Đề khảo sát chất lượng học sinh giỏi môn Địa lí Lớp 9 (Đề 1) - Năm học 2014-2015 - Phòng GD&ĐT huyện Nho Quan (Có đáp án)

UBND HUYỆN NHO QUAN
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐỀ KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI LỚP 9
Năm học 2014- 2015
MÔN: ĐỊA LÍ
Thời gian làm bài: 150 phút
( Đề này gồm 05 câu, 01 trang)
Câu 1. (4,0 điểm) Dựa vào bảng số liệu sau:
Tình hình phát triển dân số nước ta giai đoạn 1995 - 2009
Năm
Tổng dân số
 (triệu người)
Số dân thành thị (triệu người)
Tốc độ 
tăng dân số (%)
1995
71,99
14,93
1,65
2000
77,63
18,72
1,35
2005
83,11
22,33
1,17
2009
86,02
25,46
1,06
a) Hãy nhận xét và giải thích tình hình phát triển dân số nước ta giai đoạn trên.
b) Giải thích vì sao hiện nay tỉ lệ gia tăng dân số nước ta giảm nhưng số dân vẫn tăng?
Câu 2 (4,5 điểm) Cây công nghiệp ngày càng chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp ở nước ta, em hãy:
a) Phân tích ý nghĩa của việc phát triển cây công nghiệp?
b) Giải thích vì sao cây công nghiệp lại được phát triển mạnh trong những năm gần đây?
Câu 3 (3,5 điểm) Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam và kiến thức đã học.
Chứng minh rằng Duyên hải Nam Trung Bộ có nhiều thuận lợi về tự nhiên để phát triển kinh tế? Hãy kể tên hai quần đảo xa bờ thuộc vùng này và ba đảo đông dân có diện tích vào loại lớn nhất của nước ta?
Câu 4 (5,0 điểm) Cho bảng số liệu sau:
Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng
theo giá thực tế phân theo thành phần kinh tế ( Đơn vị: tỉ đồng).
Năm
Tổng số
Kinh tế nhà nước
Kinh tế ngoài nhà nước
Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài
2009
1405864,6
184625,4
1183632,9
37606,3
2012
2369130,6
268282,1
2031962,4
68886,1
a) Vẽ biểu đồ thích hợp thể hiện quy mô tổng mức bán lẻ hàng hóa, doanh thu dịch vụ tiêu dùng và cơ cấu của nó phân theo thành phần kinh tế ở nước ta năm 2009 và năm 2012.
b) Rút ra nhận xét từ biểu đồ đã vẽ.
Câu 5 (3,0 điểm) Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam và kiến thức đã học.
a) Kể tên một số nhà máy nhiệt điện và thủy điện đã được xây dựng?
b) Nhận xét, giải thích sự khác nhau trong phân bố các nhà máy nhiệt điện và thủy điện ở nước ta.
-------------- Hết---------------
Lưu ý: Học sinh được sử dụng Atlat địa lí Việt Nam
UBND HUYỆN NHO QUAN
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HƯỚNG DẪN CHẤM KHẢO SÁT HSG LỚP 9
Năm học 2014- 2015
MÔN: ĐỊA LÍ
( Hướng dẫn chấm gồm 03 trang)
Câu
Nội dung chính
Điểm
1
(4,0 đ)
a) Nhận xét và giải thích tình hình phát triển dân số.
- Nhận xét:
+ Dân số nước ta tăng nhanh và tăng liên tục (1,2 lần), quy mô lớn (DC): 
+ Tốc độ tăng dân số có xu hướng giảm (DC)
+ Số dân thành thị tăng nhanh và liên tục (DC): 1,7 lần với 25,5 triệu....
- Giải thích: 
+ Dân số tăng nhanh do tỷ lệ tăng còn cao, quy mô dân số lớn.
+ Tốc độ tăng dân số giảm liên tục qua các năm (DC). Do việc thực hiện có hiệu quả chính sách dân số KHHGĐ tốt của người dân...
+ Dân số thành thị tăng nhanh do quá trình đô thị hóa, CNH...
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
b) Giải thích vì sao hiện nay tỉ lệ gia tăng dân số nước ta giảm nhưng số dân vẫn tăng.
- Do quy mô dân số ngày càng lớn, vì vậy tuy tỉ lệ gia tăng tự nhiên giảm nhanh nhưng tổng số dân vẫn tăng nhanh.
- Do hậu quả của vấn đề tăng nhanh dân số trước đây nên số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ở nước ta hiện nay chiếm tỉ lệ cao...
0,5
0,5
2
( 4,5 đ)
a) Phân tích ý nghĩa của việc phát triển cây công nghiệp.
- Cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến lương thực, thực phẩm.
- Giải quyết việc làm, sử dụng hợp lí nguồn lao động và tài nguyên thiên nhiên ở trung du miền núi cũng như ở khu vực nông thôn.
- Tạo ra các mặt hàng xuất khẩu có giá trị kinh tế cao ( cà phê, cao su, điều...) đẩy mạnh việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
- Góp phần phân bố lại dân cư lao động giữa các vùng và phát triển kinh tế – xã hội ở trung du và miền núi.
0,5
0,5
0,5
0,5
b) Giải thích vì sao cây công nghiệp lại được phát triển mạnh trong những năm gần đây.
- Thế mạnh về tự nhiên:
 + Nước ta có nhiều loại đất thích hợp cho phát triển cây công nghiệp ( đất ở trung du miền núi thuận lợi cho cây công nghiệp lâu năm, còn đất ở đồng bằng – cho cây công nghiệp hàng năm)
 + Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa có sự phân hóa ( theo mùa, độ cao, vĩ độ) tạo điều kiện cho cây công nghiệp phát triển quanh năm với cơ cấu cây trồng đa dạng ( nhiệt đới, cận nhiệt, ôn đới).
