Bài giảng Ngữ văn lớp 12 - Tiết học: Luật thơ

LUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ 	1.Khái niệm: Luật thơ là toàn bộ những qui tắc về số câu, số tiếng, cách hiệp vần, phép hài thanh, ngắt nhịp... trong các thể thơ được khái quát theo những kiểu mẫu nhất định. LUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ 	1.Khái niệm: 	2.Các thể thơ: a. Thơ dân tộc: Lục bát, song thất lục bát, hát nói b. Thơ Đường luật: Ngũ ngôn, thất ngôn 	c. Thơ hiện đại: Năm tiếng, bảy tiếng, tám tiếng, tự do, thơ- văn xuôi...LUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ 	1.Khái niệm: 	2.Các thể thơ: 	3.Sự hình thành luật thơ: Dựa trên đặc trưng ngữ âm của tiếng Việt: Tiếng là đơn vị có vai trò quan trọng: - Số tiếng trong câu tạo nên thể thơ - Vần của tiếng tạo nên cách hiệp vần - Thanh của tiếng tạo nên cách hài thanh - Tiếng là cơ sở để ngắt nhịp=> Số tiếng, vần, thanh là cơ sở để hình thành luật thơ LUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ II.Luật thơ của một số thể thơ truyền thống1.Thể lục bát 	 “ Trăm năm trong cõi người ta Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau Trải qua một bể dâu Những điều trông thấy mà đau đớn lòng ”Số tiếng: 6-8 liên tục Vần: Tiếng thứ 6 của hai dòng thơ; tiếng thứ 8 của dòng bát với tiếng thứ sáu dòng lụcNhịp: chẵn, dựa vào tiếng có thanh không đổi (2,4,6 ->2/2/2)Hài thanh: Tiếng 2 (B), tiếng 4(T), tiếng 6 (B); đối lập âm vực trầm, bổng ở tiếng 6,8 dòng bátLUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ II.Luật thơ của một số thể thơ truyền thống1.Thể lục bát 2. Thể song thất lục bát	 “Ngòi đầu cầu nước trong như lọc, Đường bên cầu cỏ mọc còn non.Đưa chàng lòng dằng dặc buồn,Bộ khôn bằng ngựa, thuỷ khôn bằng thuyền”.Số tiếng: 7-7-6-8 liên tụcVần: Cặp song thất: Tiếng 7, 5 hiệp vần T Cặp lục bát hiệp vần B, liềnNhịp: 2 câu thất 3/4, Lục bát 2/2/2- Hài thanh: Hai câu 7, tiếng thứ 3 linh hoạt B, TLUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ II.Luật thơ của một số thể thơ truyền thống1.Thể lục bát 2. Thể song thất lục bát3. Thể ngũ ngôn Đường luật	 Mặt trăng“Vằng vặc bóng thuyền quyênMây quang gió bốn bênNề cho trời đất trắngQuét sạch núi sông đenCó khuyết nhưng tròn mãiTuy già vẫn trẻ lên Mảnh gương chung thế giớiSoi rõ mặt hay hèn ” Gồm: Ngũ ngôn tứ tuyệt và ngũ ngôn bát cú:Vần: Độc vận, vần cáchNhịp: 2/3; Hài thanh: Có sự luân phiên B-T hoặc niêm B-B, T-T ở tiếng thứ 2, 4LUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ II.Luật thơ của một số thể thơ truyền thống1.Thể lục bát 2. Thể song thất lục bát3. Thể ngũ ngôn Đường luật4. Thể thất ngôn Đường luật a. Thất ngôn tứ tuyệt - Số tiếng: 7, số dòng:4 - Vần: vần chân, độc vần, vần cách - Nhịp: 4/3 - Hài thanh: “Ông đứng làm chi đó hỡi ông T B TTrơ trơ như đá vững như đồng B T BĐêm ngày gìn giữ cho ai đó ? B T BNon nước đầy vơi có biết không T B T LUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ II.Luật thơ của một số thể thơ truyền thống1.Thể lục bát 2. Thể song thất lục bát3. Thể ngũ ngôn Đường luật4. Thể thất ngôn Đường luật a. Thất ngôn tứ tuyệt b. Thất ngôn bát cú- Số tiếng: 7Số dòng : 8 (4 phần: đề, thực, luận, kết )Vần: vần chân, độc vận, ở các câu 1,2,4,6,8 Nhịp: 4/3 Hài thanh: QUA ĐÈO NGANG Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà  T B TCỏ cây chen đá, lá chen hoa. B T BLom khom dưới núi, tiều vài chú B T B Lác đác bên sông, chợ mấy nhà . T B T Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,  T B T Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia . B T BDừng chân đứng lại, trời, non nước, B T BMột mảnh tình riêng, ta với ta. T B TLUẬT THƠ I.Khái quát về luật thơ II.Luật thơ của một số thể thơ truyền thống1.Thể lục bát 2. Thể song thất lục bát3. Thể ngũ ngôn Đường luật4. Thể thất ngôn Đường luật5. Các thể thơ hiện đại - ảnh hưởng của thơ Pháp - Vừa tiếp nối luật thơ trong truyền thống vừa có sự cách tân TIẾNG THUEm không nghe mùa thuDưới trăng mờ thổn thức?Em không nghe rạo rực Hình ảnh kẻ chinh phuTrong lòng người cô phụ?Em không nghe rừng thuLá thu rơi xào xạcCon nai vàng ngơ ngácĐạp lên lá vàng khô?Lưu Trọng Lư k