Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết 29, 30: Đàn ghi ta của Lorca

Đàn ghi ta của LorcaTHANH THẢOSỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI TRƯỜNG THPT MỸ ĐỨC AĐỌC VĂN TIẾT: 29-30GV: TRẦN VĂN CHÍNI. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả:- Thanh Thảo 1946, tên thật là Hồ Thành Công quê ở Mộ Đức Quảng Ngãi- Thơ Thanh Thảo là tiếng nói của người trí thức nhiều sự suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại.- Những tác phẩm chính: Những người đi tới biển (1977), Dấu chân qua trảng cỏ (1978), Khối vuông ru-bich (1985)2.Bài thơ “Đàn ghi ta của Lor - Ca”: a. Xuất xứ: -Rút trong tập “Khối vuông ru bích”b. Thể thơ: - Thể hiện tư duy thơ Thanh Thảo: giàu chất suy tư, nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.CÊu trócru-bichCÊu tróc th¬ m« h×nh më ph¸ bá khu«n mÉu, gi¶i phãng c¶m xóc vµ t­ëng t­îngc. Kết cấu của bài thơ:- Sáu dòng thơ đầu: Hình ảnh Lor-ca người nghệ sĩ cách tân trong bối cảnh văn hoá chính trị TBN- Mười hai câu tiếp: Cái chết đầy bi phẫn của Lor-caBốn dòng tiếp: sự tiếc nuối về cách tân nghệ thuật dang dở-Chín dòng cuối: suy tư về cuộc giải thoát của Lor-ca.Bài thơ khắc hoạ cuộc đời người nghệ sĩ Lor-ca với lí tưởng cách tân nghệ thuật và cái chết oan khuất. Đồng thừi thể hiện sự ngưỡng mộ và xót thương cả t/g đốivới Lor-ca3. Đôi nét về người nghệ sĩ Lor-ca:Lor-ca: tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha. - Ông cổ vũ nhân dân đấu tranh, thúc đẩy mạnh mẽ những cách tân nghệ thuật. Năm 1936, bọn độc tài phát xít Tây Ban Nha đã bắt giam và bắn chết ông.II.Tìm hiểu văn bản.1. Lời đề từ "Nếu tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn": + Thể hiện niềm đam mê nghệ thuật, yêu đất nước Tây Ban Nha của G.Lor-ca+Còn là lời nhắn nhủ: hãy biết quên nghệ thuật của Lor-ca để tìm hướng đi mới, tiếp tục hành trình cách tân nghệ thuật.Tham khảoBài thơ của Lorca : GHI NHỚ (Người dịch : Hàm Đan)Bao giờ tôi tôi chết, hãy chôn tôi với cây đàn ghi tatrong cát.Bao giờ tôi chết, giữa những hàng camvà đám bạc hà.Bao giờ tôi chết,xin hãy chôn tôitrong chiếc chong chóng gió. Bao giờ tôi chết!2.Sáu dòng thơ đầu: H/ả Lor-ca trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban NhaNhững tiếng đàn bọt nước:kết hợp khác lạ: + thính giác - “tiếng đàn” + thị giác – “bọt nước” đây là h/ả vừa mang tính tượng trưng và siêu thực. =>gợi cảm giác mong manh, gắn ngủi, tan vỡ nhanh chóng - Áo choàng đỏ gắt: mang ý nghĩa tượng trưng cho bối cảnh chính trị của TBN lúc bấy giờ như một đấu trường Lor-ca là đấu sĩ vì tự do trước những con bò tót phát xít tàn bạo.Li-la li-la li-la:vừa là tiếng đàn ghi ta, cũng là tên 1 loài hoa của đất nước TBN tươi đẹp Khúc nhạc của người nghệ sĩ hài hòa trong cái đẹp của thiên nhiên đất nước - Hình ảnh: đi lang thang, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn -> Lor-ca trong tư thế của người nghệ sĩ đi tìm cái đẹp trong thế giới bạo tàn. Nhưng đơn côi trên một hành trình đơn độc. Nhìn từ góc độ nào, người nghệ sĩ Lor-ca cũng đơn độc trong cuộc tranh đấu của mình.3.Mười hai dòng tiếp: Cái chết đầy bi phẫn của Lor-ca:- “TBN hát nghêu ngao”: -> những vần tán lạc, những âm điệu cổ lỗ không có sự liên kết nào- “Bỗng kinh hoàng”:-> cả TBN như sực tỉnh.