Bài giảng Ngữ văn 12 - Tiết: Những đứa con trong gia đình, Nguyễn Thi

GV: Dương Thị Thùy MaiNhững đứa con trong gia đìnhNguyễn ThiNguyễn Thi1928-1968I- Tìm hiểu chung	1- Tác giảNguyễn Thi (1928-1968) tên thật là Nguyễn Hoàng Ca, quê ở Hải hậu Nam Định.Nguyễn Thi sinh ra trong một gia đình nghèo mồ côi cha từ năm 10 tuổi, mẹ đi bước nữa nên vất vả tủi cực từ nhỏ1943 Nguyễn Thi theo người anh vào Sài gòn.1945 tham gia cách mạng1954 tập kết ra bắc1962 trở lại chiến trường Miền Nam1968 hy sinh tại chiến trường Miền Nam trong cuộc tổng tấn công và nổi dậy Mậu thân 1968Nguyễn Thi còn có một bút danh nữa là Nguyễn Ngọc Tấn. Sáng tác của Nguyễn Thi gồm nhiều thể loại: bút ký, tiểu thuyết, truyện ngắn. Ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học Nghệ thuật năm 2000Đặc điểm sáng tác: Nguyễn Thi gắn bó với nhân dân Miền Nam và thực sự xứng đáng với danh hiệu Nhà văn của người dân Nam bộXe Bọc Thép	2- Tác phẩm Những đứa con trong gia đìnhTác phẩm được sáng tác ngay trong những ngày chiến đấu ác liệt khi ông công tác với tư cách nhà văn- chiến sĩ tại tạp chí văn nghệ quân giải phóng ( tháng 2-1966). Sau được in trong tập truyện và ký, NXB văn học, giải phóng ,1978II – ĐỌC HIỂU VĂN BẢN:	1- Tình huống truyện.Câu 1: Trình bày tình huống truyện?Câu 2: Tình huống này có ảnh hưởng như thế nào đối với phương thức trần thuật?	- Đây là câu chuyện của gia đình anh giải phóng quân tên Việt. Nhân vật này rơi vào một tình huống đặc biệt: trong một trận đánh, bị thương nặng phải nằm lại chiến trường. Anh nhiều lần ngất đi tỉnh lại, tỉnh rồi lại ngất. Truyện được kể theo dòng nội tâm của nhân vật khi đứt ( ngất đi), khi nối( tỉnh dậy).	-> tình huống truyện dẫn đến một cách trần thuật riêng của thiên truyện: theo dòng ý thức của nhân vật.Em hãy nhận xét về phương thức trần thuật của thiên truyện.	2- Phương thức trần thuật.	- Truyện “Những đứa con trong gia đình” được trần thuật theo phương thức thứ 3, nghĩa là người trần thuật tự giấu mình đi nhưng cách nhìn và lời kể lại theo giọng điệu của nhân vật. Lối trần thuật này có hai tác dụng về nghệ thuật:	+ Câu chuyện vừa được thuật kể, cùng một lúc tính cách nhân vật cũng được khắc hoạ.	+ Câu chuyện dù không có gì đặc sắc cũng trở nên mới mẻ, hấp dẫn vì được kể qua con mắt, tấm lòng và bằng ngôn ngữ, giọng điệu riêng của nhân vật.	