Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết học Vợ chồng a phủ, tác giả Tô Hoài

I. Giới thiệu tác giả - tác phẩm:1. Tác giả:Nêu những nét tiêu biểu về nhà văn Tô Hoài ?- Tên thật : Nguyễn Sen- Quê: Nghĩa Đô - Từ Liêm – Hà Nội.- Con đường đời: Học hết tiểu học - đi làm - đến với văn chương từ sớm - có một sự nghiệp văn chương phong phú.* Sự nghiệp sáng tác: - Trước CM: - Những cảnh đời ở vùng quê Nghĩa Đô - Những con vật gần gũi với con người- Sau CM: - Hà Nội trong những năm chống Pháp- Miền núi với CM và CNXHVỢ CHỒNG A PHỦTô HoàiI. Giới thiệu tác giả - tác phẩm:1. Tác giả:- Phong cách nghệ thuật:+ Quan sát tinh tế, miêu tả sinh động.VỢ CHỒNG A PHỦTô Hoài+ Ngôn từ chọn lọc, phong phú, giàu tính tạo hình.+ Man mác chất thơ trữ tình.2. Tác phẩm:- Truyện Tây Bắc: + Kết quả chuyến đi thực tế vào giải phóng Tây Bắc.+ Tấm lòng của nhà văn dành cho Tây Bắc.+ Cuộc sống tủi nhục của đồng bào miền núi Tây Bắc dưới ách phong kiến, thực dân - CM đã đến với họ.Mường GiơnCứu đất cứu Mường Vợ chồng A Phủ=> 2 chặng đời của Mị và A Phủ.II. Phân tích:1. Nhân vật Mị:VỢ CHỒNG A PHỦTô Hoài- “Trai đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị”- “Mị thổi sáo giỏi”, “thổi lá cũng hay như thổi sáo”- “Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm thổi sáo đi theo Mị”Một bông hoa rừng rực rỡ.—> Trẻ trung, nhan sắc.—> Tài năng.—> Yêu đời.Tiếng nói từ chối hôn nhân“Con nay đã biết cuốc nương làm ngô, con phải làm nương ngô giả nợ thay cho bố. Bố đừng bán con cho nhà giàu”.Niềm tự tin của tuổi trẻSự lựa chọn dứt khoát của MịDùng sức LĐ thanh toán món nợ truyền kiếp cho bố mẹ.Thà LĐ cực nhọc mà tự do còn hơn làm dâu nhà giàu mà nô lệVỢ CHỒNG A PHỦTô Hoàia. Cô Mị - con dâu gạt nợ trong nhà thống lí Pá Tra:* Món nợ truyền kiếp:II. Phân tích:1. Nhân vật Mị:* Bị bắt về làm dâu nhà thống lí Pá Tra:- Đêm nào cũng khóc.- Toan tự tử.Một lựa chọn quyết liệtThà chết như một con người chứ quyết không sống như một con vậtNếu Mị tự tử, điều gì sẽ xảy ra?Mị chết, cha già sẽ phải làm nương trả nợTình huống bi kịch:Sống thì không muốn, chết cũng không đượcMị đành cam phận làm con dâu gạt nợ cho nhà thống lí Pá TraVỢ CHỒNG A PHỦTô Hoài- Cách sống:“lúc nào cũng cúi mặt”“mặt buồn rười rượi”“lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”Với Mị: sống là kéo dài những ngày chưa chết.Mị sống nhẫn nhục, cam chịu, lay lắt, dật dờNghịch lí: Lúc không tưởng đến cái chết chính là lúc Mị không thiết sống.Tìm những dẫn chứng nói lên cách sống của Mị ?VỢ CHỒNG A PHỦTô Hoàia. Cô Mị - con dâu gạt nợ trong nhà thống lí Pá Tra:II. Phân tích:1. Nhân vật Mị:- Cảnh sống:+ Công việc: quần quật suốt năm tháng+ Chỗ ở: kín mítNgục thất tinh thần -> Cấm cố tâm hồn, tuổi xuân, sức sống của Mị-> Con ở không kì hạn Nhận xétVỢ CHỒNG A PHỦTô HoàiII. Phân tích:1. Nhân vật Mị:b. Sự trỗi dậy mãnh liệt của lòng ham sống và khát vọng hạnh phúc ở Mị :* Cô Mị trong đêm tình mùa xuân :- “Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng”- “Mị nhẩm thầm theo tiếng sáo”- Uống rượu: “uống ừng ực từng bát” Nhớ lại quá khứ - Lãng quên thực tại- “Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi”. Sức sống bừng dậy Mị muốn đi chơi hộiMột cuộc khởi nghĩa nhân tính trong MịVỢ CHỒNG A PHỦTô HoàiII. Phân tích:1. Nhân vật Mị:- Mị nhận ra hiện tại khốn cùng:- Ý nghĩ về cái chết:- Tiếng sáo: —> Kéo Mị ra khỏi thời khắc bi kịch nhất của lòng mình. —> Thổi bùng lên đốm lửa sống tưởng như đã lụi tàn, héo úa nơi tâm hồn Mị. b. Sự trỗi dậy mãnh liệt của lòng ham sống và khát vọng hạnh phúc ở Mị :* Cô Mị trong đêm tình mùa xuân :—> Khi muốn sống như một con người, Mị chỉ muốn chết ngay lập tức.