“Áo choàng bê bết đỏ”: gợi cảnh tượng khủng khiếp về cái chết của Lor-ca.H/ả Lor-ca bị “điệu về bãi bắn” được so sánh “người mộng du”-> con người đang chập chờn bước vào cõi chết.- Tiếng ghi-ta ở đây cũng khác lạ:+ Nâu: nỗi buồn da diết,bi thương+ Xanh: thiết tha, hy vọng+Tròn, bọt nước vỡ tan: bàng hoàng, tức tưởi trước cái chết bất ngờ+Ròng ròng máu chảy: đau đơn, nghẹn ngào- Tiếng ghi-ta gắn với bầu trời cô gái ấy”: tình yêu của Lor-ca dành chongười bạn gái của mình. Hình tượng tiếng ghi-ta trở thành thân phận, thành linh hồn của người nghệ sĩ tan vỡ khát vọng cách tân.- Cụm từ “vỡ tan”: + Tiếng đàn vỡ tan. + Bầu trời vỡ tan. + Tình yêu vỡ tan.Nỗi đau xót của Thanh Thảo trước cái chết đầy bi thương của người nghệ sĩ du ca: Federico Garcia Lor-ca- Nghệ thuật:+ Đối lập:* hát nghêu ngao > chỉ Lor-ca+ Ẩn dụ chyển đổi cảm giác: tiếng ghi-ta vỡ ra thành màu sắc, hình khối, hành động. Với việc sử dụng từ ngữ hình ảnh độc đáo, tác giả đã khắc họa thật ấn tượng cái chết đầy bi phẫn của người nghệ sĩ Lor-ca.4.Bốn dòng tiếp: Tiếc cho những cách tân nghệ thuật của Lor-ca không ai kế tục: “Không ai chôn cất tiếng đàn Tiếng đàn như cỏ mọc hoang”-> Phải chăng không ai dám vượt qua cái cũ để tiếp tục cuộc hành trình cách tân của Lor-ca? ý thơ thể hiện sự tiếc nuối 1 hành trình dang dở bởi lẽ nhà cách tân Lor-ca đã mất, nghệ thuật không người dẫn đường.- Nghệ thuật của Lor-ca có sức sống và lưu truyền mãi mãi như cỏ mọc hoang. “Giọt nước mắt vầng trăng Long lanh trong đáy giếng”giọt nước mắt”: cảm thông, uất hậnTrong đáy giếng” : nơi mà bọn thân phát xít đã vứt xác ông hòng giấu giếm tội ác- Hình ảnh thơ đẹp và buồn, chan chứa tiếc thương. - Cái đẹp sáng tạo của người nghệ sĩ đã tìm được giá trị chân chính của nó5.Chín dòng thơ cuối: Suy tư về cuộc giải thoát của Lor-ca- Đường chỉ tay: hữu hạn- Dòng sông rộng: vô hạn ẩn dụ: số phận ngắn ngủi của người nghệ sĩ- “Lor-ca bơi sang ngang Trên chiếc ghi-ta màu bạc”-> Nói lên sự giải thoát.+ Chiếc ghi-ta tượng trưng cho âm nhạc và thơ ca. + Chiếc ghi-ta màu bạc là biến ảnh của chiếc ghi-ta nâu khi đã sang cõi khác. Lor-ca bơi trên chiếc thuyền thi ca và âm nhạc, vượt qua bến bờ sinh tử, trở nên bất tử với nghệ thuật và cuộc đời.Các hành động: “ném lá bùa”, “ném trái tim” vào “xoáy nước”, vào cái “lặng yên” là tượng trưng cho sự giã từ và giải thoát, chia tay với những hệ lụy trần gian. Đó cũng là sự lựa chọn của Lor-ca.Câu thơ “Li la - li la- li la” cuối bài thơ giống hình thức vĩ thanh của bản nhạc giao hưởng Lời thơ thể hiện tiếng lòng tri ân sâu sắc,của người nghệ sĩ đối với người nghệ sĩ.III. Tổng kết1. Nghệ thuật: - Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu hiệu mở đầu kết thúc.- Sử dụng hình ảnh, biểu tượng siêu thực có sức chứa lớn về nội dung.- Kết hợp hài hòa 2 yếu tố thơ và nhạc2. Nội dung: - Thể hiện nỗi đau xót sâu sắc trước cái chếtoan khuất của thiên tài Lor-ca - một nghệ sĩ khát khao tự do dân chủ, luôn mong muốn cách tân nghệ thuật.XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN!