Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Bài 42: Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật

KIỂM TRA BÀI CŨ 
Câu 1 : Môi trường là: 
Nơi tìm kiếm thức ăn của sinh vật. 
Nơi cư trú của sinh vật. 
c. Nơi sinh sống của sinh vật. 	 
d. Nơi làm tổ của sinh vật. 
Câu 2 : Kể tên các loại môi trường chủ yếu trong hình sau: 
Môi trường nước 
Môi trường trên mặt đất – không khí. 
Môi trường trong đất 
Môi trường sinh vật 
Bài tập 3 : Khi ta đem một cây phong lan từ trong rừng rậm về trồng ở vườn nhà, những nhân tố sinh thái của môi trường tác động lên cây phong lan sẽ thay đổi. Em hãy cho biết những thay đổi của các nhân tố sinh thái đó. 
Trả lời: Các nhân tố sinh thái của môi trường tác động lên cây phong lan khi chuyển từ rừng rậm về trồng ở vườn nhà như sau: 
 Ánh sáng chiếu vào cây phong lan mạnh hơn. 
 Độ ẩm trong vườn nhà thấp hơn. 
 Nhiệt độ trong vườn nhà không ổn định. 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Bài 42 : ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT 
NỘI DUNG 
BÀI HỌC 
 Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống 
thực vật. 
Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống 
động vật. 
Bài 42 : ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN 
ĐỜI SỐNG SINH VẬT 
I. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật. 
- Cây có tính hướng sáng. 
Em có nhận xét gì về hình thái của cây? Giải thích. 
Hình thái cây thông mọc xen nhau trong rừng (a) và cây thông mọc riêng rẽ nơi quang đãng (b) có gì khác nhau? 
? 
H 42.2. Rừng thông. Cây thông mọc xen nhau trong rừng (a) và cây thông mọc riêng rẽ nơi quang đãng (b) 
Đoán ô chữ gồm 14 chữ cái: Đó là một hiện tượng các cành của cây chỉ tập trung ở ngọn, các cành phía dưới sớm rụng. 
Hãy giải thích vì sao các cành phía dưới của cây sống trong rừng lại sớm rụng? 
Cây mọc trong rừng có ánh sáng chiếu vào các cành phía trên nhiều hơn các cành phía dưới  khả năng quang hợp của lá cây yếu, tạo ít chất hữu cơ  héo dần và sớm rụng . 
T 
Ỉ 
A 
C 
À 
N 
H 
T 
Ự 
N 
H 
I 
Ê 
N 
Những đặc điểm của cây 
Khi cây sống nơi quang đãng 
Khi cây sống trong bóng râm, dưới tán cây khác, trong nhà 
Đặc điểm hình thái: 
Lá 
Thân 
.. 
Đặc điểm sinh lí: 
Quang hợp 
Thoát hơi nước 
.. 
Quan sát một số hình ảnh, thảo luận nhóm trong 3 phút hoàn thành nội dung bảng 42.1 sau đây: 
Cây lá lốt 
Cây bạch đàn 
Cây trầu không 
Cây bạch đàn 
Những đặc điểm của cây 
Khi cây sống nơi quang đãng 
Khi cây sống trong bóng râm, dưới tán cây khác, trong nhà 
Đặc điểm hình thái: 
Lá 
Thân 
.. 
Đặc điểm sinh lí: 
Quang hợp 
Thoát hơi nước 
.. 
Quan sát một số hình ảnh, thảo luận nhóm trong 3 phút hoàn thành nội dung bảng 42.1 sau đây: 
 Phiến lá nhỏ, hẹp , màu xanh nhạt . 
- Thân cây thấp số cành nhiều. 
 Phiến lá lớn , màu xanh thẫm. 
- Chiều cao bị hạn chế bởi chiều cao của tán cây phía trên, trần nhà. 
Cường độ quang hợp cao trong điều kiện ánh sáng mạnh. 
Cây điều tiết thoát hơi nước linh hoạt . 
Có khả năng quang hợp trong điều kiện ánh sáng yếu, quang hợp yếu trong điều kiện ánh sáng mạnh. 
Cây điều tiết thoát hơi nước kém . 
Ánh sáng ảnh hưởng những đặc điểm nào của cây? 
