Giáo án môn Ngữ văn 10 - Tiết 93: Nội dung và hình thức của văn bản văn học

Ngày soạn :.
Ngày dạy:
Lớp dạy:..
Tiết : 93
NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC CỦA VĂN BẢN VĂN HỌC
MỤC TIÊU BÀI HỌC : Giúp học sinh:
Hiểu và bước đầu biết vận dụng các khái niệm nội dung và hình thức khi phân tích văn bản văn học
Thấy được mối quan hệ của nội dung và hình thức của văn bản văn học 
PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN 
Sách giáo khoa, sách giáo viên 
Thiết kế bài dạy
CÁCH THỨC TIẾN HÀNH
Giáo viên tổ chức tiết học theo cách kết hợp: trao đổi - thảo luận - thực hành
TIẾN HÀNH BÀI GIẢNG
Thời gian 
Hoạt động 1
Thao tác 1
Thao tác 2
Họat động 2
Hoạt động của giáo viên và học sinh
I / Các khái niệm của nội dung và hình thức trong văn bản văn học
èGv : Yêu cầu học sinh đọc mục 1.1 ( trang 127 ) và trả lời câu hỏi :
Nội dung của văn bảnvăn học bao gồm những yếu tố nào ?
Trả lời : Gồm 4 yếu tố 
 * Đề tài
 * Chủ đề 
 * Tư tưởng 
 * Cảm hứng nghệ thuật 
Học sinh giải thích ý nghĩa của các yếu tố (qua trao đổi và thảo luận theo nhóm ).
Trả lời :
u Đề tài : Là lĩnh vực đời sống được nhà văn nhận thức, lựa chọn , khái quát ,bình giá và thể hiện trong văn bản.
uChủ đề : Là nội dung cơ bản được nêu ra trong văn bản văn học.
u Tư tưởng : Là sự lí giải của nhà văn đối với chủ đề được đặt ra trong văn bản văn học. 
u Cảm hứng nghệ thuật : Là nội dung tình cảm chủ đạo của văn bản văn học. Đó chính là tư tưởng , tình cảm , thái độ của nhà văn được cụ thể hóa một cách sinh động thành mạch cảm xúc , trạng thái tâm hồn. 
Ví dụ :
Đề tài:
u Đề tài người nông dân trước cách mạng tháng 8 : Lão Hạc ( Nam Cao ), Tắt Đèn ( Ngô Tất Tố ), Làng ( Kim Lân ).
Chủ đề :
u Vấn đề trong “Tắt Đèn” của Ngô Tất Tố là mâu thuẫn đối kháng giữa người nông dân với bọn cường hào địa chủ.
Tư tưởng:
u Tư tưởng trong “Tắt Đèn” là phủ nhận cái trật tự thối nát ở nông thôn Việt Nam trước cách mạng. ( Lên án bạn cường hào và bạn quan lại, thương xót và bênh vực những người nông dân khốn cùng ) 
Cảm hứng nghệ thuật :
u Cảm hứng nghệ thuật trong “Tắt Đèn” là nhiệt tình tố cáo xã hội thực dân phong kiến thối nát trước cách mạng, là thái độ nâng niu trân trọng những phẩm chất tốt đẹp của người nông dân .
è Giáo viên yêu cầu học sinh đọc phần 1.2 (trang 128 ) và trả lời câu hỏi: Hình thức của văn bản văn học gồm những yếu tố nào ?
Trả lời : gồm 3 yếu tố :
* Ngôn từ
 * Kết cấu
* Thể loại
èGiải thích ngắn gọn ý nghĩa của mỗi yếu tố đã nêu ( qua trao đổi – thảo luận )
u Ngôn từ : Là yếu tố đầu tiên của văn bản văn học (qua chi tiết ,sự việc, nhân vật...)
u Kết cấu : Là sự sắp xếp tổ chức các thành tố của văn bản văn học thành một đơn vị thống nhất, hoàn chỉnh và có ý nghĩa 
u Thể loại : Là những qui tắc tổ chức hình thức văn bản văn học thích hợp với nội dung văn bản văn học( thơ, kịch, văn xuôi, trường ca, sử thi... ).
Giáo viên chốt lại:
 Mối quan hệ biện chứng giữa nội dung và hình thức làm nên giá trị của văn bản văn học , vì vậy không thể có một “hình thức thuần túy” mà chỉ có “hình thức mang tính nội dung” và cũng không thể có một “nội dung trần trụi” thoát ly hình thức; đây là một nguyên lý chi phối toàn bộ quá trình phân tích , tìm hiểu và cảm thụ văn bản văn học
II / Tìm hiểu ý nghĩa quan trọng của nội dung và hình thức văn bản văn học 
 Giáo viên yêu cầu học sinh đọc mục II ( trang 129.SGK ) và cho biết vai trò của nội dung và hình thức trong văn bản văn học:
Gợi ý trả lời :
 uTiếp xúc với văn bản văn học là tiếp xúc với yếu tố đầu tiên của hình thức là ngôn từ - qua đó hiểu nội dung của văn bản thông qua từng tầng nghĩa để nắm được nội dung của văn bản
u Sau khi đọc xong văn bản văn học, điều đọng lại trong kí ức là nội dung trong văn bản đó,cụ thể là những vấn đề do tác giả đặt ra trong văn bản 
u Chú ý : Phần ghi nhớ trong SGK
DẶN DÒ :
u Học sinh nắm phần lý thuyết 
u Biết cách vận dụng vào văn bản cụ thể 
----------------------------------------&-&--------------------------------------