Giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật - Bài 2: Những vấn đề chung về giáo dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật

Bài 2: Những vấn đề chung về giáo dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật1Mục tiêu của bài: 1. Hiểu khái niệm, đặc điểm và những quan điểm tiếp cận về giáo dục hoà nhập (GDHN);2. Phân tích tính tất yếu của GDHN;3. Mô tả các hoạt động GDHN trẻ khuyết tật (TKT); đặc biệt là hoạt động xây dựng kế hoạch giáo dục cá nhân (KHGDCN) TKT 4. Trình bày được vai trò các nguồn lực có thể huy động để hỗ trợ trẻ khuyết tật học hoà nhập;đ2Nội dung bài:Khái niệmĐặc trưng của GDHNTính tất yếu của GDHNMột số quan điểm tiếp cận trong GDHNCác hoạt động GDHN cho TKTMạng lưới hỗ trợ GDHN TKT31. Kh¸i niÖm GDHN	GDHN là phương thức GD trong đó trẻ khuyết tật cùng học với trẻ em bình thường trong trường phổ thông ngay tại nơi trẻ sinh sống.(Bộ GD&ĐT, Giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật bậc tiểu học, NXB Lao Động, HN 2006)4Không tính đến nguồn gốc XH, dân tộc, kinh tế, mức độ khuyết tật...Thừa nhận mọi trẻ em là khác nhau GDHN cho trÎ khuyÕt t¹t còng chÝnh lµ b­íc quan träng ®Ó thùc hiÖn lý t­ëng “tr­êng häc cho mäi trÎ em, trong mét x· héi cho mäi ng­êi”.5	GDHN không có nghĩa là chỉ “xếp chỗ” cho TKT trong trường, lớp phổ thông. 	 Trẻ khuyết tật cần được hiểu và đáp ứng tính đa dạng trong học tập nhằm đảm bảo việc học hiệu quả và sát với nhu cầu và khả năng của trẻ. Trẻ khuyết tật cần được:- Tạo điều kiện để học tập, sinh hoạt, vui chơi trong cùng một mái trường với các bạn cùng trang lứa.- Hưởng GD bình đẳng, phù hợp với khả năng và nhu cầu.- Không bị phân biệt đối xử.- Tham gia mọi hoạt động trong nhà trường và cộng đồng.6Rào cản trong GDHNRào cản trong GDHN TKT là tất cả những gì cản trở việc học tập của trẻNguyên nhânTrẻ không được tiếp cận trường học-------------------------Trẻ không đi học đều-------------------Trẻ không học tốt-------------------Hướng khắc phục72. Các đặc trưng của GDHN: 	1. Giáo dục cho mọi đối tượng học sinh. 	2. Häc ë tr­êng n¬i mình sinh sèng.	3. Mäi HS ®­îc h­ëng mét ch­¬ng trình gi¸o dôc phæ th«ng. 	4. ĐiÒu chØnh ch­¬ng trình, ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc vµ thay ®æi quan ®iÓm, c¸ch ®¸nh gi¸.	5. D¹y häc mét c¸ch s¸ng t¹o, tÝch cùc vµ hîp t¸c. 	6. KÕ ho¹ch bµi giảng phải cô thÓ, chó träng ¸p dông ph­¬ng ph¸p häc hîp t¸c. ....83. Tính tất yếu của GDHN 	Vì sao phải tiến hành Gíao dục hòa nhập Trẻ khuyết tật?9LÝ do tiÕn hµnh gi¸o dôc hoµ nhËpGi¸o dôc hoµ nhËpQuan ®iÓm GD §¸p øng môc tiªu GDHiệu quảTÝnh kinh tÕHuy ®éng nhiÒu lùc l­îng tham giaTÝnh ph¸p lý103.1. Đáp ứng mục tiêu GDUnesco:Học để làm ngườiHọc để biếtHọc để làmHọc để cùng chung sống Mục tiêu GDHN TKT (Việt Nam-QĐ23--2006):1. Giúp người khuyết tật được hưởng quyền học tập bình đẳng như những người học khác. 2. Tạo ðiều kiện và cơ hội cho người khuyết tật học văn hoá, học nghề, phục hồi chức năng và phát triển khả năng của bản thân để hoà nhập cộng đồng.113.2. Quan