 + Nguồn nước (nước trên mặt, nước dưới đất) tương đối phong phú, đảm bảo nước tưới cho cây công nghiệp.
- Thế mạnh về kinh tế - xã hội.
 + Nguồn lao động dồi dào, có kinh nghiệm trong việc trồng và chế biến cây công nghiệp.
 + Thị trường tiêu thụ ngày càng mở rộng.
 + Cơ sở hạ tầng (mạng lưới giao thông, thông tin liên lạc...) Cơ sở vật chất- kĩ thuật (các trại giống, trạm bảo vệ thực vật, cơ sở chế biến,...) phục vụ cho việc trồng và chế biến cây công nghiệp ngày càng được đảm bảo.
 + Đường lối chính sách khuyến khích phát triển cây công nghiệp của Đảng và nhà nước.
 + Các thế mạnh khác (việc đảm bảo về lương thực, sự gia nhập của nước ta vào tổ chức thương mại thế giới,...)
0,5
0,5
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
3
( 3,5 đ)
a) Chứng minh
- Biển có nhiều loại hải sản với ngư trường lớn nhất là ở các tỉnh cực nam Trung Bộ và ngư trường Hoàng Sa- Trường Sa, đặc sản ( tổ yến,...).
- Bờ biển có nhiều đầm phá, vịnh nước sâu (Dung Quất, Vân Phong,...) nhiều bãi biển đẹp ( Nha Trang, Mũi Né).
- Khoáng sản chủ yếu là vật liệu xây dựng (đặc biệt là cát làm thủy tinh ở Khánh Hòa), vàng, dầu khí. Sông ngòi có tiềm năng thủy điện vừa và nhỏ.Rừng có diện tích tương đối lớn (độ che phủ 38,9%) với nhiều loại gỗ , chim và thú quý.
- Đồng bằng Tuy Hòa màu mỡ; các vùng gò đồi thuận lợi cho chăn nuôi bò, dê, cừu.
0,5
0,5
0,5
0,5
b) Kể tên hai quần đảo xa bờ thuộc vùng này và ba đảo đông dân có diện tích vào loại lớn nhất của nước ta.
- Hai quần đảo: Hoàng Sa, Trường Sa
- Ba đảo: Phú Quốc, Cái Bầu, Cát Bà.
0,75
0,75
4
( 5,0 đ)
a) Vẽ biểu đồ
-Xử lí số liệu: Tính cơ cấu
Năm
Tổng số
Kinh tế nhà nước
Kinh tế ngoài nhà nước
Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài
2009
100,0
13,1
84,2
2,7
2012
100,0
11,3
85,8
2,9
- Vẽ biểu đồ hình tròn (biểu đồ khác không cho điểm)
- Vẽ 2 hình tròn, bán kính năm sau lớn hơn năm trước, tỉ lệ chính xác, điền đầy đủ thông tin của biểu đồ hình tròn.
1,0
2,0
b) Rút ra nhận xét từ biểu đồ đã vẽ
- Về quy mô: tổng mức bán lẻ hàng hóa, doanh thu dịch vụ tiêu dung năm 2012 gấp 1,69 lần năm 2009.
- Về cơ cấu:
+ Tỉ trọng của khu vực ngoài Nhà nước luôn lớn nhất.
+ Tỉ trọng của khu vực ngoài Nhà nước và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đều tăng (tương ứng trong giai đoạn nói trên là 1,6% và 0,2%).
+ Tỉ trọng của khu vực kinh tế Nhà nước giảm (1,8%).
0,5
0,5
0,5
0,5
5
(3,0 đ)
a) Kể tên một số nhà máy điện đã được xây dựng ...
- Các nhà máy thủy điện: Hòa Bình / S.Đà, Trị An / S.Đồng Nai, Tuyên Quang / S.Gâm...
- Các nhà máy nhiệt điện: 
+ Chạy than: Ninh Bình, Phả Lại, Uông Bí ......
+ Chạy bằng tuốc bin khí: Phú Mĩ, Cà Mau, Bà Rịa ...
0,5
0,5
b) Nhận xét, giải thích sự khác nhau trong phân bố các nhà máy nhiệt điện và thủy điện
- Các nhà máy thủy điện: 
+ Phân bố ở miền núi, tập trung trên các hệ thống sông lớn và vừa.
+ Do miền núi là nơi có địa hình cao, dốc, sông ngòi nhiều thác ghềnh tạo tiềm năng thủy điện lớn, ngoài ra còn là nơi thưa dân, có nhiều thung lũng xen các dãy núi tạo điều kiện để xây hồ chứa nước.
- Các nhà máy nhiệt điện: 
+ Phân bố chủ yếu ở vùng đồng bằng nơi kinh tế phát triển, dân cư đông => nhu cầu tiêu thụ điện lớn.
+ Các nhà máy nhiệt điện chạy than tập trung ở phía bắc (DC), gắn liền với vùng khai thác than Quảng Ninh.
+ Các nhà máy điện tuốc bin khí tập trung ở phía nam (DC), gần vùng khai thác dầu khí ở thềm lục địa.
(Nếu học sinh nêu được: Các nhà máy nhiệt điện chạy dầu phân bố ở các thành phố lớn như TPHCM, Cần Thơ, nơi có nhu cầu lớn về điện, lại có cảng sông để nhập khẩu dầu – Thưởng 0,25 đ nếu ý (b) câu 3 chưa đạt điểm tối đa).
0,5
0,5
0,5
0,25
0,25