Bài giảng Ngữ văn lớp 12 - Tiết dạy: Nghị luận về một hiện tượng đời sống

Nghị luận về một hiện tượng đời sốngI. Khái niệm.- Thế nào là hiện tượng đời sống?- Thế nào là nghị luận về một hiện tượng đời sống? Mời các em bày tỏ ý kiến của mình về hiện tượng đời sống được nêu trong bài viết sau: “Chia chiếc bánh của mình cho ai”1. Khái niệmHiện tượng đời sống: là những hiện tượng đời sống nổi bật, có ý nghĩa hoặc ảnh hưởng tới phần lớn mọi người trong xã hội, có thể là hiện tượng tích cực nhưng cũng có thể là hiện tượng tiêu cựcNghị luận về một hiện tượng đời sống: là kiểu bài sử dụng tổng hợp các thao tác lập luận để làm cho người đọc hiểu rõ, hiểu đúng, hiểu sâu và đồng tình với ý kiến của người viết trước những hiện tượng đời sống có ý nghĩa xã hội.2. Yêu cầu của nghị luận về hiện tượng đời sốngNgười viết phải hiểu vấn đề đúng, sâu, nắm được bản chất vấn đề -> Tập hợp tư liệu chính xác, thuyết phục.Người viết phải thể hiện rõ quan điểm, thái độ của mình trước hiện tượng nghị luận -> chỉ ra đúng – sai, lợi - hại, nguyên nhân, cách khắc phục.Người viết giữ lập trường vững vàng trước mọi hiện tượngDiễn đạt trong sáng, có thể sử dụng phép tu từ, yếu tố biểu cảm và nêu cảm nghĩ riêng.3. Cách làm bài nghị luận về hiện tượng đời sốngTìm hiểu đề Lập dàn ý+ Mở bài: giới thiệu hiện tượng cần bàn luận+ Thân bài: bàn bạc, phân tích làm rõ hiện tượng qua các thao tác lập luận+ Kết bài: nêu phương hướng, suy nghĩ trước hiện tượng đời sống Chia chiếc bánh của mình cho ai? Nếu coi thời gian trong một ngày của bạn là chiếc bánh tròn trịa, bạn sẽ chia chiếc bánh cho bố mẹ, cho công việc, cho gia đình bao nhiêu và dành cho mình bao nhiêu phần?Nguyễn Hữu Ân và má Phẳng tại bệnh viện.Trong khi không ít bạn trẻ hiện nay đang lãng phí chiếc bánh của mình vào những trò chơi vô bổ thì chàng “Thanh niên trẻ tiêu biểu thành phố Hồ Chí Minh 2007” Nguyễn Hữu Ân lại dành hết chiếc bánh thời gian của mình cho những người bệnh ung thư giai đoạn cuối.Một câu chuyện lạ lùng( theo Tạ Minh Phương, báo điện tử Nguoiduongthoi.com.vn)+ Gợi ý làm bài:a/ Đề bài yêu cầu bày tỏ ý kiến đối với việc làm của NHÂ , vì tình thương dành hết chiếc bánh thời gian của mình chăm sóc cho hai người mẹ bị ung thư giai đoạn cuối. - Có thể nêu những ý chính : + NHÂ nêu tấm gương về lòng hiếu thảo , vị tha , đức hi sinh của thanh niên. + Thế hệ trẻ ngày nay có nhiều tấm gương như anh. + Nhưng bên cạnh đó ,vẫn còn một số người có lối sống ích kỉ ,vô tâm,đáng phê phán. + Tuổi trẻ cần dành thời gian tu dưỡng ,lập nghiệp ,sống vị tha để cuộc đời tốt đẹp hơn. Dẫn chứng minh họa : + Chị Phạm Thị Ngắn quê ở Tiền Hải ,Thái Bình người vợ liệt sĩ nuôi người mẹ chồng già và bốn con nhỏ không ngại hi sinh ,gian khổ trở thành chủ doanh nghiệp với doanh thu hơn 10 tỉ một tháng. + Câu sinh viên năm ba Nguyễn Văn Dũng nghèo khó tự bươn chải cho cuộc sống bản thân và nuôi đứa em học đại học sau cậu 1 năm . + Thao tác bác bỏ: - Bên cạnh đó vẫn còn một số thanh niên sống cuộc sống vô nghĩa ,tước đoạt cuộc sống của người khác: + Nguyễn Đức Nghĩa nhẫn tâm tước đoạt mạng sống của người yêu cũ. + Phan Minh Mẫn cậu sinh viên 20 tuổi bất nhẫn trước cảnh cha thường xuyên đánh dập mẹ nên chích diện cha đến chết + Nguyễn Thiên Kim giết thai phụ 6 tháng bỏ xác xuống giếng và siết cổ nữ sinh lớp 10 đến chết. + Cô giáo thuê người đốt chết cả nhà anh chồng  + Đặng Hữu Anh Tuấn cố ý de xe 3 lần cán chết cô bé 16 tuổi lãnh án 8 năm tù. - Cần vận dụng những thao tác chủ yếu :giải thích ,phân tích ,CM ,bác bỏ ,bình luận. Nghị luậnvề một hiện tương đời sống không chỉ có ý nghĩa XH mà còn có tác dụng giáo dục tư tưởng ,đạo lí ,cách sống đúng đắn ,tích cực đối với thanh niên,HS.Gợi ý giải bài tập : Bài tập 1: Nêu và phê phán hiện tượng : thanh niên ,sinh viên VN du học lãng phí TG vào những việc vô bổ .Chỉ ra nguyên nhân : họ chưa xác định lí tưởng đúng đắn,ngại khó ,ngại khổ ,lười biếng hoặc chỉ sống vì tiền bạc ,vì những lợi ích nhỏ hẹp ,cũng vì một phần do cách giáo dục ,tổ chức chưa tốt của những người có trách nhiệm .Bàn luận nêu vài tấm gương thanh niên ,sinh viên chắm học đạt kết quả cao đã trở về tham gia giảng dạy ở các trường ĐH hoặc làm việc ở các ngành kt ,KH VD như giáo sư Ngô Bảo Châu người vừa vinh danh làm rạng danh cho đất nước VN 4. Luyện tậpBài tập 1, phần luyện tập, sgk trang 67Chọn một hiện tượng đời sống có ý nghĩa nhất với em và lập dàn ý nghị luận.Theo dõi hiện tượng về anh Tống Phước Phúc với nghĩa trang dành cho các đồng nhi và đưa ý kiến nghị luận của em. Nghĩa trang đồng nhi và triệu triệu thiên thần nức nở. Nằm nép mình bên sườn núi dốc 45 độ ở Hòn Thơm,Vĩnh Ngọc, Nha Trang, nghĩa trang Đồng Nhi, với hơn 5000 ngôi mộ nhỏ xíu, được xây dựng rất cẩn thận. Có dịp đi ngang qua đây, người Nha Trang thường bắt gặp hình ảnh một người đàn ông nhỏ thó, đen đúa, gương mặt tuy khắc khổ nhưng vẫn ánh lên nét nhân hậu đang lui cui chăm chút cho từng phần mộ, bàn tay nhẹ nhàng như ve vuốt từng đứa con yêu. Anh Tống Phước Phúc và con trai trong nghĩa trang đồng nhi.Chủ nhân của nghĩa trang rộng khoảng 6.000m2 này có cái tên trúc trắc rất khó đọc: Tống Phước Phúc. Là con út trong một gia đình có 6 anh chị em, cha thợ mộc, mẹ nội trợ, người đàn ông này mới chỉ học hết lớp 7. 37 tuổi mới lấy vợ. Chứng kiến lần chuyển dạ vật vã, đau đớn kéo dài của người phụ nữ lần đầu làm mẹ, lại tận mắt nhìn thấy những hài nhi xấu số bị chối bỏ, người đàn ông theo Công giáo đã thành tâm khấn nguyện, rằng nếu Chúa phù hộ cho mẹ tròn con vuông, anh nhất định sẽ phát tâm làm việc thiện. Sau 2 ngày 2 đêm vật vã, vợ anh sinh hạ một bé trai nặng 2,4kg. Đứa con lớn lên từng ngày trước mắt nhắc anh thực hiện lời hứa. “Tôi tin xác loài người sống lại”, câu kinh thánh nhắc nhở một giáo lý, rằng tất cả trẻ thơ đều trong trắng, vô tội. Khi đã được tượng hình trong bụng mẹ, hài nhi đó đã có một linh hồn. Hành động nạo, phá thai đi ngược lại quy luật tự nhiên. Nhưng nếu được chôn cất tử tế, chí ít linh hồn các bé sẽ được siêu thoát. Mua được đất, từ số tiền dành dụm ít ỏi, Phúc bắt đầu hành trình vào bệnh viện xin xác các bé xấu số về chôn. Lý do khá lạ lùng, nhưng trái tim nhân hậu của anh đã tìm được nhịp đập đồng cảm. Đất chân núi phần nhiều là đá sỏi. Những ngày đầu đào bới, bàn tay tóe máu vì đất cứng là chuyện thường tình. Với thâm niên làm xây dựng nhiều năm, nơi yên nghỉ của các bé, dần thành hình mà chẳng cần bất cứ bản vẽ thiết kế nào.Lo phần hậu sự tươm tất cho các cháu bé xấu số, Phúc còn nỗ lực cứu giúp những bà mẹ lầm lỡ, để những mầm sống trong họ được làm người. Là trụ cột kinh tế trong gia đình, công việc quản lý một công ty xây dựng rất vất vả, nhưng chỉ cần nghe thông tin có cô gái mang thai lớn vào viện giải quyết là anh xếp lại hết mọi việc để tới liền. Thuyết phục họ về nhà, chăm lo chu đáo cho tới lúc khai hoa nở nhụy là nỗ lực khiến anh hao tâm tổn sức rất nhiều. Với những “mẹ bầu”, theo cách gọi của anh Phúc, anh đều đưa ra lời cam kết. “Nếu có sinh có dưỡng thì càng tốt, nếu vì hoàn cảnh phải bỏ con lại, chú Phúc cũng nuôi luôn giùm. Khi nào có điều kiện quay về đây, chú sẽ trả lại con”. Những sinh linh may mắn được chào đời trong gia đình anh PhúcNhững cô gái đến rồi đi. Họ cần mẫn chăm chút cho lũ nhỏ đông đúc trong nhà anh Phúc, sinh con, rồi nói lời tạm biệt. Ông bố của vài chục đứa con cứ tất tả với việc chăm chút từng cháu bé, bế từng đứa vô bệnh viện khi ốm đau. Mà trẻ con thì chuyện bệnh tật xảy ra như cơm bữa. Anh Phúc luôn tin vào thế giới tâm linh. Anh tâm sự, “từ khi lo cho các cháu bé, tôi chưa ngửa tay xin tiền ai bao giờ. Người hảo tâm biết tới và gửi cho các cháu, tôi thay mặt đứng ra nhận, và lo cho chúng hết. Nếu có xin, tôi chỉ xin những sinh linh bé nhỏ ấy cho bố sức khoẻ để lo cho các em. Và tôi luôn được toại nguyện”. “Người bố” của những đứa con thơMột số đề tham khảo :1/Hiện tượng nghiện Internet của trong nhiều bạn trẻ hiện nay .2/ Bàn về tình trạng bạo lực học đường hiện nay.3/ Hãy trình bày quan điểm của mình về cuộc vận động “ Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”4/ Có ý kiến cho rằng “ vào ĐH là con đường tiến thân duy nhất của tuổi trẻ ngày nay”.5/ Bây giờ có mấy ai được như bác sĩ liệt sĩ Đặng Thùy Trâm.