- Nhà văn phải thành thạo tâm lý và ngôn ngữ nhân vật mới có thể trần thuật theo phương thức này.	3 Nhân vật trung tâm: Chiến và Việt.	a – Truyền thống gia đình của Chiến và Việt .- Gia ®×nh ChiÕn vµ ViÖt lµ gia ®×nh cã truyÒn thèng yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng. TruyÒn thèng Êy ®· g¾n kÕt nh÷ng con ng­êi trong gia ®×nh l¹i víi nhau.	- Lêi chó N¨m: “ chuyÖn gia ®×nh ta nó cũng dµi nh­ s«ng, ®Ó råi chó chia cho mçi người mét khóc mµ ghi vµo ®ã -> con lµ sù tiÕp nèi cha mÑ kh«ng chØ lµ tiÕp nèi huyÕt thèng, mµ cßn lµ sù tiÕp nèi truyÒn thèng. Muèn hiÓu vÒ nh÷ng ®øa con ph¶i hiÓu vÒ ngän nguån ®· sinh ra nã, ph¶i hiÓu vÒ truyÒn thèng cña gia ®×nh ®ã:	+ Chó N¨m : §¹i diÖn cho truyÒn thèng vµ l­u gi÷ truyÒn thèng( c©u hß, cuèn sæ gia đình).	+ M¸ ViÖt còng lµ hiÖn th©n cña truyÒn thèng: ®ã lµ mét phô n÷ ch¾c khoÎ, “sùc mïi lóa g¹o vµ må h«i, thø mïi cña ®ång ¸ng cña cÇn cï s­¬ng n¾ng”. Ân t­îng s©u ®Ëm ë m¸ ViÖt lµ kh¶ n¨ng c¾n r¨ng gh×m nÐn ®au th­¬ng ®Ó sèng, che chë cho ®µn con vµ tiÕp tôc tranh ®Êu. Em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng nÐt chung cña hai nh©n vËt ViÖt vµ ChiÕn?b – Những nét chung của hai chị em Chiến và ViệtNÐt chung cña hai chÞ em:	- Cïng sinh ra trong mét gia ®×nh nhiÒu mÊt m¸t ®au th­¬ng : cïng chøng kiÕn c¸i chÕt ®au th­¬ng cña ba vµ m¸.	- Cïng cã chung mèi thï víi bän x©m l­îc: tuy cßn nhá tuæi, chÝ c¨m thï ®· th«i thóc hai chÞ em cïng mét ý nghÜ: tr¶ thï cho ba m¸, vµ ®Òu cã nguyÖn väng: cÇm sóng ®¸nh giÆc.	- T×nh yªu th­¬ng lµ vÎ ®Ñp t©m hån cña c¶ hai chÞ em: thÓ hiÖn râ nÐt nhÊt ë c¸i ®ªm hai chÞ em tranh nhau ghi tªn ®i tßng qu©n vµ c¶nh s¸ng h«m sau khiªng bµn thê m¸ sang göi nhµ chó N¨m.	- Hai chÞ em ®Òu lµ nh÷ng chiÕn sÜ gan gãc ,dòng c¶m : đ¸nh giÆc lµ niÒm say mª lín nhÊt cña c¶ ChiÕn vµ ViÖt còng nh­ cña tuæi trÎ miÒn Nam: “ H¹nh phóc cña tuæi trÎ lµ trªn trËn tuyÕn ®¸nh qu©n thï” mÆc dï ®«i lóc c¶ hai chÞ em ®Òu cßn rÊt ng©y th¬, trÎ con.Cảm nhận của em về nhânvật Chiến ?c – Nét riêng về tâm lí tính cách:Nh©n vËt ChiÕn :	- Ng­êi mÑ ng· xuèng nh­ng dßng s«ng truyÒn thèng vÉn ch¶y.H×nh ¶nh ng­êi mÑ lu«n hiÖn vÒ trong ChiÕn:	+ ChiÕn mang vãc d¸ng cña m¸: “ Hai b¾p tay trßn vo s¹m dá mµu ch¸y n¾ng...th©n ng­êi to vµ ch¾c nÞch”. §ã lµ vÎ ®Ñp cña nh÷ng con ng­êi sinh ra ®Ó g¸nh v¸c, ®Ó chèng chäi, ®Ó chÞu ®ùng vµ ®Ó chiÕn th¾ng.	+ ChiÕn ®Æc biÖt gièng m¸ ë sự đảm đang ,tháo vát : trong c¸i ®ªm s¾p xa nhµ ®i bé ®éi, ChiÕn biÕt lo liÖu , toan tÝnh viÖc nhµ y hÖt m¸. H×nh ¶nh ng­êi mÑ nh­ bao bäc lÊy ChiÕn, tõ c¸i lèi n»m víi th»ng ót em ë trªn gi­êng, ë trong buång nãi víi ra, ®Õn lèi hø mét c¸i “cãc” råi trë m×nh. Trong kho¶ng thêi gian mét ®ªm mµ ViÖt ®· ba lÇn thÊy chÞ “gièng in m¸”. chÝnh ChiÕn còng thÊy m×nh trong ®ªm Êy ®ang hoµ vµo trong mÑ : tao lùa ý m¸ tÝnh vËy, nªn tao còng tÝnh vËy -> NguyÔn Thi muèn cho ta hiÓu r»ng trong c¸i thêi kh¾c thiªng liªng Êy, ng­êi mẹ sèng h¬n bao giê hÕt trong nh÷ng ®øa con. + Dù là “thân con gái” nhưng có “chí nam nhi” với câu nói như dao chém đá: “Nếu giặc còn thì tao mất, vậy à”.	+ Rất thương em, luôn nhường nhịn em mọi việc, trừ việc đi tòng quân: “Việc này đâu có nhường được”.	 => NguyÔn Thi ®· x©y dùng nh©n vËt ChiÕn cã c¸ tÝnh phï hîp víi løa tuæi, giíi tÝnh . ChiÕn lµ nh©n vËt ®­îc håi t­ëng qua ViÖt nh­ng ®· g©y ®­îc Ên t­îng s©u s¾c.Cảm nhận của em về nhân vật Việt ?c – Nét riêng:Nh©n vËt ViÖt:	 NÕu ChiÕn cã d¸ng dÊp mét ng­êi lín thùc sù th× ë ViÖt lµ sù hồn nhiên, v« t­ cña mét cËu con trai ®ang tuæi ¨n tuæi lín	+ ChiÕn nh­êng nhÞn em bao nhiªu th× ViÖt hay tranh giµnh víi chÞ bÊy nhiªu.	+ §ªm tr­íc ngµy ra ®i, mọi việc nhà Việt phó thác cho chị lo liệu,trong khi chị nghiêm trang thì Việt “l¨n kÒnh ra v¸n c­êi kh× khì”, ngủ quên lúc nào không biết.	+ Vµo bé ®éi, ChiÕn ®em theo tÊm g­¬ng soi cßn ViÖt l¹i ®em theo mét c¸i ná thun.	Sù v« t­ kh«ng ng¨n c¶n ViÖt trë thµnh mét anh hïng, chiến đấu rất dũng cảm, kiên cường: Một mình Việt phá được một xe bọc thép của giặc, khi bị thương nằm ở chiến trường, toàn thân tê liệt nhưng một ngón tay luôn đặt ở cò súng sẳn sàng nổ vào kẻ thù	 Giàu tình cảm đối với gia đình: luôn nhớ đến má, thấy “thương chị lạ”; với đồng đội: nhớ anh Tánh, anh Công => căm thù giặc sâu sắc: “Mối thù thằng Mĩ có thể rờ thấy được”	=> ViÖt lµ mét thµnh c«ng ®¸ng kÓ trong c¸ch x©y dùng nh©n vËtcña NguyÔn Thi. Tuy cßn hån nhiªn vµ cßn bÐ nhá tr­íc chÞ nh­ng tr­íc kÎ thï ViÖt l¹i vôt lín,ch÷ng ch¹c trong t­ thÕ cña mét ng­êi chiÕn sÜ.	=>ChiÕn vµ ViÖt lµ khóc s«ng sau nªn ®i xa h¬n c¶ dßng s«ng truyÒn thèngCảm ơn Ban Giám Hiệu, Quý Thầy Cô và các em học sinh