Bài giảng Sinh học 9 - Bài 22: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

 MÔN: SINH HỌC 9 KIỂM TRA BÀI CŨ 1. Đột biến gen là gì? Gồm những dạng nào.Cho ví dụ Là những biến đổi trong cấu trúc của gen Gồm các dạng :Mất, thêm, thay thế cặp nucleotit Ví dụ:Lợn con có đầu và chân sau dị dạng 2. Nguyên nhân phát sinh và vai trò của đột biến gen. - Do rối loạn trong quá trình sao chép ADN dưới tác động của các yếu tố tự nhiên - Do con người gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lý, hóa học - Đa số đột biến có hại, một số có lợi Chỉ điểm bị đứt : Chỉ quá trình dẫn đến đột biến Một số dạng đột biến cấu trúc NST Chữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST Bài 22 : ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. Đột biến cấu trúc NST là gì? Quan sát hình sau: NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúc Thảo luận nhóm: hoàn thành phiếu học tập Mất đoạn H Mất đoạn Gồm các đoạn ABCDEFGH Lặp lại đoạn BC Lặp đoạn Gồm các đoạn ABCDEFGH Trình tự đoạn BCD đổi lại thành đoạn DCB Đảo đoạn Gồm các đoạn ABCDEFGH MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST NST BAN ĐẦU A B C D E F G H H MẤT ĐOẠN a NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC NST BAN ĐẦU A C B D E F G H NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC LẶP ĐOẠN b MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST B A C D E F G H H A G F E c NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC ĐẢO ĐOẠN NST BAN ĐẦU I.ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST LÀ GÌ? - Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST. Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ - Các dạng: Mất đoạn, lặp đoạn và đảo đoạn. Quan sát hình sau: a; b; c. Cho biết tên các dạng đột biến a b c Mất đoạn Lặp đoạn Đảo đoạn Chuyển đoạn ? Đột biến cấu trúc NST là gì? Gồm những dạng nào.  II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST. 1.Nguyên nhân phát sinh: Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ ? Nghiên cứu thông tin SGK, kết hợp những hình ảnh quan sát được, nêu những nguyên nhân gây biến đổi cấu trúc NST? MÁY BAY MỸ RẢI CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima - Nhật Bản PHUN THUỐC TRỪ SÂU DÒNG SÔNG BỊ Ô NHIỄM II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST. 1.Nguyên nhân phát sinh: Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ ? Nghiên cứu thông tin SGK, kết hợp những hình ảnh quan sát được, nêu những nguyên nhân gây biến đổi cấu trúc NST? Đột biến cấu trúc NST xảy ra do ảnh hưởng phức tạp: của môi trường bên trong cơ thể ( Những biến đổi bất thường về sinh lí, sinh hóa trong tế bào) Do yếu tố của môi trường bên ngoài cơ thể thường là do tác động của con người như: Tác nhân vật lý: tia phóng xạ, tia cực tím, nhiệt độ…Tác nhân hóa học: Ảnh hưởng của các chất độc hóa học như thuốc trừ sâu, diệt cỏ, chất độc màu da cam… Tóm lại đột biến cấu trúc NST xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người gây ra II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST. 1.Nguyên nhân phát sinh: Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ - Do tác nhân của môi trường ngoài cơ thể, thường là do tác động của con người như: + Tác nhân vật lý: Tia phóng xạ, tia cực tím, nhiệt độ… + Tác nhân hóa học: Ảnh hưởng của các chất độc hóa học như:thuốc trừ sâu,diệt cỏ, điôxin… Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ - Do nguyên nhân bên trong cơ thể:Những biến đổi bất thường trong sinh lí,sinh hóa trong tế bào (xuất hiện một cách tự nhiên)  Chúng ta cần phải làm gì để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST? (Hạn chế được một số bệnh ung thư ở người) - Sử dụng hợp lí thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ - Có ý thức phòng chống sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hóa học - Có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST. 1.Nguyên nhân phát sinh: 2. Tính chất của đột biến cấu trúc NST Đột biến cấu trúc NST có lợi hay có hại? KHE HỞ MÔI HÀM BÀN TAY MẤT MỘT SỐ NGÓN BÀN CHÂN MẤT NGÓN VÀ DÍNH NGÓN BÀN TAY NHIỀU NGÓN HẬU QUẢ CỦA NHIỄM CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM ( DIOXIN ) Lúa mạch đột biến Cánh đồng lúa mạch Sản xuất bia từ lúa mạch Lúa mạch thường Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ Ví dụ 1: Mất một đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người Có hại - Mất đoạn Ví dụ 2: Enzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzim này. Có lợi- Lặp đoạn ? Nghiên cứu VD1, VD 2 SGK/66: Chỉ ra đâu là đột biến có lợi, đâu là đột biến có hại? Phân dạng đột biến trong 2 VD đó? ? Tại sao đột biến cấu trúc NST lại gây hại cho con người và sinh vật. Vì: Trải qua quá trình tiến hóa lâu dài, các gen được sắp xếp hài hòa trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp gen trên đó nên thường gây hại cho sinh vật Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST. 1.Nguyên nhân phát sinh: 2. Tính chất của đột biến cấu trúc NST Đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho người và sinh vật, nhưng cũng có trường hợp có lợi.  Biến đổi trong cấu trúc vật chất DT Phần lớn gây hại cho SV Biến đổi trong cấu trúc của gen Gồm:Mất,thêm thay thế cặp Nu… Biến đổi trong CT của NST Gồm :Mất,lặp, đảo đoạn NST Do tác động của môi trường bên trong và bên ngoài cơ thể DT cho thế hệ mai sau Câu1 Cơ chế phát sinh đột biến cấu trúc NST là do tác dụng của các tác nhân gây đột biến, dẫn đến: a. Phá vỡ cấu trúc NST b. Gây ra sự sắp xếp lại các đoạn trên NST c. NST gia tăng số lượng trong tế bào d. Cả a và b đều đúng d Câu 2: Nguyên nhân gây đột biến cấu trúc NST là gì? A. Do các tác nhân vật lý, hóa học từ môi trường tác động làm phá vỡ cấu trúc NST B. Do con người chủ động sử dụng các tác nhân vật lý, hóa học tác động vào cơ thể sinh vật C. Do quá trình giao phối ở các sinh vật sinh sản hữu tính D. Cả a và b D Một vài ví dụ về đột biến cấu trúc NST +Dạng đột biến lặp đoạn (H 22b-SGK) +Dạng đột biến mất đoạn (H 22a-SGK) - Mất một đoạn NST 21 gây ung thư máu ở người - Mất một phần cánh ngắn của NST số 5 ở người gây hội chứng tiếng mèo kêu. VD:Lặp đoạn 16A ở ruồi giấm làm mắt hình cầu trở thành mắt dẹt  Nếu lặp nhiều lần mất hẳn. +Dạng đột biến chuyển đoạn lớn gây chết, làm giảm hoặc mất khả năng sinh sản. VD: Chuyển đoạn NST số 4 sang NST 14 ở lợn landrat làm giảm 56% khả năng sinh sản. Hội chứng “mèo kêu”:(mất đoạn NST số 5) Mắt ruồi giấm có bộ NST bình thường Mắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân đôi Mắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân ba Trả lời câu hỏi sách giáo khoa Xem trước bài 23 – Đột biến số lượng nhiễm sắc thể