Bài giảng Sinh học - Bài 21: Quá trình hình thành các đặc điểm thích nghi

Kiểm tra bài cũCâu hỏi : Keå teân các cơ chế cách li ? Hãy cho biết cơ chế nào là ñieàu kieän caàn thieát cho caùc ñoät bieán phaân hoùa vaø tích luõy theo nhöõng höôùng khaùc nhau? Giaûi thích?Bài 21 : QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI- Khái niệm thích nghi : Tập hợp những đặc điểm hình thái, tập tính và những đặc điểm khác nhằm đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của loài trong điều kiện sống xác định.I. Thích nghi kiểu hình và thích nghi kiểu gen :1. Thích nghi kiểu hình :2. Thích nghi kiểu gen :CÂU HỎI THẢO LUẬN So sánh sự khác nhau giữa thích nghi kiểu gen và thích nghi kiểu hình ?- Khái niệm: - Quá trình hình thành: - Ảnh hưởng của điều kiện sống: - Ý nghĩa tiến hóa: Thích nghi kiểu hìnhThích nghi kiểu genNội dung Khái niệm:- Phản ứng của cùng một kiểu gen thành những kiểu hình khác nhau, trước những điều kiện môi trường khác nhau- Sự hình thành kiểu gen quy định tính trạng, tính chất đặc trưng của loài, từng nòi trong loài.Quá trình hình thành:- Trong đời sống các thể.- Qua quá trình lịch sử của loài dưới tác dụng của CLTNẢnh hưởng của điều kiện sống- Trực tiếp.- Gián tiếp.Ý nghĩa tiến hóa- Ít có ý nghĩa.- Có ý nghĩa to lớn.- Thích nghi kiểu hình : Tắc kè hoa;Cây rau mác;- Thích nghi kiểu gen :Bọ que;Bọ láVí dụ : II. Quá trình hình thành các đặc điểm thích nghi : Khái niệm : 1. Màu sắc và hình dạng tự vệ ở sâu bọ :2. Sự tăng cường sức đề kháng ở sâu bọ và vi khuẩn :III. Sự hợp lí tương đối :CỦNG CỐCâu hỏi 1: Sự hình thành các đặc điểm thích nghi trên cơ thể sinh vật chịu sự chi phối của những nhân tố nào ?+ Quá trình đột biến.+ Quá trình giao phối.+ Quá trình chọn lọc tự nhiên.Câu hỏi 2: Các sinh vật ngày nay đã thích nghi cao độ với điều kiện môi trường, có ý kiến cho rằng : “Các sinh vật sẽ không còn biến đổi”. Theo em, ý kiến trên đúng hay chưa? Giải thích?HếtLà kết qủa chịu sự chi phối của 3 quá trình :+ Quá trình đột biến.+ Quá trình giao phối.+ Quá trình chọn lọc tự nhiên.- Ví dụ : - Giải thích : Theo quan điểm của Đacuyn- Quần thể giao phối luôn đa hình về kiểu gen và kiểu hình → thích nghi cao.* Màu sắc báo hiệu: thường gặp ở loài + Có nọc độc : ong bò vẽ, rắn độc,+ Có mùi khó chịu : bọ xít, bọ rùa, chồn hôi,Sâu ăn lá thường có màu xanh lục- Biến dị màu sắc: Xanh lục, xanh nhạt, xám, nâu, vàng,-Trên nền xanh lục lá rau : Xanh lục, xanh nhạt, xám, nâu, vàng,Biến dị có lợiBiến dị bất lợi- Đặc điểm thích nghi :Sâu ăn lá có màu lụcVí duï : Caùc loaøi saâu aên laù thöôøng coù maøu xanh luïc, hoaø laãn vôùi maøu laù. Giaûi thích : + Tröôùc kia: loaøi saâu ñoù chöa phaûi ñaõ soáng baèng laù vaø ñaõ coù saün maøu xanh cuûa laù. + Khi soáng treân laù : caù theå mang bieán dò maøu saéc ngaû veà maøu luïc trôû neân coù lôïi, neân soáng soùt, sinh saûn nhieàu, con chaùu ngaøy moät ñoâng. Nhöõng caù theå mang bieán dò maøu saéc loä roõ trôû neân baát lôïi, do ñoù ít ñöôïc soáng soùt, ít ñöôïc sinh saûn, con chaùu hieám daàn. + Keát quaû: laø ngaøy nay ta thaáy nhöõng loaøi saâu aên laù thöôøng coù maøu xanh luïc.Quan nieäm hieän ñaïi veà söï hình thaønh ñaëc ñieåm thích nghi: Quaàn theå giao phoái laø ña hình veà kieåu gen vaø kieåu hình, neân khaû naêng thích nghi vôùi söï thay ñoåi cuûa moâi tröôøng raát cao.Ñoät bieán + giao phoái → caùc caù theå saâu khoâng ñoàng nhaát veà maøu saéc, maøu saéc nguïy trang laø keát quaû quaù trình choïn loïc nhöõng bieán dò coù lôïi ñaõ phaùt sinh ngaãu nhieân.Maøu saéc baùo hieäu: thöôøng thaáy ôû nhöõng loaøi coù noïc ñoäc (ong boø veõ, raén ñoäc,); hoaëc tieát ra muøi haêng maø chim khoâng thích (boï xít, boï ruøa). Ở Nga :* Sử dụng DDT để diệt ruồi+ 1950 : hiệu quả tiêu diệt 95%+ 1953 : hiệu quả tiêu diệt còn 5% - 10% Ở Italia năm1944 : *Sử dụng DDT diệt rận. Ở Tây Ban Nha năm 1948:Mất hiệu lực.tiêu diệt được toàn bộ. Ở Triều Tiên năm 1954 : Trở thành tác nhân kích thích loài rận phát triển. Đến năm 1957 : mất hiệu lực trên phạm vi toàn cầu.abDDT giao phốiDDT CLTNDDT tăng QT tăng thêm ĐB mớicdAABBCCDDAaBBCCDDAABbCCDDAABBCCDDaaBBCCDDAAbbCCDDAABBCCDDaabbCCDDAabbCCDDAaBbCcDdaabbCcDdaabbccddNgöng DDTAaBbCcDdAABbCcDDAABBCCDDaAbB - Mỗi đặc điểm thích nghi chỉ phù hợp với một môi trường nhất định. - Trong một môi trường ổn định, tính thích nghi của sinh vật chỉ mang tính tương đối. → môi trường thay đổi, giá trị thích nghi của sinh vật cũng thay đổi.