Bài giảng Sinh học - Bài 18: Tuần hoàn máu

SINH HỌC 11KIỂM TRA BÀI CŨ1. Nếu bắt giun đất để trên mặt đất khô ráo, giun sẽ nhanh bị chết. Tại sao? => Ở nơi khô ráo làm cho da của giun đất bị khô dẫn đến O2 và CO2 không khuếch tán được qua da và giun nhanh bị chết.2. Cá lên cạn sẽ bị chết sau một thời gian ngắn là do:	a. Diện tích trao đổi khí còn rất nhỏ và mang cá bị khô nên cá không hô hấp được. 	b. Vì độ ẩm trên cạn thấp. 	c. Vì không hấp thụ được Oxi của không khí. 	d. Vì nhiệt độ trên cạn cao.3. Sự trao đổi khí phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố nào?	a. Diện tích bề mặt trao đổi khí.	b. Sắc tố hô hấp có trong máu.	c. Khí hậu.	d. Số vòng tuần hoàn. 4. Phổi của thú có hiệu quả TĐK hơn ở phổi của lưỡng cư và bò sát là do:	a. Phổi thú có cấu trúc phức tạp hơn. 	b. Phổi thú có cấu trúc lớn hơn. 	c. Phổi thú có khối lượng lớn hơn. 	d. Phổi thú có nhiều phế nang, diện tích bề mặt trao đổi khí lớn.Bài 18:Hệ thống mạch máuTimDịch tuần hoànBài 18: TUẦN HOÀN MÁU I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn:1. Cấu tạo chung:Quan sát sơ đồ hệ tuần hoàn và nêu các bộ phận cấu tạo của hệ tuần hoàn? Mao mạch phổiMao mạch cơ quan321312TimĐộng mạchĐộng mạch phổiTĩnh mạch phổiTĩnh mạchBài 18: TUẦN HOÀN MÁU II. Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật:QS hình trên và nêu nhận xét về các dạng hệ tuần hoàn ở các nhóm động vật đơn bào, đa bào bậc thấp và động vật đa bào?ĐỘNG VẬT ĐA BÀO BẬC CAOỞ động vật đơn bào và động vật đa bào có cơ thể nhỏ, dẹp không có hệ tuần hoànỞ động vật đa bào có kích thước cơ thể lớn, có hệ tuần hoàn. Gồm các dạng sau:Hệ tuần hoàn hởHệ tuần hoàn kín:Hệ tuần hoàn đơnHệ tuần hoàn képVì các chất được trao đổi qua bề mặt cơ thể.2. Hệ tuần hoàn kín1.Hệ tuần hoàn hởĐặc điểmĐa số động vật thân mềm (ốc sên, trai...) Chân khớp (côn trùng, tôm...) Không có mao mạchMáu chảy dưới áp lực thấp và chảy chậm1. Hệ tuần hoàn hởTim Động mạch Khoang cơ thể 	 (Trao đổi chất) 	Tĩnh mạchCấu tạoĐại diệnHệ tuần hoàn hở có 1 đoạn máu đi ra khỏi mạch máu và trộn lẫn với dịch mô.Đường đi của máu (bắt đầu từ tim)Đặc điểm có mao mạchMáu chảy dưới áp lực cao hoặc trung bình và chảy nhanh2. Hệ tuần hoàn kínTim Động mạch Mao mạch 	 (Trao đổi chất) 	Tĩnh mạchMuc ống, bạch tuộc, giun đốt, chân đầu và động vật có xương sốngĐại diện Cấu tạoĐường đi của máu (bắt đầu từ tim) Hệ tuần hoàn kín có máu lưu thông liên tục trong mạch kínHệ tuần hoàn hởHệ tuần hoàn kínĐại diệnCấu tạoĐường đi của máu (bắt đầu từ tim)Đặc điểmTim ĐM Khoang cơ thể 	Tim ĐM MM 	 TMĐa số động vật thân mềm và Chân khớpMùc ống, bạch tuộc, giun đốt, chân đầu và động vật có xương sốngCó mao mạchKhông