Bài giảng Ngữ văn 12 - Khái quát Văn học Việt Nam từ Cách mạng Tháng 8 năm 1945 đến hết thế kỉ XX

 Kh¸i qu¸t V¨n häc ViÖt Nam tõ C¸ch m¹ng Th¸ng 8 n¨m 1945 ®Õn hÕt thÕ kØ XX Lê Văn Hồng Trường THPT Tháp MườiKh¸i qu¸t V¨n häc ViÖt Nam tõ C¸ch m¹ng Th¸ng 8 n¨m 1945 ®Õn hÕt thÕ kØ XXV¨n häc ViÖt Nam tõ C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945 ®Õn hÕt thÕ kØ XXVăn học Việt Nam từ Cách mạng Tháng Tám 1945 đến 1975Văn học Việt Nam từ 1975 đến hết thế kỷ XXA. Văn học Việt Nam tõ C¸ch m¹ng Th¸ng 8.1945 ®Õn 1975.I. Hoµn c¶nh lÞch sö, x· héi, v¨n ho¸.Nêu những nét khái quát về hoàn cảnh lịch sử, xã hội và văn hoá giai đoạn 1945-1975 ?- Cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc vô cùng ác liệt kéo dài suốt ba mươi năm. Công cuộc xây dựng cuộc sống mới, con người mới ở miền Bắc.- Điều kiện giao lưu văn hoá với nước ngoài không thuận lợi, chỉ giới hạn trong một số nướcII. Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếuVăn học Việt Nam tõ C¸ch m¹ng Th¸ng 8.1945 ®Õn 1975ChÆng ®­êng tõ n¨m 1945 ®Õn n¨m 1954ChÆng ®­êng tõ n¨m 1955 ®Õn n¨m 1964ChÆng ®­êng tõ n¨m 1965 ®Õn n¨m 19751945 - 19541955 - 19641965 - 19751. ChÆng ®­êng tõ n¨m 1945 ®Õn n¨m 1954.- 1945-1946 : Ph¶n ¸nh kh«ng khÝ hå hëi, vui s­íng khi ®Êt n­íc võa giµnh ®­îc ®éc lËp.- Tõ cuèi n¨m 1946, v¨n häc tËp trung ph¶n ¸nh cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. V¨n häc g¾n bã s©u s¾c víi ®êi sèng c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn; tËp trung kh¸m ph¸ søc m¹nh vµ nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña quÇn chóng nh©n d©n; thÓ hiÖn niÒm tù hµo d©n téc vµ niÒm tin vµo t­¬ng lai tÊt th¾ng cña cuéc kh¸ng chiÕn.ChÆng ®­êng tõ n¨m 1945 ®Õn n¨m 1954Tác giả - tác phẩmTruyện-kíĐôi mắt Nam CaoVợ chồng A phủ Tô HoàiĐất nước đứng lênNguyên NgọcXung kíchNg Đình ThiThơ caThơ Hồ Chí MinhViệt BắcTố HữuTây TiếnQuang DũngĐất nướcNg Đình ThiKịch-Lý luậnBắc SơnNg Huy TưởngChị HoàHọc PhiChủ nghĩa Mác và văn hoá VNTrường ChinhNhận đườngNg Đình Thi Tô Hoài Nam Cao Nguyên NgọcNg Đình Thi Hồ Chí Minh Tố Hữu Ng Huy TưởngMột số nhà văn-nhà thơ tiêu biểu 45-542. ChÆng ®­êng tõ 1955 ®Õn 1964.Văn học xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nướcNội dung : - Thể hiện hình ảnh người lao động, - Ngợi ca sự đổi thay của đất nước-con ngườiTình cảm sâu nặng với miền Nam. Thể hiện ý chí thống nhất ChÆng ®­êng tõ n¨m 1955 ®Õn n¨m 1964Tác giả - tác phẩmTruyện-kíMùa lạc Ng KhảiCái sân gạch Đào VũVợ nhặtKim LânSông ĐàNg TuânThơ caThơ Hồ Chí MinhGió lộngTố HữuRiêng chungXuân DiệuTiếng hát con tàuChế Lan ViênKịchNgọn lửaNguyễn VũMột đảng viênHọc PhiChị Nhàn Đào Hồng Cẩm Hồ Chí MinhNguyễn Tuân Nguyễn KhảiChế Lan Viên Đào Vũ Kim LânTác giả 1955-19643. ChÆng ®­êng tõ 1965 ®Õn 1975.- Tập trung viết về cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ.- Chñ ®Ò bao trïm : ®Ò cao tinh thÇn yªu n­íc, ngîi ca chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng. Nội dung : + Phản ánh cuộc sống chiến đấu và lao động + Khắc hoạ khá thành công con người Việt Nam anh dũng, kiên cường, bất khuấtChÆng ®­êng tõ n¨m 1965 ®Õn n¨m 1975Tác giả - Tác phẩmTruyện-kíNgười Mẹ cầm súng Ng ThiRừng xà nu Ng Trung ThànhChiếc lược ngàNg Quang SángBão biểnChu VănThơ caThơ Hồ Chí MinhRa trậnMáu và hoaTố HữuĐất NướcNg Khoa ĐiềmSóngXuân QuỳnhKịchQuê hương VNXuân TrìnhĐôi mắtVũ Dũng MinhĐại đội trưởng của tôi Đào Hồng CẩmCác nhà văn-nhà thơ thời chống MỹNg Khoa ĐiềmHồ Chí MinhTố HữuNg Quang SángNguyễn ThiNg Trung ThànhVăn học vùng địch tạm chiếm từ 1946 đến 1975 phong trào đấu tranh của nhân dân theo khuynh hướng dân tộc, dân chủXu hướng VH có lợi cho địch Xu hướng VH TB,YN và CM Hình thức thể loại Nội dung tư tưởng thơ, truyện ngắn, ph sự, bút ký Phủ nhận chế độ bất công và tàn bạo Lên án bọn cướp nước và bán nước Thức tỉnh lòng yêu nước và ý thức DT Cơ sở xã hội Hai xu hướng VH III. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña VHVN 1945 - 1975.Nêu những đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam 1945-19753. Những đặc điểm cơ bảnI. Khái quát văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến năm 1975Nhóm 1 a.Vì sao nói: văn học VN từ 1945- 1975 chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hóa, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước?Nhóm 2 b. Thế nào là một nền văn học hướng về đại chúng? Biểu hiện cụ thể ở những phương diện nào?Nhóm 3 c. Khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn là gì?Vì sao VH giai đoạn này có KHST và CHLM? Tác dụng?3. Những đặc điểm cơ bảna. Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng CM hóa, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước Khuynh hướng tư tưởng chủ đạo: văn học trước hết phải là một thứ vũ khí phục vụ sự nghiệp CM.Ý thức, trách nghiệm công dân của người nghệ sĩ được đề cao: gắn bó với dân tộc, nhân dân và đất nước; dùng ngòi bút để phục vụ, cổ vũ cho KC.Hiện thực đời sống CM và KC đã đem đến nguồn cảm hứng lớn, đề tài bao quát toàn bộ nền VHVN: + Tổ quốc + Chủ nghĩa xã hội 3. Những đặc điểm cơ bảnb. Nền văn học hướng về đại chúng Về nguồn cảm hứng: CM và KC đã làm thay đổi hẳn cách nhìn nhân dân của nhiều nhà văn Về nội dung thể hiện: có tính nhân dân sâu sắc và tinh thần nhân đạo mới Về hình thức nghệ thuật: tác phẩm ngắn gọn, nội dung dễ hiểu, chủ đề rõ ràng, ngôn ngữ bình dị, trong sáng3. Những đặc điểm cơ bảnc. Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạnNguyên nhân: hoàn cảnh chiến tranh ác liệt kéo dài suốt 30 năm, vấn đề dân tộc nổi lên hàng đầu.Khuynh hướng sử thi: Vấn đề: có ý nghĩa lịch sử và có tính chất toàn dân tộc.Nhân vật chính: con người đại diện cho tinh hoa, khí phách, phẩm chất, ý chí của dân tộc; tiêu biều cho lý tưởng của cộng đồng; được khám phá ở bổn phận, trách ngiệm, nghĩa vụ công dân, ở lẽ sống lớn và tình cảm lớn .Lời văn: ngợi ca, trang trọng, tráng lệ, hào hùng 3. Những đặc điểm cơ bảnc. Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạnCảm hứng lãng mạn Cảm hứng khẳng định cái tôi đầy tình cảm, cảm xúc và hướng tới lý tưởng.CHLM/VH 45-75 chủ yếu khẳng định phương diện lý tưởng của cuộc sống mới và vẻ đẹp của con người mới, ca ngợi chủ nghĩa AHCM và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc.CHLM đã nâng đỡ con người VN lạc quan có thể vượt lên mọi thử thách và đã trở thành cảm hứng chủ đạo nhiều thể loại văn học,.II. VHVN tõ 1975 ®Õn hÕt thÕ kû XX.1. Hoµn c¶nh lÞch sö, x· héi vµ v¨n hãa. - ChiÕn th¾ng mïa xu©n n¨m 1975 më ra thêi kú ®éc lËp, vµ thèng nhÊt ®Êt n­íc. Nh­ng l¹i gÆp nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc míi. - Tõ 1986, ®Êt n­íc ®æi míi => v¨n häc còng ®æi míi phï hîp víi nguyÖn väng cña nhân dân vµ quy luËt ph¸t triÓn cña nÒn v¨n häc.ChÆng ®­êng tõ sau n¨m 1975 ®Õn hết tk XXTruyện-kíChiếc thuyền ngoài xa Ng Minh ChâuMột người Hà Nội Ng KhảiMùa lá rụng trong vườnMa văn KhángAi đặt tên cho dòng sôngH.P.Ng.TườngThơ caÁnh trăngNg DuyĐàn ghita của LorcaThanh ThảoTự hátXuân QuỳnhKịch-Hồn Trương Ba da hàng thịt-Tôi và chúng taLưu Q VũMùa hè ở biểnXuân Trình2. Nh÷ng chuyÓn biÕn vµ mét sè thµnh tùu Một số nhà văn-thơ tiêu biểu của thời kì đổi mới Sơn NamNg Huy Thiệp Ng Mạnh Tuấn Ng Duy Ng Minh Châu Thanh Thảo b. §Æc ®iÓm - Tõ 1975, nhÊt lµ tõ 1986, v¨n häc chuyÓn sang giai ®o¹n ®æi míi, vËn ®éng theo h­íng d©n chñ hãa, mang tÝnh nh©n b¶n, nh©n v¨n s©u s¾c. V¨n häc ph¸t triÓn ®a d¹ng h¬n vÒ ®Ò tµi, chñ ®Ò, phong phó vµ míi mÎ h¬n vÒ thñ ph¸p nghÖ thuËt; c¸ tÝnh s¸ng t¹o cña nhµ v¨n ®­îc ph¸t huy. - V¨n häc giai ®o¹n nµy thiªn vÒ h­íng néi, quan t©m nhiÒu h¬n tíi sè phËn cá nhân. - Bªn c¹nh ®ã, v¨n häc còng n¶y sinh nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc, nh÷ng biÓu hiÖn qu¸ ®µ, thiÕu lµnh m¹nh.C. KÕt luËn (Củng cố) I. VHVN tõ 1945 ®Õn 1975. Điền vào chỗ trống- Néi dung : KÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng  + truyÒn thèng t­ t­ëng lín cña vh d©n téc : nhân đạo, yêu nước và anh hùng NghÖ thuËt : Thµnh tùu ë nhiÒu  + thÓ lo¹i, nhất lµ th¬ tr÷ t×nh vµ truyÖn ng¾n. Nh÷ng h¹n chÕ : + Néi dung t­ t­ëng  * ch­a s©u, c¸ch nh×n con ng­êi vµ cuéc sèng cßn ®¬n gi¶n, phiÕn diÖn. + NghÖ thuËt cßn  * non kÐm, c¸ tÝnh s¸ng t¹o vµ phong c¸ch nghÖ thuËt cña nhµ v¨n cßn mê nh¹t- Nh÷ng thµnh tùu: + Ph¶n ¸nh ®­îc ®Çy ®ñ Phản chiếu  Cã nhiÒu  hiÖn thùc cña ®Êt n­íc tâm hồn dân tộc t×m tßi, s¸ng t¹o míi vÒ nghÖ thuËt.C. KÕt luËn (Củng cố) II. VHVN tõ 1975 ®Õn hÕt thÕ kû XX. ChuyÓn sang giai ®o¹n ®æi míi. VËn ®éng theo h­íng d©n chñ hãa. C¸ tÝnh s¸ng t¹o cña nhµ v¨n ®­îc ph¸t huy.- H­íng néi, quan t©m nhiÒu h¬n tíi sè phËn cá nhân.- Những tìm tòi, thể nghiệm mớiChân thành cám ơn