Bài 42 : ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN 
ĐỜI SỐNG SINH VẬT 
I. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật. 
 Cây có tính hướng sáng . 
- Ánh sáng ảnh hưởng đến hình thái và hoạt động sinh lý của thực vật. 
- Thực vật được chia thành 2 nhóm chính: 
+ Nhóm cây ưa sáng. 
+ Nhóm cây ưa bóng. 
Dựa vào khả năng thích nghi với các điều kiện chiếu sáng khác nhau, chia thực vật thành mấy nhóm? Kể tên từng nhóm. 
Nêu sự khác nhau giữa thực vật ưa sáng và thực vật ưa bóng. Cho ví dụ. 
Cây ưa sáng 
Cây thông 
Cây ngô 
Cây thanh long . 
Cây đậu xanh 
Cây ưa bóng 
Cây lan Ý 
Cây đơn buốt 
Cây ráy 
Rau diếp cá 
Cây ưa bóng 
Cây phong lan 
Cây đại phú gia 
Cây kim phát tài 
Cây vạn niên thanh 
Dựa vào khả năng thích nghi với điều kiện ánh sáng khác nhau, người ta làm gì để tăng năng suất cây trồng? 
Xen canh cây ưa sáng và cây ưa bóng giúp phát triển nông nghiệp 
Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật. 
II. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật. 
Bài 42 : ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT 
 Vào đêm trăng sáng, tìm một tổ kiến và quan sát kiến bò trên đường mòn nhờ ánh sáng mặt trăng. Đặt trên đường đi của kiến một chiếc gương nhỏ để phản chiếu ánh sáng, sau đó theo dõi hướng bò của kiến. Có 3 khả năng có thể xảy ra: 
A. Kiến sẽ tiếp tục bò theo hướng cũ. 
B. Kiến sẽ bò theo nhiều hướng khác nhau. 
C. Kiến sẽ bò theo hướng ánh sáng do gương phản chiếu. 
Đúng! 
Sai ! 
Sai ! 
Thí nghiệm 
- Em chọn khả năng nào trong 3 khả năng trên? 
- Qua thí nghiệm trên, hãy cho biết ánh sáng có ảnh hưởng đến hoạt động nào của động vật? 
Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật. 
II. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật. 
- Ánh sáng ảnh hưởng đến khả năng định hướng di chuyển của động vật. 
Bài 42 : ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT 
Chim di trú 
Kiến du mục 
Ong tìm mật 
Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật. 
II. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật. 
Ánh sáng ảnh hưởng đến khả năng định hướng di chuyển của động vật. 
Ngoài ra, ánh sáng còn ảnh hưởng đến: 
+ Hoạt động. 
Bài 42 : ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT 
Ngoài ra, ánh sáng còn ảnh hưởng đến động vật như thế nào? 
Gà cỏ 
Bìm bịp 
Chim đi ăn trước lúc mặt trời mọc 
Chích chòe 
Chào mào 
Khướu mun 
Chim đi ăn vào lúc mặt trời mọc 
Chim kiếm ăn vào ban đêm 
Diệc 
 3 màu 
Sếu 
đầu đỏ 
Koala 
H 42.3 – Thằn lằn phơi nắng vào các thời điểm khác nhau trong ngày 
Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật. 
II. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật. 
Ánh sáng ảnh hưởng đến khả năng định hướng di chuyển của động vật. 
Ngoài ra, ánh sáng còn ảnh hưởng đến: 
+ Hoạt động. 
+ Khả năng sinh trưởng và sinh sản. 
Bài 42 : ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT 
Ngoài ra, ánh sáng còn ảnh hưởng đến động vật như thế nào? 
Chim “kết đôi” vào mùa xuân 
Ảnh hưởng đến sinh sản của động vật 
Gà đẻ trứng vào ban ngày 
Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật: 
II. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật: 
Ánh sáng ảnh hưởng đến khả năng định hướng di chuyển của động vật. 
Ngoài ra, ánh sáng còn ảnh hưởng đến: 
+ Hoạt động kiếm ăn. 
+ Khả năng sinh trưởng và sinh sản. 
- Động vật được chia thành 2 nhóm: 
+ Nhóm động vật ưa sáng. 
+ Nhóm động vật ưa tối. 
Bài 42 : ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT 
Dựa vào khả năng thích nghi với các điều kiện chiếu sáng khác nhau, chia động vật thành mấy nhóm? Kể tên từng nhóm. 
Hoàn thành bài tập sau bằng cách ghép cột tương ứng, thích hợp 
Cột A 
Cột B 
 Nhóm động vật ưa sáng. 
2. Nhóm động vật ưa tối. 
 Những động vật hoạt động ban đêm. 
 VD: giun đất, ếch, thằn lằn, dơi,. 
 Những động vật hoạt động ban ngày. 
 Động vật sống trong hang, trong đất. 
 VD: chích chòe, trâu, gà, bìm bịp,  
 Động vật sống ở vùng nước sâu (đáy biển). 
Đáp án: 
1 – c, e 
2 – a, d, f, b 
Động vật ưa sáng 
Động vật ưa tối 
Loài sao biển xanh – sống ở độ sâu 8500m 
Ánh sáng 
Thực vật 
Hình thái, sinh lí 
Chia 2 nhóm 
Thực vật ưa sáng 
Thực vật ưa bóng 
Động vật 
Khả năng nhận biết, định hướng di chuyển, sinh trưởng, sinh sản,.. 
Chia 2 nhóm 
Động vật ưa sáng 
Động vật ưa tối 
TRÒ CHƠI Ô CHỮ : 
Đoán chữ nằm trong hàng dọc. Ô chữ nằm trong gồm 7 chữ cái tương ứng với 7 ô hàng ngang. Nội dung các ô chữ nằm trong nội dung bài vừa học. 
Luật chơi: Cả lớp cùng tham gia – Cá nhân chọn ô chữ và trả lời. Nếu học sinh đó không trả lời được bạn khác sẽ được quyền trả lời. Nếu 2 học sinh không trả lời được cùng một ô chữ hàng ngang thì ô chữ đó tạm để lại. 
1 
2 
5 
3 
6 
4 
1. Một đặc điểm của cây bị thay đổi do ảnh hưởng của ánh sáng. 
2. Tên gọi của động vật và thực vật được phân loại khi thích nghi với điều kiện chiếu sáng khác nhau 
3. Một hoạt động của cây gồm quá trình hô hấp, thoát hơi nước,.. 
5. Nơi sống của nhóm động vật ưa tối. 
6. Một quá trình sinh lí của thực vật để tạo chất hữu cơ khi có ánh sáng. 
4. Vào mùa xuân, mùa hè, một số loài chim thường làm gì? 
Ô chữ hàng dọc 
H 
Ì 
N 
H 
T 
H 
Á 
I 
Ư 
A 
S 
Á 
N 
G 
S 
I 
N 
H 
L 
Í 
S 
I 
N 
H 
S 
Ả 
N 
Đ 
Á 
Y 
B 
I 
Ể 
N 
Q 
U 
A 
N 
G 
H 
Ợ 
P 
7 . Cây trầu không, cây lá lốt thuộc nhóm thực vật nào? 
Ư 
A 
B 
Ó 
N 
G 
7 
Á 
N 
H 
S 
Á 
N 
G 
Chọn đáp án đúng nhất 
Câu 1: Khi trồng cây nơi có ánh sáng không đều thì tán lá của cây sẽ: 
a. Phát triển đều về mọi hướng. 
b. Phát triển mạnh về nơi có ánh sáng nhiều. 
c. Phát triển mạnh về nơi có ánh sáng yếu hơn. 
d. Phát triển theo chiều thẳng đứng. 
Câu 2 : Động vật thích nghi với điều kiện chiếu sáng khác nhau nên được chia thành hai nhóm: 
Động vật chịu hạn và ưa ẩm	 
Động vật ưa bóng và ưa sáng 
Động vật ưa sáng và ưa tối	 
Động vật ưa ẩm và ưa khô 
- Làm bài tập 1,2 SGK. 
 Chuẩn bị bài 43: “Ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống thực vật. 
+ Tìm hiểu xem nhiệt độ và độ ẩm có ảnh hưởng thế nào đến sinh vật? 
+ Kẻ bảng 43.1 và 43.2 vào vở bài tập. 
DAËN DOØ 
Chaøo taïm bieät, heïn gaëp laïi buoåi hoïc sau.