điểm GD	D¹y häc tËp trung vµo ng­êi häc: M«i tr­êng gi¸o dôc th©n thiÖn;- D¹y häc dùa vµo kh¶ n¨ng, nhu cÇu vµ së thÝch cña trÎ."Môi trường GD cần thay đổi để đáp ứng nhu cầu đa dạng và phát huy tối đa tiềm năng của trẻ"123.3. Tính hiệu quảRót ng¾n thêi gian häc tËpVD:TrÎ khiÕm thÝnh tr­êng chuyªn biÖt: 9 n¨mTrÎ khiÕm thÝnh tr­êng hoµ nhËp: 5 n¨mTrên cơ sở coi trọng sự cân đối giữa kiến thức học đường và kỹ năng xã hội, GDHN mang lại hiệu quả cao trong việc: Xoá bỏ mặc cảmPhát triển: Giao tiếp, tu duy...Độc lập/xoá bỏ dần sự lệ thuộcĐi học gầnHội nhập dễ dàngCơ hội việc làm 133.4. Tính pháp lýCông ước quốc tế về quyền TE (18, 23)Tuyên bố Salamanca, 1994Tuyên ngôn thế giới về GD cho mọi người,1990.Hiến pháp CHXHCNVN, 1992Luật phổ cập GD tiểu học, 1991 (11)Luật phổ cập GD tiểu học, 1992 (59)Luật BV và CSGDTE, 1991 (6)Pháp lệnh về người tàn tật, 1998143.5. Tính kinh tếGi¶m nhÑ chi phÝ ®Çu t­ nhưng huy động được nhiều TKT được đi học và TKT được hưởng nhiều lợi hơn so với các mô hình GD khácTr­êng chuyªn biÖt néi tró: 5 triÖu đồng/1 trÎ/1 n¨mTr­êng chuyªn biÖt b¸n tró: 2,5 – 3 triÖu đồng/trÎ/n¨mTr­êng hoµ nhËp: 600.000 đồng/trÎ/năm(chØ b»ng 1/6-1/10 so víi c¸c ph­¬ng thøc GD kh¸c)153.6. Huy động nhiều lực lượng tham gia164. MỘT SỐ QUAN ĐIỂM TIẾP CẬN TRONG GDHN TKT4.1. Quan điểm không loại trừTất cả trẻ em đều bình đẳng trong cơ hội học tập và nhiều quyền khác4.2. Quan điểm tiếp cận đa dạngKhẳng định sự khác biệt giữa các cá nhân và nhấn mạnh tính đa dạng4.3. Quan điểm tích cực về trẻ khuyết tậtMọi trẻ khuyết tật đều có những năng lực nhất định.175. HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HÒA NHẬP TRẺ KHUYẾT TẬT1. Tiếp nhận, đánh giá khả năng, nhu cầu và xếp lớp cho TKT2. Chương trình GD3. Kế hoạch giáo dục cá nhân (KHGDCN)4. Can thiệp sớm5. Sách giáo khoa, tài liệu học tập6. Hoạt động GD trong các môi trường khác nhau7. Đánh giá kết quả giáo dục trẻ khuyết tật185.1. Tiếp nhận, đánh giá khả năng, nhu cầu và xếp lớp cho TKT- Các cơ sở GD phải có trách nhiệm tiếp nhận TKT- Phát hiện sớm, khám sàng lọc TKT, huy động, duy trì TKT đi học hoặc tham gia vào chương trình “can thiệp sớm.”- Xác định khả năng, nhu cầu của TKT; xây dựng KHGDCN - Đảm bảo TKT được học phù hợp độ tuổi và tham gia các hoạt động GD phù hợp với năng lực và nhu cầu19- Chương trình GD và kế hoạch DH là căn cứ để GV thiết kế nội dung, phương pháp GD phù hợp với khả năng và nhu cầu TKT- Mỗi TKT có bản Kế hoạch GD cá nhân (KHGDCN) - Đối với TKT có nhu cầu hỗ trợ đặc biệt, cần có tiết dạy cá nhân ngoài các hoạt động chung trong lớp hoà nhập5.2. Chương trình giáo dục205.3. Kế hoạch GD cá nhân (KHGDCN) Quy trình xây dựng KHGDCN21- V× sao ph¶i t×m hiÓu khả năng và nhu cÇu cña TKT?5.3.1. Tìm hiểu khả năng và nhu cầu của TKT22Nội dung tìm hiểu nhu cầu và khả năng của trẻ khuyết tậtSự phát triển về thể chất Khả năng ngôn ngữ - giao tiếpKhả năng nhận thứcKhả năng hoà nhậpMôi trường giáo dục5.3.1. Tìm hiểu khả năng và nhu cầu của TKT23Ph­¬ng ph¸p t×m hiÓu kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu cña TKT- Quan s¸t: H×nh thøc quan s¸t§iÒu kiÖn quan s¸tNh÷ng sai lÖch trong quan s¸tKü n¨ng quan s¸t- Pháng vÊnC¸c h×nh thøc pháng vÊn: §µm tho¹i, C©u hái ®Þnh h­íng, C¸c c©u hái chuÈn bÞ s½nKü n¨ng pháng vÊn: kü n¨ng l¾ng nghe, ®Æt c©u hái, th¨m dß, chØ ®¹o- §iÒu tra- Nghiªn cøu s¶n phÈm,5.3.1. Tìm hiểu khả năng và nhu cầu của TKT245.3.2. Xây dựng mục tiêu GD và lập KHGDCN- Môc tiªu GDMôc tiªu GD lµ ®Þnh h­íng kÕt qu¶ GD cÇn ®¹t ®­îc th«ng qua viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng GD trong ®iÒu kiÖn, thêi gian nhÊt ®Þnh.- C¸c lo¹i môc tiªu: C¨n cø vµo tiÕn tr×nh GD cã 2 lo¹i môc tiªuMôc tiªu dµi h¹nMôc tiªu ng¾n h¹n.25Môc tiªu dµi h¹n* Lµ kÕt qu¶ GD, lµ kú väng cña chóng ta vÒ nh÷ng ®iÒu mµ trÎ cã thÓ thùc hiÖn/®¹t ®­îc trong thêi gian dµi (nh­ kú häc, n¨m häc, cấp häc).* Gi¶i quyÕt nh÷ng nh÷ng lÜnh vùc cßn yÕu hoÆc t¨ng c­êng nh÷ng ®iÓm m¹nh cña trÎ Lµ nh÷ng m« t¶ vÒ c¸c b­íc nhá cÇn thùc hiÖn trong mét thêi gian ng¾n (mét tiÕt häc, mét tuÇn, mét th¸ng) nh»m ®¹t môc tiªu dµi h¹n.§­îc x©y dùng dùa trªn c¬ së ph©n tÝch nhiÖm vôMôc tiªu ngắn h¹n5.3.2. Xây dựng mục tiêu GD và lập KHGDCN26 Quan ®iÓm x©y dùng môc tiªu GDQuan ®iÓm b×nh ®¼ngQuyÒn ®­îc GDQuyÒn b×nh ®¼ng vÒ c¬ héiQuyÒn tham gia x· héiQuan ®iÓm ph¸t triÓnBÊt cø TKT nµo còng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓnQuy luËt bï trõ cña TKTSù ph¸t triÓn cña trÎ phô thuéc phÇn lín vµo phương pháp GDQuan ®iÓm tiÕp cËn ®èi víi GD phæ th«ngHäc chung mét ch­¬ng tr×nhMôc tiªu GD ®¶m b¶o nguyªn t¾c tiÕp cËn víi môc tiªu cÊp häc, líp häc cña phæ th«ng.5.3.2. Xây dựng mục tiêu GD và lập KHGDCN27C¸ch x©y dùng môc tiªu gi¸o dôc1. C¨n cø ®Ó x©y dùng môc tiªu GD:Néi dung ch­¬ng tr×nh GDKh¶ n¨ng vµ nhu cÇu cña trÎ (C¸c cÊp ®é nhËn thøc Bloom)§iÒu kiÖn thùc tÕ ®Þa ph­¬ng2. C¸c néi dung cÇn ®­îc x©y dùng môc tiªu GDKiến thức văn hoáKü n¨ng x· héi/hành vi ứng xử, giao tiÕpPhục hồi chức năng.3. §Æc ®iÓm cña môc tiªu GD: 	Tæng thÓ, cã thÓ thùc hiÖn ë nhiÒu m«i tr­êng (tr­êng häc vµ céng ®ång).4. Những thành phần tham gia xây dựng mục tiêu GD	BGH, GV, PH và nhóm hỗ trợ5.3.2. Xây dựng mục tiêu GD và lập KHGDCN28	LËp KHGDCN lµ:	Văn bản xác định nội dung, phương pháp, hình thức và các điều kiện thực hiện theo thời gian hạn định để đạt được mục tiêu chăm sóc, giáo dục một trẻ khuyết tật.Y nghĩa của bản KHGDCN:- Giúp cá nhân kiểm soát, điều chỉnh hành vi của bản thân và hướng tới mục đích đã đề ra.- Là căn cứ giúp nhà quản lý đề ra và thực hiện các chính sách hố trợ trẻ, gia đình trẻ và giáo viên ...- Giúp BGH quản lý những hoạt động đối với GV và trẻ, kiểm tra đánh giá hiệu quả quá trình GD.- Là cơ sở để đánh giá hiệu quả quá trình dạy học, kết quả học tập và rèn luyện của học sinh.Căn cø x©y dùng KHGDCN- Môc tiªu GD ®· x©y dùng.