt - LaứoHaứng 1Haứng 2Haứng 3Doỏc leõn khuực khuyỷu doỏc thaờm thaỳmHeo huựt coàn maõy suựng ngửỷi trụứiHaứng 4Moỏi ủe doùa thửụứng trửùcHaứng 5Anh baùn daừi daàu khoõng bửụực nửừaGuùc leõn suựng muừ boỷ queõn ủụứiHaứng 6Tinh nghũchHaứng 7Thụ moọng, trửừ tỡnhHaứng 8Tửụùng ủaứi ngửụứi lớnh Taõy Tieỏn baỏt tửỷ vụựi thụứi gianNTPPULMAAHGNBAễ chữ chủ đềBỳt phỏp lóng mạn