“ Mị với A Sử không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau”VỢ CHỒNG A PHỦTô HoàiII. Phân tích:1. Nhân vật Mị:b. Sự trỗi dậy mãnh liệt của lòng ham sống và khát vọng hạnh phúc ở Mị :* Cô Mị trong đêm tình mùa xuân :- Hành động:Thắp đènChuẩn bị đi chơi hộiThắp lên ánh sáng rọi vào cuộc đời tăm tối triền miên của Mị.Phản kháng quyết liệt- Khát vọng bị vùi dập:A Sử trói đứng Mị vào cột nhà- Mị như quên mình bị trói:Mị “vùng bước đi” theo tiếng sáo- Nghe tiếng chân ngựa:Cay đắng nhận ra thân phận mìnhThân phận con người mà không bằng thân phận một con ngựa=> Người phụ nữ trong bão tố khổ đau vẫn nguyên vẹn niềm ham sống, khao khát TY mà bấy lâu nay tưởng như héo úa lụi tàn trong đoạ đầy đau khổ. VỢ CHỒNG A PHỦTô HoàiII. Phân tích:1. Nhân vật Mị:b. Sự trỗi dậy mãnh liệt của lòng ham sống và khát vọng hạnh phúc ở Mị :* Cô Mị trong đêm cắt dây trói cứu A Phủ: Nhìn thấy A Phủ bị trói, Mị vẫn “thản nhiên”.—> Mị tê liệt, dửng dưng, vô cảm, chai sạn trước nỗi đau khổ. Nhìn thấy giọt nước mắt trên má A Phủ —> Mị nhớ lại nỗi đau của mình.—> Mị nhận ra nỗi đau khổ của người khác, thương A Phủ. Ý nghĩ cứu A Phủ:—> Át đi nỗi sợ hãi, sẵn sàng chết thay cho A Phủ. Hành động:Cắt dây trói cứu A Phủ–> Lòng thương ngườiChạy theo A Phủ–> Giải thoát cho chính mìnhVỢ CHỒNG A PHỦTô HoàiII. Phân tích:1. Nhân vật Mị:b. Sự trỗi dậy mãnh liệt của lòng ham sống và khát vọng hạnh phúc ở Mị :* Cô Mị trong đêm cắt dây trói cứu A Phủ:Nhận xét:- Đây là hành động tất yếu.Vì:- Mị nhận thức được XH tàn bạo sắp giết chết một người vô tội- Tiếp thêm sức mạnh cho Mị vùng chạy theo A Phủ, tự giải thoát cuộc đời mình. VỢ CHỒNG A PHỦTô HoàiII. Phân tích:2. Nhân vật A Phủ:a. Cuộc đời đau thương, tủi nhục của A Phủ:- Cha mẹ mất sớm, sống nghèo khổ, bơ vơ.- Trưởng thành: chàng trai vạm vỡ, khoẻ mạnh, tài giỏi.- Nghèo: không lấy được vợ=> Nỗi cực khổ điển hình của người dân miền núi.b. Cuộc đời đứa ở trừ nợ:- Vì đánh A Sử, A Phủ bị bắt, bị đánh đập tàn bạo.=> Trở thành con ở trừ nợ cho nhà thống lí, bị bóc lột sức LĐ.- A Phủ bị phạt vạ, bị cột chặt vào kiếp đời nô lệ:“Đời mày, đời con, đời cháu mày tao cũng bắt thế. Bao giờ hết nợ tao mới thôi”- Hổ ăn mất bò:Bị trói đứng vào cộtHình phạt tàn khốc=> Nhà văn tố cáo bọn thống trị tàn ác, nham hiểm; thể hiện sự xót thương với nhân vật VỢ CHỒNG A PHỦTô HoàiII. Phân tích:2. Nhân vật A Phủ:- Được Mị cứu thoát, A Phủ “vùng lên chạy” thoát khỏi cái chết để được sống=> Đoạn văn miêu tả nỗi khổ và sự vùng dậy của A Phủ tiêu biểu cho nỗi khổ và sự vùng dậy của đồng bào miền núi.VỢ CHỒNG A PHỦTô HoàiII. Phân tích:I. Giới thiệu tác giả - tác phẩm:III. Kết luận:1. Nội dung:- Tố cáo CĐPK miền núi đã bóc lột, chà đạp cuộc sống con người; sự vùng lên mạnh mẽ của sức sống tiềm tàng ở những con người bị áp bức.- Lòng xót thương, cảm thông của nhà văn với con người, trân trọng khát vọng sống giàu tình người 2. Nghệ thuật:- Cách miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế.- Trần thuật nhẹ nhàng, trầm lắng.