Đề thi chọn học sinh giỏi Lớp 9 môn Ngữ văn - Năm học 2016-2017 - Sở GD&ĐT Ninh Bình (Đề chính thức) (Có đáp án)

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TỈNH NINH BÌNH
ĐỀ THI CHÍNH THỨC
ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 THCS
NĂM HỌC 2016-2017
Môn: Ngữ văn
Ngày thi: 21/02/2017
Thời gian làm bài:150 phút (không kể thời gian giao đề)
Đề thi gồm 02 câu trong 02 trang 
Câu 1 (10,0 điểm):
Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi: 
Mới đây, trên mạng xã hội xuất hiện hình ảnh ấn tượng về một lời xin lỗi cực kì dễ thương dán bên ngoài cửa kính xe ô tô: “Do vô tình nên cháu đâm vào gương ô tô. Cháu xin lỗi. Liên lạc với cháu qua số điện thoại để cháu đền ạ. Do cháu không biết chủ ô tô là ai. 0949”. Chủ nhân của hành động đẹp ấy là em Nguyễn Thế Tùng (học sinh trường THPT Trần Nguyên Hãn, quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng). 
Bao nhiêu chiếc gương ô tô đã vỡ? Quá nhiều, từ những hành động vô ý va chạm đến cả cố ý đập phá. Nhưng biết nhận lỗi, để lại lời nhắn xin lỗi và hứa đền bù thì thật hiếm hoi. Đằng sau nét chữ viết vội nguệch ngoạc ấy là cả một bài học lớn về sự trung thực và lòng dũng cảm. 
Dù lớn dù nhỏ thì mỗi người đều có thể phạm lỗi, mắc sai lầm. Quan trọng là ứng xử ra sao trước lỗi lầm ấy. Em Tùng đã có thể bỏ đi và bỏ mặc chiếc kính vỡ kia. Em cũng có thể chỉ dán mảnh giấy ghi ba tiếng “Cháu xin lỗi” là xong. Nhưng em đã trung thực với chủ xe và dũng cảm với chính mình khi để lại số điện thoại và xin đền bù. 
Số tiền đền gương dẫu lớn bao nhiêu cũng có thể tìm cách giải quyết. Còn lòng tự trọng và sự thanh thản tâm hồn thì vô giá, không thể dễ dàng bán rẻ. Hành động nhỏ ấy của em là một tấm gương lớn khiến bao người đang chối bỏ trách nhiệm, che đậy lỗi lầm phải hổ thẹn. Em chính là chân dung người thật việc thật sinh động cho bài học ứng xử, bài học đạo đức nên được nhân rộng trong thế hệ trẻ
Đáp lại hành động đáng khen của cậu học trò là tấm lòng bao dung của chủ xeKhông một lời trách cứ, không hề yêu cầu đền bù, anh còn quan tâm hỏi han tình hình “thủ phạm” sau va chạm và gửi một lời chúc học tập tốt. Đáng quý biết bao khi câu chuyện về lời xin lỗi đặc biệt ấy được anh kể cho đứa con trai mười một tuổi của mình và tinh tế dạy cho con bài học ứng xử.
Một câu chuyện nhỏ đã hé mở hai con người tử tế. Và chúng ta cần nhiều lắm những hành động giản đơn mà đẹp đẽ như thế để đặt những viên gạch nhỏ bé dựng xây một xã hội tử tế. 
(Thanh Ny, theo báo điện tử Dân trí, 14/11/2016) 
a) Hãy đặt một nhan đề cho văn bản trên. 
b) Sau khi vô tình làm vỡ chiếc gương ô tô, em Nguyễn Thế Tùng đã có hành động gì? Chủ nhân chiếc xe có chiếc gương bị vỡ đã đáp lại hành động của Tùng như thế nào? 
c) Xác định thành phần biệt lập và nêu tác dụng của thành phần đó trong câu sau: Nhưng biết nhận lỗi, để lại lời nhắn xin lỗi và hứa đền bù thì thật hiếm hoi. 
d) Em có nhận xét gì về việc tác giả sử dụng từ thủ phạm và đặt trong dấu ngoặc kép ở văn bản trên. 
e) Viết đoạn văn (khoảng 15 – 20 dòng) trình bày quan điểm của em về quá trình rèn luyện bản thân thành con người tử tế. 
Câu 2 (10,0 điểm): 
Trong bài Tiếng nói của văn nghệ, Nguyễn Đình Thi viết:
Tác phẩm vừa là kết tinh của tâm hồn người sáng tác, vừa là sợi dây truyền cho mọi người sự sống mà nghệ sĩ mang trong lòng. 
Qua bài thơ Nói với con của Y Phương, em hãy làm sáng tỏ nhận định trên và nêu suy nghĩ của em về bài học cuộc sống được gợi ra từ thi phẩm. 
Văn bản: Nói với con (Y Phương)
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa 
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.
Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn 
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.
1980
 (SGK Ngữ văn 9, tập 2, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016, trang 72 và 73) 
...HẾT...
Họ và tên thí sinh :......................................................Số báo danh ..........................................
Họ và tên, chữ ký: Giám thị 1:....................................Giám thị 2:.............................................