Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết học: Luật thơ

LUẬT THƠ LUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ 	1.Khái niệm: Luật thơ là toàn bộ những qui tắc về số câu, số tiếng, cách hiệp vần, phép hài thanh, ngắt nhịp... trong các thể thơ được khái quát theo những kiểu mẫu nhất định. LUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ 	1.Khái niệm: 	2.Các thể thơ: a. Thơ dân tộc: Lục bát, song thất lục bát, hát nói b. Thơ Đường luật: Ngũ ngôn, thất ngôn 	c. Thơ hiện đại: Năm tiếng, bảy tiếng, tám tiếng, tự do, thơ - văn xuôi...LUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ 	1.Khái niệm: 	2.Các thể thơ: 	3.Sự hình thành luật thơ: Dựa trên đặc trưng ngữ âm của tiếng Việt: Tiếng là đơn vị có vai trò quan trọng sù h×nh thµnh luËt th¬ - Số tiếng trong câu tạo nên thể thơ - Vần của tiếng tạo nên cách hiệp vần - Thanh của tiếng tạo ra nhÞp ®iÖu vµ cách hài thanh - Tiếng là cơ sở để ngắt nhịp=> Số tiếng, vần, thanh, ng¾t nhÞp,là cơ sở để hình thành luật thơ LUẬT THƠ I. Khái quát về luật thơ II. Luật thơ của một số thể thơ truyền thống	Tr¨m n¨m trong câi ng­êi taCh÷ tµi ch÷ mÖnh khÐo lµ ghÐt nhauTr¶i qua mét cuéc bÓ d©uNh÷ng ®iÒu tr«ng thÊy mµ ®au ®ín lßng.ThÓ th¬TiÕngVÇnNhÞpHµi thanhCÆp lôc b¸t gåm 2 dßng: dßng lôc: 6 tiÕng, dßng b¸t: 8 tiÕng- HiÖp vÇn ë tiÕng thø 6 cña hai dßng vµ gi÷a tiÕng thø 8 cña dßng b¸t víi tiÕng thø 6 cña dßng lôc- NhÞp ch½n dùa vµo tiÕng cã thanh kh«ng ®æi: 2/2/2- Cã sù lu©n phiªn B – T –B ë c¸c tiÕng 2,4,6 trong dßng th¬ThÓ lôc b¸tLUẬT THƠ I. Khái quát về luật thơ II. Luật thơ của một số thể thơ truyền thống	 ThÓ th¬TiÕngVÇnNhÞpHµi thanh- CÆp song thÊt: 7 tiÕng; cÆp lôc b¸t: 6-8 tiÕng lu©n phiªn kÕ tiÕp nhau trong bµi th¬.ThÓ song thÊt lôc b¸t- Hai c©u thÊt: 3/4; cÆp lôc b¸t: 2/2/2 - CÆp song thÊt lÊy tiÕng thø ba lµm chuÈn; cÆp lôc b¸t ®èi xøng b»ng- tr¾c chÆt chÏ. Ngßi ®Çu cÇu n­íc trong nh­ läc§­êng bªn cÇu cá mäc cßn non§­a chµng lßng dÆc dÆc buånBé kh«n b»ng ng­a, thuû kh«n b»ng thuyÒn- CÆp song thÊt cã vÇn tr¾c, cÆp lôc b¸t cã vÇn b»ng, gi÷a cÆp song thÊt vµ cÆp lôc b¸t cã vÇn liÒnLUẬT THƠ I. Khái quát về luật thơ II. Luật thơ của một số thể thơ truyền thống	 ThÓ th¬TiÕngVÇnNhÞpHµi thanh- Sè tiÕng: 5 tiÕng; sè dßng: 8 dßngThÓ ngò ng«n §­êng luËt+ Ngò ng«n tø tuyÖt+ Ngò ng«n b¸t có- NhÞp lÎ: 2/3- Cã sù lu©n phiªn T – B vµ B - T gi÷a c¸c c©u th¬. MÆt tr¨ngV»ng vÆc bãng thuyÒn quyªnM©y quang giã bèn bªnNÒ cho trêi ®Êt s¸ngQuÐt s¹ch nói s«ng ®enCã khuyÕt nh­ng trßn m·iTuy giµ vÉn trÎ lªnM¶nh g­¬ng chung thÕ giíiSoi râ: mÆt hay, hÌn.- §éc vËn, gieo vÇn c¸chLUẬT THƠ I. Khái quát về luật thơ II. Luật thơ của một số thể thơ truyền thống	 ¤ng phçng ®¸¤ng ®øng lµm chi ®ã hìi «ng?Tr¬ tr¬ nh­ ®¸, v÷ng nh­ ®ång.§ªm ngµy g×n gi÷ cho ai ®ã?Non n­íc ®Çy v¬i cã biÕt kh«ng?ThÓ th¬Sè tiÕngVÇnNhÞpHµi thanh ThÓ thÊt ng«n §­êng luËt:+ ThÊt ng«n tø tuyÖt- Sè tiÕng: 7 tiÕng; sè dßng: 4 dßng- VÇn ch©n, ®éc vËn, gieo vÇn c¸ch.- NhÞp: 4/3- Hài thanh TiếngNiêm và đối, dòng1234567Dòng 1, 4 niêm nhau.Dòng 2,3 niêm nhauĐối Dòng 1TBTDòng 2BTBVầnĐối Dòng 3BTBDòng 4TBTVầnLUẬT THƠ I. Khái quát về luật thơ II. Luật thơ của một số thể thơ truyền thống	 Qua ®Ìo ngangB­íc tíi ®Ìo ngang bãng xÕ tµ, Cá c©y chen ®¸, l¸ chen hoa.Lom khom d­íi nói, tiÒu vµi chó, L¸c ®¸c bªn s«ng, chî mÊy nhµ.Nhí n­íc ®au lßng, con quèc quèc,Th­¬ng nhµ mái miÖng, c¸i gia gia.Dõng ch©n ®øng l¹i, trêi, non, n­íc, Mét m¶nh t×nh riªng, ta víi ta.ThÓ th¬Sè tiÕngVÇnNhÞpHµi thanh ThÓ thÊt ng«n §­êng luËt+ThÊt ng«n b¸t có.- Sè tiÕng: 7 tiÕng; sè dßng: 8 dßng- VÇn ch©n, ®éc vËn.- NhÞp: 4/3 TiếngNiên và đối1234567Các cặp câu niêm nhau:-1,8.-2,3.-4,5.-6,7Dòng 1TBTVẦNDòng 2BTBVẦN§èiDòng 3BTBDòng 4TBTVẦN§èiDòng 5TBTDòng 6BTBVẦNDòng 7BTBDòng 8TBTVẦNLUẬT THƠ I. Khái quát về luật thơ II. Luật thơ của một số thể thơ truyền thốngIII. C¸c thÓ th¬ hiÖn ®¹i - Tõ phong trµo th¬ míi, nhiÒu thÓ th¬ hiÖn ®¹i ra ®êi. - Vừa tiếp nối thơ truyền thống vừa có sự cách tân TIẾNG THUEm không nghe mùa thuDưới trăng mờ thổn thức?Em không nghe rạo rực Hình ảnh kẻ chinh phuTrong lòng người cô phụ?Em không nghe rừng thuLá thu rơi xào xạcCon nai vàng ngơ ngácĐạp lên lá vàng khô? (Lưu Trọng Lư )LUẬT THƠ I. Khái quát về luật thơ II. Luật thơ của một số thể thơ truyền thốngIII. C¸c thÓ th¬ hiÖn ®¹i *Ghi nhí (sgk) III. LUYỆN TẬP:2. CẢNH KHUYA Tiếng suối trong như tiếng hát xa, Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa. Cảnh khuya như vẽ, người chưa ngủ, Chưa ngủ vì lo nçi nước nhà.	( Hồ Chí Minh)Phân biệt cách gieo vần, ngắt nhịp, hài thanh ?1.Trống Tràng thành lung lay bóng nguyệt, Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây, Chín lần gươm báu trao tay Nửa đêm truyền hịch định ngày xuất chinh.	( Đoàn Thị Điểm- TPN)- Gieo vần: “Nguyệt, mịt”: Tiếng thứ 7 và tiếng thứ 5→ vần lưng- Ngắt nhịp: 3/4- Hài thanh: Tiếng thứ 3: “ thành, Tuyền”: đều là thanh BTrống Tràng thành lung lay bóng nguyệtKhói Cam Tuyền mờ mịt thức mây, Chín lần gươm báo trao tay Nửa đêm truyền hịch định ngày xuất chinh.1. Song thÊt lôc b¸t.2. Thể thất ngôn Đường luật:- Gieo vần: “xa, hoa, nhà”: Tiếng cuối câu 1, 2, 4 → vần chân, vần cách ( hoa – nhà). - Ngắt nhịp: 4/3- Hài thanh: