Giáo án môn Vật lý Khối 9 - Tiết 46, Bài 42: Thấu kính hội tụ - Võ Văn Minh

GIÁO ÁN VẬT Lí 9 
GV:Vế VĂN MINH 
TRƯỜNG THCS THẮNG MINH 
Kiểm tra bài cũ 
? Thế nào là hiện tượng khỳc xạ ỏnh sỏng? 
Nờu kết luận khi ỏnh sỏng truyền từ khụng khớ sang nước và ngược lại ? 
TL: - Hiện tượng KXAS là hiện tượng khi ỏnh sỏng truyền từ mụi trường trong suốt này sang mụi trường trong suốt khỏc bị góy khỳc tại mặt phõn cỏch giữa hai mụi trường. 
- Khi ỏnh sỏng truyền từ khụng khớ sang nước thỡ: 
 + Tia khỳc xạ nằm trong mặt phẳng tới 
 + Gúc khỳc xạ nhỏ hơn gúc tới ( r < i ) 
Khi ỏnh sỏng truyền từ nước sang khụng khớ thỡ: 
+ Tia khỳc xạ nằm trong mặt phẳng tới 
+ Gúc khỳc xạ lớn hơn gúc tới ( r > i) 
Các em có biết , những vật như thế nào được gọi là Thấu Kính ? 
Thấu kính có tác dụng gì ? 
Những vật đang trong tay các em là một trong những loại thấu kính 
- Bài hôm nay ta sẽ tìm hiểu về Thấu kính hội tụ 
I - ĐĐ ặc điểm của thấu kính hội tụ 
 1 – Thí nghiệm 
? 
Các nhóm học tập hãy bố trí thí nghiệm như hình 42.2 SGK 
Chiếu một chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt một thấu kính hội tụ. 
C1 : Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính hội tụ? 
* Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính đều hội tụ tại một điểm. 
C2: Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm. 
A 
B 
C 
D 
Tiết 46 - B ÀI 42 : THẤU KÍNH HỘI TỤ 
Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới, tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló 
Tia tới: Tia AB. 
 Tia khúc xạ: Tia BC. 
I - ĐĐ ặc điểm của thấu kính hội tụ 
 1 – Thí nghiệm 
Chùm tia sáng song song chuyền qua thấu kính hội tụ khi ló ra đều hội tụ tại một điểm 
2 – Hình dạng của thấu kính hội tụ 
Tiết 46 - B ÀI 42 : THẤU KÍNH HỘI TỤ 
Ký hiệu thấu kính hội tụ 
* Phần rìa mỏng hơn phần giữa 
* Tiết diện của một số thấu kính hội tụ bị cắt theo một mặt phẳng vuông góc với mặt thấu kính. 
C3: Tìm hiểu, so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ. 
I - ĐĐ ặc điểm của thấu kính hội tụ 
 1 – Thí nghiệm 
? 
2 – Hình dạng của thấu kính hội tụ 
II – Trục chính , Quang tâm , tiêu điểm , tiêu cự của thấu kính hội tụ 
1 – Trục chính 
C4: Quan sát lại thí nghiệm và cho biết, trong ba tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng? Tìm cách kiểm tra điều này . 
Tiết 46 - B ÀI 42 : THẤU KÍNH HỘI TỤ 
Trong ba tia sáng tới thấu kính tia ở giữa qua thấu kính truyền thẳng khụng bị đổi hướng. 
 Kiểm tra bằng cách: Dùng thước thẳng. 
( ) 
 Tia này trùng với một đường thẳng được gọi là trục chính của thấu kính . 
 Kiểm tra bằng cách: Dùng thước thẳng. 
( ) 
? 
2 – Quang Tâm 
O 
- Trục chính của thấu kính hội tụ đi qua mộ t điểm O trong thấu kính m à mọi tia sáng tới điểm này đều truyền thẳng, không đổi hướng. Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính. 
I - ĐĐ ặc điểm của thấu kính hội tụ 
1 – Thí nghiệm 
2 – Hình dạng của thấu kính hội tụ 
II – Trục chính , Quang tâm , tiêu điểm , tiêu cự của thấu kính hội tụ 
1 – Trục chính 
Trong c ỏc tia tới vuụng gúc với mặt thấu kớnh hội tụ, cú một tia lú truyền thẳng khụng đổi hướng. Tia này trựng với một đường thẳng được gọi là trục chớnh ( ) của thấu kớnh 
T iết 46 - B ÀI 42 : THẤU KÍNH HỘI TỤ 
? 
2 – Quang Tâm 
- Trục chính của thấu kính hội tụ đi qua quang tâm (o) của thấu kính 
I - Đ ặc điểm của thấu kính hội tụ 
II – Trục chính , Quang tâm , tiêu điểm 
 , tiêu cự của thấu kính hội tụ 
1 – Trục chính 
Là đường thẳng hướng vuông góc với mặt thấu kính tại điểm giữa của thấu kính 
O 
Hãy tìm hiểu các tia sáng truyền qua quang tâm của thấu kính hội tụ 
- Mọi tia sáng truyền qua Quang tâm của thấu kính hội tụ khi ló ra tiếp tục truyền thẳng 
Tiế t 46 - B ÀI 42 : THẤU KÍNH HỘI TỤ 
? 
2 – Quang Tâm 
- Trục chính của thấu kính hội tụ đi qua quang tâm (o) của thấu kính 
I - Đặc điểm của thấu kính hội tụ 
II – Trục chính , Quang tâm , tiêu điểm , tiêu cự của thấu kính hội tụ 
1 – Trục chính 
O 
C5: Quan sát lại thí nghiệm và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong TN này trên hình 42.4 
- Mọi tia sáng truyền qua Quang tâm của thấu kính hội tụ khi ló ra tiếp tục truyền thẳng 
3 - Tiêu điểm 
F 
F ' 
- Các tia tới song song với trục chính khi ló ra đều đi qua tiêu điểm . Mỗi Thấu kính đều có 2 tiêu điểm F và F' 
- Các tia tới truyền qua tiêu điểm khi ló ra đều song song với trục chính 
Tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính hội tụ khi ló ra thì sao ? 
Tiết 46 - B ÀI 42 : THấU KíNH HộI Tụ 
? 
2 – Quang Tâm 
- Trục chính của thấu kính hội tụ đi qua quang tâm (o) của thấu kính 
I - Đặc điểm của thấu kính hội tụ 
II – Trục chính , Quang tâm , tiêu điểm , tiêu cự của thấu kính hội tụ 
1 – Trục chính 
O 
- Mọi tia sáng truyền qua Quang tâm của thấu kính hội tụ khi ló ra tiếp tục truyền thẳng 
3 - Tiêu điểm 
F 
F ' 
- Các tia tới song song với trục chính khi ló ra đều đi qua tiêu điểm . Mỗi Thấu kính đều có 2 tiêu điểm F và F' 
- Các tia tới truyền qua tiêu điểm khi ló ra đều song song với trục chính 
4 - Tiêu cự : 
Khoảng cách từ quang tâm đến mối tiêu điểm gọi là Tiêu cự của thấu kính 
Trên hình vẽ hãy chỉ ra Tiêu cự của thấu kính 
Ký hiệu tiêu cự : f f = OF = OF' 
f 
f 
Tiết 46 - B ÀI 42 : THấU KíNH HộI Tụ 
Điền từ, cụm từ thích hợp vào chỗ trống 
Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho .................. .Hội tụ Tại ....................của Thấu kính 
Đường truyền của 3 tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ : 
 + Tia tới đi qua Quang tâm thì tia ló ................................... .....Theo phương tia tới 
 + Tia tới song song với trục chính thì tia ló ................................. 
 + Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló ..............................với trục chính 
Chùm tia ló 
Tiêu điểm 
Tiếp tục truyền thẳng 
Qua tiêu điểm 
Song song 
F ’ 
F 
F 
F 
F 
F 
F 
F 
Tiết 46 - B ÀI 42 : THấU KíNH HộI Tụ 
Ghi nhớ 
- Đường truyền của 3 tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ + Tia tới đến Quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng Theo phương tia tới 	 + Tia tới song song với trục chính thì tia ló truyền qua tiêu điểm + Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính 
Vận dụng : Vẽ tia ló trong các trường hợp sau 
O 
F 
F ' 
a) 
S 
O 
F 
F ' 
b) 
S 
O 
F 
F ' 
c) 
S 
S' 
Tiết 46 - B ÀI 42 : THấU KíNH HộI Tụ 
III. V ận dụng 
Cõu 2 : Thấu kớnh hội tụ là thấu kớnh cú : 
A . Phần rỡa mỏng hơn phần giữa . 
B . Phần rỡa dày hơn phần giữa . 
C . Chựm tia tới song song với trục chính chựm tia lú hội tụ . 
D. A và C đúng 
Ch ọn câu trả lời đúng. 
“Cú thể em chưa biết “: 
 Những kết luận về đường truyền của tia sỏng qua thấu kớnh hội tụ sẽ càng đỳng khi thấu kớnh cú bề dày phần giữa càng nhỏ ( thấu kớnh mỏng ) và khi tia lú lệch càng ớt so với trục chớnh . 
 Trục chớnh cắt thấu kớnh ở hai điểm trờn hai mặt của thấu kớnh . Đối với thấu kớnh mỏng cú thể coi hai điểm đú trựng nhau, đú là quang tõm của thấu kớnh. Trên hình ta chỉ vẽ trục chính cắt thấu kính tại một điểm. 
Hướng dẫn học bài 
Tiết 46 - B ÀI 42 : THấU KíNH HộI Tụ 
 Học phần ghi nhớ _ sỏch giỏo khoa _ trang 115 
 Làm bài tập số 42 – 43.3 trang 50 _ sỏch bài tập 
Hướng dẫn bài 42-43.3(SBT-Tr50) 
Trờn hỡnh 42-43.3 cú vẽ trục chớnh , quang tõm O, hai tiờu điểm F, F’ của một thấu kớnh, hai tia lú 1, 2 cho ảnh S’ của điểm sỏng S. 
a)Vỡ sao em biết thấu kớnh đó cho là hội tụ? 
b)Bằng cỏch vẽ, hóy xỏc định điểm sỏng S. 
F 
F’ 
O 
S’ 
(1) 
(2) 
 
a) Vỡ tia lú (1) và (2) hội tụ tại một điểm ( Tại S’)->Thấu kớnh đó cho là thấu kớnh hội tụ. 
b)- Tia lú (1) đi qua tiờu điểm F’ -> Tia tới là tia đi song song với trục chớnh. 
 - Tia lú (2) là tia đi song song với trục chớnh-> Tia tới là tia đi qua tiờu điểm của thấu kớnh. 
 => giao điểm của hai tia tới trờn chớnh là điểm sỏng S cần xỏc định. 
HD: