Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Bài: Văn bản Bánh trôi nước

Bánh trôi nước 
Văn bản 
 Hồ Xuân Hương là một nhà thơ nữ nổi tiếng trong lịch sử văn học dân tộc. Đối với người Việt Nam, tên tuổi của Hồ Xuân Hương quen thuộc không kém bất cứ một nhà thơ nào.  
Hồ Xuân Hương là nhà thơ Nôm nổi tiếng. Bà đã để lại nhiều bài thơ độc đáo với phong cách thơ vừa thanh vừa tục và được mệnh danh là  Bà chúa thơ Nôm.   
Năm sinh , năm mất, thân thế, cuộc đời, và thơ văn của bà đến nay vẫn còn vướng mắc nhiều nghi vấn. Ta chỉ biết rằng : 
+ Hồ Xuân Hương là “con của Hồ Phi Diễn. 
+ Hồ Xuân Hương không có năm sinh và năm mất cụ thể sống ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. 
Hồ Xuân Hương được coi là một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam, “là nhà thơ độc đáo có một không hai trong lịch sử văn học dân tộc” 
– Hoàn cảnh sáng tác: sống giữa một thời đại phong kiến xã hội trọng nam khinh nữa, đa thê thiếp khiến cho người phụ nữ phải chịu biết bao nhiêu là cảnh bất hạnh và những số phận bị hắt hủi đau thương. Bản thân là một nữ sĩ Hồ xuân Hương đồng cảm và thấu hiểu những nỗi bất hạnh của người phu nữ thời phong kiến cho nên bà đã chiêm nghiệm và sáng tác lên bài thơ này . 
- Thể thơ : thất ngôn tứ tuyệt 
- Viết bằng chữ Nôm 
 Bài “Bánh trôi nước” thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt 
 Đường luật vì bài thơ tuân thủ đúng những quy luật 
 của thể thơ thất ngôn tứ tuyệt: 
 - Bài thơ gồm 4 câu. 
 - Mỗi câu có 7 chữ. 
 - Mỗi câu ngắt nhịp 4/3. 
 - Vần được gieo ở cuối các câu 1,2,4. 
_ Hình dáng tròn, màu sắc trắng 
_ Khi luộc, bánh sống thì chìm, bánh chín thì nổi. 
_ Khi nặn bánh, rắn nát phụ 
 thuộc vào người làm. 
_ Nhân bánh làm bằng đường 
 phèn nên có màu đỏ đậm. 
Miêu tả chính xác, sinh động, 
 thú vị. 
1. Bánh trôi nước 
a. Hình ảnh bánh trôi nước 
- Bánh trôi nước là một thứ bánh có hình dáng xinh xắn, trắng, cách chế biến tỉ mỉ, hương vị hấp dẫn. 
b. Hình ảnh người phụ nữ 
- Thân em 
Người phụ nữ 
*Hình thể 
vừa trắng 
vừa tròn 
Vẻ đẹp xinh xắn, trong sáng, đôn hậu 
*Thân phận: 
Bảy nổi ba chìm 
 Đối lập 
 Đảo thành ngữ 
Số phận bấp bênh, trôi nổi 
Rắn, nát 
Mặc dầu 
 quan hệ từ 
 Phó thác, phụ thuộc không tự làm chủ 
 *Phẩm chất 
Em vẫn giữ tấm lòng son 
 ẩn dụ 
Sắt son chung thuỷ, nghĩa tình 
b. Hình ảnh người phụ nữ 
- Thân em 
Người phụ nữ 
*Hình thể 
vừa trắng 
vừa tròn 
Vẻ đẹp xinh xắn, trong sáng, đôn hậu 
*Thân phận: 
Bảy nổi ba chìm 
 Đối lập 
 Đảo thành ngữ 
Số phận bấp bênh, trôi nổi 
Rắn, nát 
Mặc dầu 
 quan hệ từ 
 Phó thác, phụ thuộc không tự làm chủ 
 *Phẩm chất 
Em vẫn giữ tấm lòng son 
 ẩn dụ 
Sắt son chung thuỷ, nghĩa tình 
- Bài thơ đã tự tình về thân phận người phụ nữ xưa chìm nổi, bấp bênh giữa cuộc đời nhưng vẫn giữ được tấm lòng sắt son, thuỷ chung. Đồng thời tố cáo xã hội phong kiến đã vùi dập, xô đẩy người phụ nữ. 
1.Nghệ thuật 
-Ẩn dụ,thành ngữ,mô típ dân gian 
_Sáng tạo xây dựng hình ảnh nhiều tầng hình ảnh 
_Ngôn ngữ bình dị,gần với lời ăn tiếng nói hằng ngày 
2.Ý nghĩa văn bản 
_Ca ngợi vẻ đẹp và tâm hồn người phụ nữ,cảm thông cho số phận chìm nổi,bị lệ thuộc của họ 
_Thể hiện cảm tính nhân đạo trong văn học Việt Nam dưới thời phong kiến 
III. T ổng kết 
 Trò chơi ô chữ 
1. Văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc sự đánh giá của con người với thế giới xung quanh 
2. Tên một địa danh được nhắc đến trong bài thơ Phò giá về kinh của Trần Quang Khải 
3. Đây là từ còn thiếu trong bài ca dao“.. lặn lội bờ ao “ 
4. Đây là một bộ phận của từ phức (không phảI từ láy) 
5. Nơi mà người con gái trong bài ca dao về tình cảm gia đình chọn thể hiện tâm trạng nhớ nhà, nhớ mẹ. 
7. Tác giả của bài thơ Bài ca Côn Sơn 
6. Đây là một bộ phận của từ mượn tiếng Hán (không phải từ gốc Hán) 
8. Tên nhân vật người anh trai trong tác phẩm Cuộc chia tay của những con búp bê 
9. Tên con sông được nhắc đến trong bài ca dao về tình yêu quê hương, đất nước có bên đục, bên trong 
10. Tên một ngôi đền thiêng nhất xứ Thanh. 
11. Nghĩa của từ Hán Việt ”Giang sơn” 
12. Tên thật của vua Trần Nhân Tông 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
B 
I 
E 
U 
C 
A 
M 
H 
A 
M 
T 
U 
C 
A 
I 
C 
O 
N 
G 
O 
S 
A 
U 
H 
U 
O 
N 
 G 
T 
T 
U 
H 
A 
N 
V 
I 
E 
T 
N 
G 
U 
Y 
E 
N 
T 
R 
A 
I 
T 
H 
A 
N 
H 
S 
O 
N 
G 
N 
U 
I 
T 
R 
A 
N 
K 
H 
A 
M 
T 
U 
G 
H 
E 
P 
D 
E 
N 
S 
O 
N 
G