Bài giảng Sinh học - Bộ hành

( LILIALES)BÁO CÁO PHÂN LOẠI THỰC VẬTBỘ HÀNH1. Nguồn gốc2. Đặc điểm chung3. Phân loại4. Vai trò 1. Nguồn gốc:Giống như các các cây thân thảo khác các mẫu hóa thạch ít được tìm thấyChỉ có vài mẫu ở thế Ecocen (34-56 triệu năm) và ở thế Miocen (5-25 triệu năm)Do khan hiếm dữ liệu nên ta thường không xác định được niên đại và sự phân bố ban đầu của bộ nàyNhiều nhà thực vật cho rằng nó có nguồn gốc từ cuối kỷ Phấn TrắngSự đa dạng của bộ diễn ra vào khoảng 48-82 triệu năm trước2. Đặc điểm chung:Thuộc cây một lá mầm , hạt kínBộ thấp nhất trong phân lớp Phần lớn là các cây thân cỏ , thân leo , thân rễ và một số ít thân gỗ.Môi trường sống đôi khi trên cạn hoặc dưới nước. Hoa lưỡng tính có thể đều hoặc không đều, thường là mẫu 3, thường có màu sắc sặc sỡ.Có nội nhũThụ phấn chủ yếu nhờ gió hoặc động vật.Phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới và ôn đới.Cấu tạo cơ bảnCấu tạo hoa 3.Phân loại Dựa vào hình thái và tính chất điển hình như đặc tính sinh sản, sinh thái công dụng mà phân loại.Trước đây bộ hành gồm 23 họ nhưng theo cách tiếp cận hiện đại và hệ thống phân loại APG II thì bộ gồm 10 họAlstroemeriaceaeCampynemataceaeColchicaceaeLiliaceaeLuzuriagaceaeMelanthiaceaePhilesiaceaeRipogoneceaesmilacaceaeTuy nhiên cũng có nhiều cách phân loại khác nên số lượng họ trong bộ hành thường không xác định như hệ thống Cronquist, hệ thống reveal, Dahlgren.Các họ tiêu biểuliliaceae(hành hay loa kèn)Một số nhà phân loại học coi họ hành là một loại riêng biệt nhưng theo sự phân loại hiện đại thì phần lớn các cây trong họ thuộc họ loa kèn nên ta xếp chúng vào cùng một họ LiliaceaeĐa số các cây là thân cỏ , có giò đơn hoặc kép, thường có chất dự trữ do bẹ lá phồng lên tạo thành Lá đơn , gân song song mọc cách Cụm hoa nằm trên cán dài ở ngọn hoặc nách, hình đầu hay hình tán Hoa rất đẹp, màu sặc sỡ ,thường loe ra như hình kèn Quả nang hoặc quả mọng Phân bố rộng , chủ yếu ở Nam bán cầu , Nam mỹ hoặc Australia.Smilacaceae(khúc khắc)Vào các thập niên trước , các chi trong họ khúc khắc hiện nay đặt trong họ khúc khắc thông thường và trong họ Liliaceae theo nghĩa rộng .Khoảng 20-30 năm trở lại đây (1970-1980) mới được công nhận là họ riêng Thường có rễ dạng gỗ hoặc dây leo.Thân leo dạng gỗ có gai (phân biệt với các họ khác chủ yếu là thân thảo và không có gai.Nở hoa vào tháng 5-6, mọc thành cụm Sau thụ phấn tạo quả mọng Có khả năng sinh sản bằng thân rễ , chịu tổn thương tốt , có thể mọc lại từ thân rễ sau khi bị cắt xén hay chôn vùi do cháy.Phát triển tốt trên khu vực đất ẩm ướt nên phân bố khắp miền nhiệt đới và ôn đới.Colchicaceae(bả chó)Gồm các cây thân thảo , sống lâu năm và một số thân rễ hay thân hành (khoảng 225 loài và 22 chi)Phổ biến nhất là huệ đất(còn gọi là hoa báo vũ hay nghệ tây mùa thu)Loại hoa này chỉ có cuống dài 20cm và hoa Cánh hoa dài 5cm, tím nhạt , mau tàn Đặc biệt loại hoa này có chứa chất độc colchicin gây chết người không có thuốc giải mặc dù vậy nó vẫn được dùng trị bệnh và sản xuất giống đa bộiGồm các cây như: huệ đất , huệ chi diệpNgoài ra còn các họ khácAlstroemeriaceae: 200 loài với 3-4 chi, phân bố ở Châu mỹ nhưng tập trung chủ yếu ở Nam mỹCampynemataceae: bao gồm các cây thân thảo sống lâu năm ở New Caledonia & vùng Tasmania.Corsiaceae:mới được các nhà thực vật học công nhận gần đây gồm 3 chi là các cây thân mảnh, không có khả năng tự dưỡng.Luzuriagaceae: gồm các cây thân leo hoặc thân thảo , lá mọc cách , nở hoa ở nách lá hoặc ngọn , hoa đơn độc , quả mọng dày cùiMelanthiaceae: sinh trưởng ở miền khí hậu thuộc Bắc bán cầu. Trước đây xem nó thuộc họ liliaceae, nhưng theo APG II thì tách nó thành họ riêng gồm 11-16 chiphilesraceae: chỉ gồm một vài loài sống ở miền Nam ChileRipogonaceae: sinh trưởng ở miền đông Australia, NewZealand . Cho đến gần đây thì vẫn còn nhiều tranh luận về họ này nhưng theo APG II thì nó được công nhận thuộc bộ hành 4.Vai trò:Dùng làm gia vị :hành tây, hành taCó tác dụng kích thích tiết dịch vị dạ dày và giúp tiêu hóa tốt thức ăn Có tác dụng diệt khuẩn nên dùng trị bệnh cảm cúm Hoa đẹp nên dùng làm cảnh :diên vĩ, thủy tiên.Làm thức ăn gia súc, phân bónDùng xử lý ô nhiễm môi trường như bèo tây Công dụng thủ công nghiệp như lục bình Làm dược liệu: trinh nữ hoàng cung Trồng làm hàng rào và lấy sợi như thùaKẾT LUẬNBộ hành có rất nhiều vai trò quan trọng trong cuộc sống đồng thời nó cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều môn nghệ thuật: hội họa, thơ ca, góp phần cho sự đa dạng và tươi đẹp cho cuộc sống của con người .Loa kèn hồngsắc màu cuộc sốngLay ơnLục bìnhTrinh nữ hoàng cungĐại tướng quân đỏĐại tướng quân trắngHuệ chi diệpThủy tiênHành Tỏi taThiếu nữ bên hoa huệthe end