-  Dùa vµo những mÆt m¹nh (khả năng), khã khăn (nhu cÇu) vµ së thÝch cña trÎ.5.3.2. Xây dựng mục tiêu GD và lập KHGDCN29Các yếu tố của bản KHGDCN1. Những thông tin chung về trẻ2. Đặc điểm của trẻ3. Mục tiêu (năm học, học kỳ, và 3 tháng hè)4. Kế hoạch GD (tháng)5. Nhận xét (học kỳ, 3 tháng hè)6. Chữ ký của những người tham gia xây dựng KHGDCN5.3.2. Xây dựng mục tiêu GD và lập KHGDCN30MÉu kÕ ho¹ch gi¸o dôc c¸ nh©n1. Nh÷ng th«ng tin chungHä vµ tªn trÎ:.........................................Nam/N÷..............Sinh ngµy...... th¸ng ..... n¨m .......Häc sinh líp:............. Tr­êng:.........................................Hä vµ tªn gi¸o viªn chñ nhiÖm:.........................................Hä tªn bè:................................NghÒ nghiÖp:....................Hä tªn mÑ:...............................NghÒ nghiÖp:....................§Þa chØ gia ®×nh:................................................................Sè ®iÖn tho¹i liªn hÖ:.........................................................312. §Æc ®iÓm chÝnh cña trÎD¹ng khã kh¨n (Khã kh¨n vÒ häc, khiÕm thÝnh, khiÕm thÞ, khã kh¨n vÒ ng«n ng÷-giao tiÕp, khã kh¨n vÒ vËn ®éng,...):..............................................Kh¶ n¨ng cña trÎ:Nhu cÇu cña trÎ:MÉu kÕ ho¹ch gi¸o dôc c¸ nh©n (tiếp)323. Môc tiªu 3.1. Mục tiêu n¨m häc KiÕn thøc Kü n¨ng x· héi/Kü n¨ng giao tiÕp, Hµnh vi, øng xöPhôc håi chøc n¨ng3.2. Môc tiªu häc kú KiÕn thøcKü n¨ng x· héi/Kü n¨ng giao tiÕp, Hµnh vi, øng xöPhôc håi chøc n¨ngMÉu kÕ ho¹ch gi¸o dôc c¸ nh©n (tiếp)33Th¸ngNéi dungBiÖn ph¸p thùc hiÖnNg­êi thùc hiÖn(chính và phối hợp)KÕt qu¶ mong ®îiKiÕn thøcKNXHPHCNMÉu kÕ ho¹ch gi¸o dôc c¸ nh©n (tiếp)4. KÕ ho¹ch gi¸o dôc tõng th¸ng345. Nhận xét- Sự tiến bộ của trẻ- Những vấn đề cần điều chỉnh, bổ sung và phương thức thực hiện+ Nội dung+ Phương pháp+ Điều kiện, phương tiện+ Hình thức tổ chứcMÉu kÕ ho¹ch gi¸o dôc c¸ nh©n (tiếp)35Tæ chøc thùc hiÖn: lµm râ tõng ng­êi, tõng tæ chøc cã tr¸ch nhiÖm nh­ thÕ nµo vµ nªu râ kÕt qu¶ ®Çu ra§Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c néi dung gi¸o dôc.Tù ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh th­êng xuyªn mét c¸ch cã kÕ ho¹ch ®Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu gi¸o dôc.Chó träng sù tham gia cña céng ®ång trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸o dôc.5.3.3. Thực hiện KHGDCN36Nhµ tr­êng:Triển khai KHGD cá nhân TKT vào kế hoạch hoạt động chung của trường.Hç trî gi¸o viªn thùc hiÖn b¶n kÕ ho¹chT¹o ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt, ®å dïng d¹y häc, ph­¬ng tiÖn hç trîKiÓm tra, qu¶n lý, gi¸m s¸t, điều chỉnh và ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn (tổ chuyên môn)KhuyÕn khÝch, ®éng viªn5.3.3. Thực hiện KHGDCN37Gi¸o viªn:- Thực hiện các kế hoạch GD cụ thể để đạt các mục tiêu đặt ra (xây dựng vòng bạn bè, tạo cơ hội cho trẻ tham gia các hoạt động, xây dựng các mối quan hệ...)- Lập hồ sơ theo dõi sự tiến bộ của trẻ; Ghi chép, bổ sung thông tin về quá trình phát triển của trẻ.5.3.3. Thực hiện KHGDCN38Gia ®×nhPhối hợp với giáo viên để đạt mục tiêu GD của trẻ(Chăm sóc, §éng viªn khuyÕn khÝch, giao viÖc võa søc víi trÎ, Cho trÎ giao l­u víi b¹n bÌ xung quanh, Ph¸t triÓn nhËn thøc cho trÎ ë mäi n¬i, mäi lóc ...)5.3.3. Thực hiện KHGDCN39	Sau mỗi giai đoạn giáo dục phải kiểm tra, đánh giá mặt được cũng như những tồn tại để lập mục tiêu và kế hoạch cho giai đoạn tiếp theo5.3.4. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ thực hiện KHGDCN405.4. Can thiệp sớm (CTS)Mục đíchĐối tượng được CTSNhóm chuyên gia CTSTrách nhiệm của GV415.5.Tài liệu học tậpSách dùng trong các cơ sở dạy học hoà nhập- TKT sử dụng SGK phổ thông do Bộ GD & ĐT ấn hành- Trẻ khiếm thị sử dụng sách chữ nổi hoặc phóng to- Bộ GD&ĐT ban hành SGK cho nhu cầu học tập đặc biệt trên cơ sở sách phổ thôngCác loại sách khác: Khuyến khích thiết kế sách tham khảo cho học sinh khuyết tật dưới sự kiểm định và cho phép lưu hành của Bộ GD&ĐT425.6. Hoạt động GD trong các môi trường khác nhauTKT được tham gia mọi hoạt động GD trong và ngoài trườngCác hoạt động có sự tham gia hỗ trợ của cộng đồng (GD, PHCN, ...)435.7. Đánh giá kết quả GDHN TKT ở tiểu học- Khái niệm Đánh giá kết quả GD         	 Đánh giá kết quả giáo dục là quá trình thu nhập và xử lý kịp thời có hệ thống những thông tin về hiện trạng, hiệu quả GD TKT.- Mục tiêu của đánh giá kết quả GD+ Xác định, công nhận kết quả GD cho TKT.+ Kết quả đánh giá là cơ sở để đề ra giải pháp nâng cao chất lượng GD TKT nhằm đạt các mục tiêu GDì445.7. Đánh giá kết quả GDHN TKT ở tiểu học (tiếp) ì Ý nghĩa	Gióp TKT ph¸t triÓn:Ph¸t hiÖn nh÷ng mÆt m¹nh/tÝch cùc mµ trÎ ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh gi¸o dôcPh¶n ¸nh nh÷ng h¹n chÕ mµ trÎ gÆp ph¶i455.7. Đánh giá kết quả GDHN TKT ở tiểu học (tiếp) ìQUAN ĐIỂM ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ GD TKT: - Một số quan điểm chưa phù hợp: + "Cào bằng"+ Cách đánh giá của chương trình tiểu học mới (5/2006)+ Thương hại+ Bỏ qua/không cần đánh giá- Các quan điểm tiến bộ+ Tổng thể (tiếp cận trẻ một cách tổng thể)+ Phát triển (tiếp cận lịch sử - xã hội)+ Đánh giá theo mục tiêu và KHGDCN (tiếp cận cá nhân465.7. Đánh giá kết quả GDHN TKT ở tiểu học (tiếp) CĂN CỨ CỦA VIỆC KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ GD TKTQuy định của Bộ GD & ĐT và thực hiện trên nguyên tắc: bình đẳng, công bằng vì sự tiến bộ của trẻNỘI DUNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ GD TKT- Kết quả lĩnh hội kiến thức- Kết quả rèn luyện kỹ năng (giao tiếp, lao động, học tập vá sinh hoạt)- Kết quả GD thái độ47Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸- Quan sát- Đàm thoại- Nghiên cứu sản phẩm của học sinh- Trắc nghiệm và bài tập- Tự đánh giá- Tập thể đánh giá5.7. Đánh giá kết quả GDHN TKT ở tiểu học (tiếp)48Xếp loại học sinh khuyết tật- Mục đích: động viên, khuyến khích- Tiêu chí: Xuất sắc-khá-trung bình-cần cố gắng (đánh giá cho điểm như học sinh bình thường)5.7. Đánh giá kết quả GDHN TKT ở tiểu học (tiếp) Vấn đề thi đua trong GDHN TKTGV được cộng thêm điểm thi đua nếu trong lớp có TKT có nhiều tiến bộ49- Các lực lượng có thể đóng góp tích cực cho công tác GDHN TKT?- Phân tích vai trò của từng lực lượng?6. M¹ng l­íi hç trî GDHN50