có mao mạchTM Hệ tuần hoàn hở có 1 đoạn máu đi ra khỏi mạch máu và trôn lẫn với dịch mô. Máu chảy dưới áp lực thấp và chảy chậm Hệ tuần hoàn kín có máu lưu thông liên tục trong mạch kín Máu chảy dưới áp lực cao hoặc trung bình và chảy nhanhCho biết ưu điểm của hệ tuần hoàn kín so với hệ tuần hoàn hở? Trong hệ tuần hoàn kín, máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình. Tốc độ máu chảy nhanh, máu đi được xa, đến các cơ quan nhanh  đáp ứng tốt hơn nhu cầu trao đổi khí và trao đổi chất của cơ thể. Vì sao hệ tuần hoàn hở chỉ thích hợp cho động vật có kích thước nhỏ, ít hoạt động? Vì tốc độ máu chậm, khả năng điều hòa phân phối máu đến các cơ quan chậm. Nhưng côn trùng vẫn hoạt động mạnh? VD dế mèn, châu chấu. Vì hoạt động trao đổi khí cho các tế bào ở côn trùng do hệ thống ống khí đảm nhận, chứ không phải là hệ tuần hoànCho biết vai trò của Tim trong tuần hoàn máu?Tim hoạt động như một bơm đẩy, đẩy máu đi và hút máu về. Tim là động lực chính đẩy máu tuần hoàn trong các mạch máu.Làm thế nào để có một quả tim khỏe mạnh ????Ăn nhiều loại trái cây, rau quả và cáGiảm chất béoTập thể dục thể thao thường xuyênKhông hút thuốc láHỆ TUẦN HOÀNHỆ TUẦN HOÀN HỞHỆ TUẦN HOÀN KÍNHỆ TUẦN HOÀN ĐƠNHỆ TUẦN HOÀN KÉPHTH ĐƠNHTH KÉP HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN VÀ HỆ TUẦN HOÀN KÉPTHẢO LUẬN NHÓMChia lớp làm 2 nhómThời gian thảo luận: 03 phútHoàn thành Phiếu học tập sau: Hệ tuần hoàn đơnHệ tuần hoàn kép Đại diệnCấu tạo timSố vòng tuần hoànÁp lực của máu chảy trong động mạch HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN VÀ HỆ TUẦN HOÀN KÉPHệ tuần hoàn đơnHệ tuần hoàn kép Đại diệnCấu tạo timSố vòng tuần hoànÁp lực của máu chảy trong động mạchCáĐV có phổi như lương cư, bò sát, chim và thú3 hoặc 4 ngăn Máu chảy dưới áp lực Cao Máu chảy dưới áp lực trung bìnhCó 2 ngăn1 vòng2 vòngII. Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật:2. Hệ tuần hoàn kína. Hệ tuần hoàn đơn:b. Hệ tuần hoàn kép: * Vòng tuần hoàn lớn * Vòng tuần hoàn nhỏ Tim (tâm thất) bơm máu giàu CO2 động mạch mang  mao mạch mang và thực hiện trao đổi khí. Từ mao mạch mang, máu giàu O2  động mạch lưng  mao mạch và thực hiện TĐC và TĐK với các tế bào. Máu giàu CO2  tĩnh mạch  tâm nhĩ. Máu giàu O2 từ tâm thất trái  động mạch chủ  mao mạch ở các cơ quan, bộ phận, thực hiện TĐC và TĐK. Máu giàu CO2  tĩnh mạch chủ  tâm nhĩ phải Máu giàu CO2 từ tâm thất phải  động mạch phổi  mao mạch phổi thực hiện TĐK. Máu giàu O2  tĩnh mạch phổi  tâm nhĩ trái.Cho biết ưu điểm của hệ tuần hoàn kép so với hệ tuần hoàn đơn?Trong động mạch của hệ tuần hoàn kép máu chảy dưới áp lực cao, máu chảy nhanh, đi xa tạo ra áp lực thuận lợi cho quá trình trao đổi chất ở mao mạch  trao đổi chất diễn ra nhanh.CỦNG CỐĐỘNG VẬT ĐA BÀO BẬC CAO không có hệ tuần hoàncó hệ tuần hoànHệ tuần hoàn hởHệ tuần hoàn kín:Hệ tuần hoàn đơnHệ tuần hoàn képSự tiến hóa của hệ tuần hoànTim 2 ngăn (1 tn và 1 tt), 1vòng tuần hoàn, máu nghèo O2 đi nuôi cơ thể.Tim 3 ngăn (2 tn và 1tt), 2 vòng tuần hoàn, máu pha đi nuôi cơ thểTim 4 ngăn (2tn và 2tt), 2vòng tuần hoàn, máu giàu O2 đi nuôi cơ thểTim 3 ngăn (2tn và 1 tt có vách ngăn hụt), 2 vòng tuần hoàn, máu pha ít đi nuôi cơ thểCá Ếch nhái Bò sát (trừ cá sấu)Chim, thúSự tiến hóa của hệ tuần hoànCuối cùng, sau khi nghiên cứu các dạng tuần hoàn GV mới nên yêu cầu HS nêu chiều hướng tiến hoá của hệ tuần hoàn. GV giúp HS làm rõ một số chiều hướng tiến hoá của hệ tuần hoàn:Từ chưa có hệ tuần hoàn  có hệ tuần hoàn và hệ tuần hoàn ngày càng hoàn thiện.Từ hệ tuần hoàn hở  hệ tuần hoàn kín.Từ tuần hoàn đơn (tim 3 ngăn với một vòng tuần hoàn)  tuần hoàn kép (từ tim ba ngăn, máu pha nhiều  tim ba ngăn với vách ngăn trong tâm thất, máu ít pha trộn hơn  tim bốn ngăn máu không pha trộn).1. Tại sao hệ tuần hoàn của côn trùng được gọi là hệ tuần hoàn hở?2. Tại sao hệ tuần hoàn của cá, lưỡng cư, bò sát, chim và thú được gọi là hệ tuần hoàn kín?CỦNG CỐCâu 3: Cấu tạo chung của hệ tuần hoàn gồm: A. Tim, động mạch, tĩnh mạch, mao mạch B. Tim, hệ mạch, dịch tuần hoàn C. Tim, hệ mạch, máu D. Động mạch, tĩnh mạch, mao mạch, máuCỦNG CỐBCâu 4: Đường đi của máu trong hệ tuần hoàn hở theo thứ tự là: 	Động mạch, mao mạch, tĩnh mạch, tim	Động mạch, tĩnh mạch, mao mạch, tim	Động mạch, khoang cơ thể, tĩnh mạch, tim	Động mạch, tĩnh mạch, khoang cơ thể, timDCBACCỦNG CỐCâu 5: Nhóm động vật KHÔNG có sự pha trộn giữa máu giàu O2 và máu giàu CO2 ở tim:	Cá xương, chim, thú	Lưỡng cư, thú	Bò sát (trừ cá sấu), chim, thú	Lưỡng cư, bò sát, chim	DCBACỦNG CỐDẶN DÒ Học bài cũ Chuẩn bị bài 19: TUẦN HOÀN MÁU (TT)BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚCTIMTIMKhoang cơ thểTĩnh mạchĐộng mạch Mao mạchTế bàoHệ tuần hoàn hởHệ tuần hoàn kínTIMKhoang cơ thểTĩnh mạchĐộng mạchTế bàoHệ tuần hoàn hởTIMĐường đi của máuKhoang cơ thểTIMHệ tuần hoàn kínTIMTĩnh mạchĐộng mạchMao mạchTế bàoĐường đi của máuĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN ĐƠNMao mạch mangMao mạchĐộng mạch lưngĐộng mạch mangTĩnh mạchTÂM THẤTTÂM NHĨĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN KÉPĐộng mạch chủMao mạch cơ quanMao mạch phổiVÒNG TUẦN HOÀN LỚNVÒNG TUẦN HOÀN NHỎTĩnh mạchĐộng mạch phổiTĩnh mạch phổiTÂM NHĨ TRÁITÂM THẤT TRÁITÂM NHĨ PHẢITÂM THẤT PHẢIỐc sênTrai sôngNgành thân mềmNgành chân khớpTômCôn trùngGiun đốtBạch tuộcMực ống