Giáo án môn Ngữ văn 10 - Tiết 19: Chọn sự việc chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự

Tuần 8
Tiết 19
NS: 24/09/09
ND: 29/09/09
Làm văn: CHỌN SỰ VIỆC CHI TIẾT TIÊU BIỂU
TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ
MỤC TIÊU BÀI HỌC:
 Giúp học sinh :
Kiến thức: Nhận biết thế nào là sự việc chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự.
Kĩ năng: Biết chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu để viết bài văn tự sự.
Thái độ: Có ý thức và thái độ tích cực phát hiện, ghi nhận sự việc chi tiết xảy ra trong cuộc sống và trong các tác phẩm để viết một bài văn tự sự.
CHUẨN BỊ
Học sinh: soạn bài theo sách giáo khoa
Giáo viên: đọc kĩ SGK, SGV, Thiết kế bài học,
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC :
Ổn định lớp, kiểm diện học sinh
Kiểm tra bài cũ: 
Câu hỏi: 
- Phân tích hoàn cảnh tái hợp của Ra-ma và Xi-ta?
- Phân tích lời buộc tội của Ra-ma? Nêu phần ghi nhớ?
- Lời đáp và hành động của Xi-ta?
Bài mới:
Hoạt động của GV và HSø
Nội dung cần đạt
Kể tên các tác phẩm tự sự vừøa học? Thế nào là tư sự?
Thế nào là sự việc? Sự việc tiêu biểu?
Chi tiết là ? Chi tiết tiêu biểu ?
-Truyện“An Dương Vương và Mị Châu-Trọng Thủy” gồm những sự việc nào? Sự việc (1)gồm các chi tiết nào?
-VD: Truyện“An Dương Vương và Mị Châu-Trọng Thủy”gồm những sự việc:
 +ADV xây thành.(1)
 +ADV chế nỏ thần(2) 
Sự việc(1) gồm các chi tiết :
Thành xây xong lại đổ.
Cụ già mách bảo.
Vua lập đàn trai giới .
Rùa Vàng giúp vua xây thành.
Từ đó em rút ra vai trò sự việc và chi tiết tiêu biểu ?
Cho học sinh đọc yêu cầu bài tập 1/sgk tr 62 và thảo luận trong 3 phút sau đĩ cử đại diện trả lời.(Hai bàn 1 nhĩm)
VD:Nếu Trọng Thủy không than phiền thì tác giả dân gian khó mà miêu tả chi tiết Trọng Thủy theo dấu lông ngỗng tìm xác vợ. Câu chuyện chỉ dừng lại ở Triệu Đà cất quân sang đánh Au Lạc giành thắng lợi. Nếu thế câu chuyện giảm hấp dẫn.
Từ những việc làm trên, em hãy nêu cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự?
(HS thảo luận trong 3 phút , cử đại diện trả lời)
Cho HS đọc phần ghi nhớ(SGK)
Cho học sinh làm bài tập phần luyện tập trang 64 SGK.
Khái niệm:
Thế nào là tự sự?
Tự sự là kể chuyện, là phương thức trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn dắt sự việc kia cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa.
Sự việc:
Cái xảy ra được nhận thức có ranh giới rõ ràng, phân biệt với những cái xảy ra khác .
Sự việc tiêu biểu là sự việc quan trọng hình thành cốt truyện . Mỗi sự việc có thể có nhiều chi tiết.
Chi tiết
Là tiểu tiết của tác phẩm mang sức chứa lớn về cảm xúc và tư tưởng. 
Chi tiết có thể là một lời nói, cử chỉ, hành động của nhân vật hoặc một sự vật, một hình ảnh thiên nhiên , một nét chân dung
=>Sự việc và chi tiết tiêu biểu có vai trò dẫn dắt câu chuyện, tô đậm tính cách nhân vật tạo sự hấp dẫn. Chọn sự việc chi tiết tiêu biểu là khâu quan trọng trong quá trình viết hoặc kể lại một câu chuyện.
Cách chọn sự việc chi tiết tiêu biểu: 
Tìm hiểu ngữ liệu: 
Truyện “An Dương Vương và Mị Châu-Trọng Thủy” tác giả dân gian đã kể chuyện về :
Công việc xây dựng và bảo vệ đất nước của ông cha ta: Xây thành, chế nỏ. 
Tình vợ chồng : Giữa Mị Châu và Trọng Thủy .
Tình cha con:Giữa An Dương Vương và Mị Châu
->Đó là sự việc tiêu biểu
Hai chi tiết (Trọng Thủy hỏi, Mị Châu trả lời) đều là chi tiết tiêu biểu. Hai chi tiết đều mở ra bước ngoặt, sự việc mới, tình tiết mới. Nếu thiếu những chi tiết này câu chuyện sẽ dừng lại,kém phần ý nghĩa .
Tưởng tượng cảnh người con trai lão Hạc trở về làng sau Cách mạng tháng Tám.
Chọn sự việc:Anh tìm gặp ông giáo và theo ông đi viếng mộ cha.
Chi tiết tiêu biểu:
Con đường dẫn hai người đến nghĩa điạ. Họ đứng trước ngôi mộ thấp, bé .
Anh thắp hương cúi đầu trước mộ cha, đôi mắt đỏ hoe, miệng mếu máo như muốn khóc.
Anh rì rầm những gì không rõ. Hình như anh muốn nói với cha anh nhiều lắm.Người cha hiền lành lúc nào cũng quan tâm tới con,người cha đã khổ sở cả một đời .
Anh như muốn cất lên tiếng gọi:Cha ơi! Cha! Con đã về đây thì cha đã
Nghẹn ngào không nói thành lời.
Nước mắt rưng rưng.
Bên cạnh ông giáo cũng ngấn lệ.
Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự:
Sự việc, chi tiết phải có vai trò dẫn dắt câu chuyện.
Sự việc, chi tiết phải góp phần khắc họa sâu sắc tính cách nhân vật.
Sự việc, chi tiết phải thể hiện chủ đề văn bản.
Sự việc, chi tiết phải bất ngờ, hấp dẫn.
Ghi nhớ:SGK
Luyện tập:
Bài 1/SGK.93.
Không được: Chi tiết hòn đá xấu xí được phát hiện và chở đi nơi khác là chi tiết quan trọng làm tăng thêm ý nghĩa ở trên đời này có những sự việc, sự vật tưởng chừng như bỏ đi nhưng lại vô cùng quan trọng. Mặt khác sự sai lầm chịu đựng như đá sống âm thầm mà không sợ hiểu lầm là tốt. Hãy sống như thế.
Lựa chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu là những sự việc ấy, chi tiết ấy phải làm nên ý nghĩa cốt truyện.
Bài 2/SGK.64.
Đoạn trích “Uy-lit-xơ trở về”, nhà văn Hơ-me-rơ kể về : Cuộc gặp gỡ kì lạ của hai vợ chồng Uy-lít-xơ sau 20 năm xa cách.
Sự việc, chi tiết tiêu biểu
Sự việc: Pê-nê-lốp thử chồng bằng hình ảnh chiếc giường cưới .
Chi tiết: uy-lít-xơ tả lại vanh vách đặc điểm của chiếc giường.
->khắc hoạ đậm nét tính cách, phẩm chất của 2 nhân vật, đặc tả hạnh phúc của cuộc tái ngộ, tạo nên sự hấp dẫn của câu chuyện.
Củng cố:Cách chọn chi tiết ,sự việc trong văn tự sự?
Dặn dò:
Học bài cũ và làm lại bài tập 
Soạn “Tấm Cám” theo câu hỏi sách giáo khoa.
Rút kinh nghiệm: