Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết 42: Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận

Sở Giáo dục và đào tạo Yên BáiTrường THPT Hoàng Quốc ViệtLớp 12 GTiết 42Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luậnGiáo viên: Trần Danh Thuần Tổ : Ngữ Văn – GDCDNgày 7.11.2009? Kiểm tra bài cũTrong bµi v¨n nghÞ luËn (cã lóc) cÇn vËn dông kÕt hîp c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? §Ó lµm g×?§ã lµ c¸c ph­¬ng thøc: tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m vµ thuyÕt minh§Ó: Kh¾c phôc h¹n chÕ cña v¨n nghÞ luËn ®ã lµ sù kh« khan, thiªn vÒ lý tÝnh khã ®äc.YÕu tè tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m ®em l¹i sù cô thÓ, thuyÕt phôc cho v¨n nghÞ luËn .NÕu ®­îc sö dông hîp lý vµ khÐo lÐo, c¸c yÕu tè tù sù miªu t¶, biÓu c¶m vµ thuyÕt minh cã thÓ lµm cho bµi (®o¹n) v¨n nghÞ luËn trë nªn ®Æc s¾c, t¹o sù hÊp dÉn cho v¨n nghÞ luËn; Tõ ®ã, hiÖu qu¶ nghÞ luËn ®­îc n©ng cao.I. LuyÖn tËp trªn líp¤n tËp vÒ c¸c thao t¸c lËp luËn vµ nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña thao t¸c lËp luËn? Cã nh÷ng thao c¸c lËp luËn nµo? §Æc tr­ng cña nã?- Thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch : chia ®èi t­îng ra thµnh nhiÒu yÕu tè, bé phËn nhá ®Ó cã thÓ nhËn biÕt ®èi t­îng mét c¸ch cÆn kÏ, thÊu ®¸o.- Thao t¸c lËp luËn so s¸nh : Lµm râ th«ng tin vÒ sù vËt b»ng c¸ch ®em nã ®èi chiÕu víi ®èi t­îng sù vËt kh¸c quen thuéc h¬n, cô thÓ h¬n ®Ó chØ ra sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a chóng- Thao t¸c lËp luËn gi¶i thÝch : lµ gi¶ng gi¶i vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®èi t­îng mét c¸ch cô thÓ, râ rµng cho ng­êi nghe, ng­êi ®äc hiÓu t­êng tËn.- Thao t¸c lËp luËn chøng minh : Môc ®Ých cña chøng minh lµ lµm ng­êi ta tin t­ëng vÒ nh÷ng ý kiÕn, nhËn xÐt cã ®Çy ®ñ c¨n cø tõ trong nh÷ng sù thËt hoÆc ch©n lý hiÓn nhiªn- Thao t¸c lËp luËn b¸c bá : ChÝnh lµ dïng lý lÏ vµ chøng cø ®Ó g¹t bá nh÷ng quan ®iÓm, ý kiÕn sai lÖch hoÆc thiÕu chÝnh x¸c tõ ®ã nªu ý kiÕn ®óng cña m×nh ®Ó thuyÕt phôc ng­êi nghe.- Thao t¸c lËp luËn b×nh luËn : Nh»m ®Ò xuÊt vµ thuyÕt phôc ng­êi ®äc t¸n ®ång víi nhËn xÐt ®¸nh gi¸, bµn luËn cña m×nh vÒ mét hiÖn t­îng trong ®êi sèng hoÆc trong v¨n häc.Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, thuyÕt minh : nh÷ng yÕu tè nµy cã thÓ ®em l¹i sù cô thÓ, sèng ®éng cho v¨n nghÞ luËn. Đó là những hoạt động nghị luận bắt nguồn từ đời sống, nhằm đáp ứng các yêu cầu đặt ra trong đời sống2. LuyÖn tËp vËn dông tæng hîp c¸c thao t¸c lËp luËn.Đọc đoạn trích “Tuyªn ng«n ®éc lËp”Thế mà hơn 80 năm nay, bọn thực dân Pháp lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta. Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa.Về chính trị, chúng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào.Chúng thi hành những luật pháp dã man. Chúng lập ba chế độ khác nhau ở Trung, Nam, Bắc để ngăn cản việc thống nhất nước nhà của ta, để ngăn cản dân tộc ta đoàn kết.Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước thương nòi của ta. Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong những bể máu.Chúng ràng buộc dư luận, thi hành chính sách ngu dân.Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn để làm cho nòi giống ta suy nhược.Về kinh tế chúng bóc lột nhân dân ta đến tận xương tuỷ, khiến cho dân ta nghèo nàn, thiếu thốn, nước ta xơ xác, tiêu điều. Chúng cướp không ruộng đất, hầm mỏ, nguyên liệu.Chúng giữ độc quyền in giấy bạc, xuất cảng và nhập cảng.Chúng đặt ra hàng trăm thứ thuế vô lí, làm cho dân ta, nhất là dân cày và dân buôn, trở nên bần cùng.Chúng không cho các nhà tư sản ta ngóc đầu lên. Chúng bóc lột công nhân ta một cách vô cùng tàn nhẫn.- Cho biÕt c¸c thao t¸c lËp luËn ®· ®­îc t¸c gi¶ Sö dông trong ®o¹n trÝch “Tuyªn ng«n ®éc lËp”?+ Thao t¸c chÝnh: lËp luËn ph©n tÝch.(®Ó thÊy viÖc bän thùc d©n Ph¸p lîi dông l¸ cê tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i ®Ó ¸p bøc ®ång bµo ta.) + Thao t¸c kÕt hîp: lËp luËn chøng minh.(VÒ chÝnh trÞ... VÒ kinh tÕ...)- C¸c thao t¸c nµy ®­îc vËn dông tæng hîp, kÕt hîp rÊt linh ho¹t trong ®o¹n trÝch. 3. Tham khảo đoạn trích sau đây  để viết bài văn nghị luận Đọc sách là sinh hoạt và nhu cầu trí tuệ thường trực của con người có cuộc sống trí tuệ. [...] Không đọc sách tức là không còn nhu cầu về cuộc sống trí tuệ nữa. Và khi không còn nhu cầu đó nữa, thì cuốc sống tinh thần của con người nghèo đi, mòn mỏi đi, và cuộc sống đạo đức cũng mất luôn nên tảng. Đây là một câu chuyện nghiêm túc, lâu dài và cần trao đổi, thảo luận một cách nghiêm túc, lâu dài. Tôi chỉ muốn thử nêu lên ở đây một đề nghị: Tôi đề nghị các tổ chức thanh niên của chúng ta, bên cạnh những sinh hoạt thường thấy hiện nay, nên có một cuộc vận động đọc sách trong thanh niên cả nước; và vận động từng nhà gây dựng tủ sách gia đình. Gần đây có một nước phát động phong trào trong toàn quốc mỗi người mỗi ngày đọc lấy 20 dòng sách. Chúng ta cũng có thể làm như thế, hoặc vận động mỗi người trong một năm đọc lấy một cuốn sách. Cứ bắt đầu bằng việc rất nhỏ, không quá khó. Việc nhỏ đấy nhưng rất có thể là việc nhỏ khởi đầu một công cuộc lớn. Muốn viết được đoạn văn, bài văn nghị luận cần làm được mấy bước sau đây:thứ nhất: Xác định chủ đề của bài văn; Xác định các ý kiến sẽ đưa ra trong bài phát biểu và sắp xếp chúng theo một dàn ý rõ ràng, mạch lạc, hợp lý.thứ hai: Suy nghĩ cách trình bày một luận điểm trong phần thân bài của dàn ý vừa xây dựngthứ ba: Diễn đạt ý đã chuẩn bị thành một chuỗi câu văn đúng ngữ pháp, liên kết với nhau và thể hiện rõ phong cách ngôn ngữ chính luận.§iÒu cÇn nhí !BiÕt vËn dông kÕt hîp c¸c thao t¸c lËp luËn ®Ó viÕt ®­îc mét bµi v¨n nghÞ luËn ng¾n vÒ mét hiÖn t­îng (vÊn ®Ò) trong ®êi sèng hoÆc trong v¨n häc.