Bài giảng Sinh học - Tiết 46: Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về dự tiết thao giảng Môn sinh học lớp 9Kiểm tra bài cũCâu 1: Phân biệt nhóm sinh vật biến nhiệt, sinh vật hằng nhiệt? Cho ví dụ.Câu 2: Trong hai nhóm sinh vật biến nhiệt và hằng nhiệt nhóm nào có khả năng chịu đựng cao với sự thay đổi của môi trường? Tại saoTiết 46: ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vậtI/ Quan hệ cùng loài.? Khi nào các sinh vật cùng loài hình thành nên nhóm cá thể?Cho ví dụ ?- Các sinh vật cùng loài sống gần nhau và liên hệ với nhau tạo thành nhóm cá thể.H44.1a- Cây thông mọc gần nhau trong rừngH44.1b- Cây bạch đàn đứng riêng lẻ bị gió thổi nghiêng về một bên ? Khi có gió bão thực vật sống thành nhóm có lợi gì so với sống riêng lẻ?* Thực vật sống thành nhóm cản bớt sức thổi của gió nên không bị ngã đổ. H44.1cTrâu rừng sống thành bầy có khả năng tự vệ chống lại kẻ thù.Hoạt động kiếm mồi của đàn kiếnHỗ trợ kiếm mồi ? Trong tự nhiên, động vật sống theo bầy đàn có lợi gì?Tự vệ chống lại kẻ thù.Bảo vệ con non, con già yếu.....H44.1aH44.1bH44.1c? Qua đoạn phim và các hình ảnh trên hãy xác định mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài khi sống cùng nhau?Tiết 46: ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật- Các sinh vật cùng loài sống gần nhau và liên hệ với nhau tạo thành nhóm cá thểQuan hệ giữa các cá thể trong nhóm:+ Khi điều kiện thuận lợi hỗ trợ nhau: Chống gió bão, chống kẻ thù, kiềm mồi, bảo vệ con non, già yếu....I/ Quan hệ cùng loài.? Qua đoạn phim trên em hãy xác định mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài?Hãy tìm câu trả lời đúng trong các câu sau:1. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm tăng khả năng cạnh tranh giữa các cá thể.2. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm cho nguồn thức ăn cạn kiệt nhanh chóng. 3. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm giảm nhẹ cạnh tranh giữa các cá thể hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn trong vùng.ĐúngTiết 46: ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật- ................+ Hỗ trợ? Các sinh vật cùng loài cạnh tranh nhau trong điều kiện nào?+ Khi gặp điều kiện bất lợi các cá thể cùng loài cạnh tranh nhau( thức ăn, chỗ ở, đực cái..) dẫn tới sự tách nhóm.? Liên hệ trong chăn nuôi người ta đã lợi dụng mối quan hệ cùng loài như thế nào?I/ Quan hệ cùng loài.Tiết 46: ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vậtII/ Quan hệ khác loài.? Các sinh vật khác loài sống gần nhau có những mối quan hệ nào?+ Hỗ trợ+ Đối địchCộng sinhHội sinhCạnh tranhKí sinh, nửa kí sinhSinh vật ăn sinh vật khácI/ Quan hệ cùng loài.Bảng 44Quan hệĐặc điểmHỗ trợCộng sinhHội sinhĐối địchcạnh tranhKí sinh nửa kí sinhSinh vật ăn sinh vật khác Sự hợp tác cùng có lợi giữa các loài sinh vật. Sự hợp tác hai loài sinh vật trong đó một bên có lợi còn bên kia không có lợi cũng không có hại Các sinh vật khác loài cạnh tranh nhau thức ăn, chỗ ở và các điều kiện khác của môi trường. Các loài kìm hãm sự phát triển của nhau Các sinh vật sống nhờ trên cơ thể sinh vật khác lấy chất dinh dưỡng , máu ...từ sinh vật chủ.Sinh vật ăn sinh vật khác: động vật ăn thịt con mồi, động vật ăn thực vật....Trong các ví dụ sau đây quan hệ nào là hỗ trợ và đối địch ( Thảo luận nhóm 5 phút).1- ở địa y các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo, tảo sử dụng nước, muối khoáng , năng lượng mặt trời tổng hợp chất hữu cơ. Nấm và tảo đều sử dụng chất hữu cơ do tảo tổng hợp nên.2. Trên cánh đồng lúa khi cỏ dại phát triển, năng suất lúa giảm.3. Hươu nai hổ cùng sống trên một cánh rừng, số lượng hươu nai bị khống chế bởi số lượng hổ.4. Rận và bét sống bám trên da trâu bò chúng sống được nhờ hút máu của trâu bò.5. Địa y sống bám trên cành cây.Nhóm 1-2-36- Cá ép bám vào rùa biển nhờ đó cá được đưa đi xa7. Dê và bò ăn cỏ trên một cánh đồng8. Giun đũa sống trong ruột người9. Vi khuẩn sống trong nốt sần rễ cây họ đậu10. Cây nắp ấm bắt côn trùng.Nhóm 4-5-6Hỗ trợ (Cộng sinh)Tảo đơn bàoSợi nấm1- ở địa y các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo, tảo sử dụng nước, muối khoáng , năng lượng mặt trời tổng hợp chất hữu cơ. Nấm và tảo đều sử dụng chất hữu cơ do tảo tổng hợp nên.H44.2- Địa yĐối địch (Cạnh tranh)LúaCỏ dại2. Trên cánh đồng lúa khi cỏ dại phát triển, năng suất lúa giảm.Đối địch( Sinh vật ăn sinh vật khác)3. Hươu, nai, hổ cùng sống trên một cánh rừng, số lượng hươu nai bị khống chế bởi số lượng hổ.4. Rận và bét sống bám trên da trâu bò chúng sống được nhờ hút máu của trâu bò.Đối địch ( Kí sinh) 5. Địa y sống bám trên cành cây.Địa yThân câyHỗ trợ ( Hội sinh)6- Cá ép bám vào rùa biển nhờ đó cá được đưa đi xaHỗ trợ ( Hội sinh)7. Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồngĐối địch (Cạnh tranh)8. Giun đũa sống trong ruột ngườiĐối địch ( Kí sinh)9. Vi khuẩn sống trong nốt sần rễ cây họ đậuHỗ trợ (Cộng sinh)5. Cây nắp ấm bắt côn trùngĐối địch (Sinh vật ăn sinh vật khác)Tiết 46: ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vậtI/ Quan hệ cùng loài..............Ii/ Quan hệ khác loài.+ Hỗ trợ+ Đối địch? Dùng các kí hiệu sau đây để nêu lên đặc điểm của các mối quan hệ: + : Có lợi. - : Có hại. 0 : Không có hại.1. Cộng sinh: 2. Hội sinh: 3. Cạnh tranh: 4. Kí sinh, nửa kí sinh: 5. Sinh vật ăn sinh vật khácCộng sinhHội sinhCạnh tranhKí sinh, nửa kí sinhSinh vật ăn sinh vật khácNêu sự khác nhau chủ yếu giữa quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch giữa các sinh vật khác loài?Hỗ trợ: có lợi hoặc ít nhất không có hại.Đối địch: một bên sinh vật có lợi, một bên có hại hoặc cả hai bên cùng có hại(+ +)(+ 0)Cạnh tranh(- -)(+ -)(+ -)Tiết 46: ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vậtI/ Quan hệ cùng loài. Các sinh vật cùng loài sống gần nhau và liên hệ với nhau tạo thành nhóm cá thể.Quan hệ giữa các cá thể trong nhóm:+ Khi điều kiện thuận lợi hỗ trợ nhau: Chống gió bão, chống kẻ thù, kiềm mồi, bảo vệ con non, già yếu....+ Khi gặp điều kiện bất lợi các cá thể cùng loài cạnh tranh nhau( thức ăn, chỗ ở, đực cái..) dẫn tới sự tách nhóm.Ii/ Quan hệ khác loài.? Em hãy nhắc lại những nội dung chủ yếu của bài học hôm nay?+ Hỗ trợCộng sinhHội sinh+ Đối địchCạnh tranhKí sinh, nửa kí sinhSinh vật ăn sinh vật khác(+ +)(+ 0)(- -)(+ -)(+ -)? Người ta nuôi thả ong mắt đỏ để tiêu diệt sâu đục thân lá. Em hãy cho biết mối quan hệ của hai loài này?? Qua ví dụ đó em có liên hệ gì về việc vận dụng mối quan hệ của các sinh vật khác loài trong sản xuất nông nghiệp?Hướng dẫn về nhà 1. Học bài, trả lời câu hỏi SGK. 2. Sưu tầm tranh ảnh về sinh vật sống ở các môi trường khác nhau.Bài học kết thúc!Kính chúc thầy cô và các em mạnh khoẻ- hạnh phúc.