Một số biện pháp kỹ thuật cần lưu ý khi Nuôi lươn trong bể đất lót ny lon

Một số biện pháp kỹ thuật cần lưu ý khi 
Nuôi lươn trong bể đất lót ny lon
Cập nhật: 22/8/2005
Một trong những mô hình nuôi thủy sản có ý nghĩa xóa đói, giảm nghèo, giải quyết việc làm, dễ thực hiện do không yêu cầu vốn đầu tư nhiều và diện tích lớn là mô hình nuôi lươn trong bể đất lót nilon. Bên cạnh những mô hình nuôi đạt hiệu quả, cũng có những mô hình chưa mang lại hiệu quả khả quan mà nguyên nhân phần nhiều là do chưa thực hiện đúng các biện pháp kỹ thuật. Chúng tôi xin được tóm lại một số biện pháp kỹ thuật cần lưu ý khi nuôi lươn trong bể đất lót nilon.
I. BỐ TRÍ BỂ NUÔI :
- Có thể tận dụng chuồng heo, khung gỗ cũ  hoặc đào bể đất và lót ny lon để giảm chi phí đầu tư cho mô hình nuôi. Nên chọn vị trí nuôi ở nơi tương đối yên tĩnh.
- Bể nuôi có chiều cao khoảng 1 mét (đào sâu 0,4 mét, lấy đất đắp bờ cao khoảng 0,6 mét), có diện tích 4 - 10 mét vuông để dễ lựa giống nuôi theo kích cỡ và dễ chăm sóc.
- Có thể bố trí 1 cù lao bằng đất sét pha thịt cao khoảng 60 - 80 cm, rộng khoảng 50 cm để tạo môi trường cho lươn đào hang trú ẩn. Trên mặt cù lao trồng cỏ, rau, khoai môn ... để tạo cảnh quan thiên nhiên thích hợp cho lươn. 
- Đổ 1 lớp bùn đáy cao khoảng 30 - 40 cm, nên độn thêm rơm, cỏ, thân cây chuối mục để tạo môi trường trú ẩn cho lươn. Lớp đất bùn này không nên lẫn cát hoặc những mảnh vụn bén nhọn.
- Có thể dùng dây nilon (dây lát) bó thành chùm, vùi vào lớp bùn đáy để tạo điều kiện thích hợp cho lươn trú ẩn và hạn chế ô nhiễm môi trường vì dây nilon không bị phân hủy.
- Bể nuôi không nên để trống ngoài trời vì lươn không ưa ánh sáng mạnh và ánh nắng sẽ làm nóng nước. Nên làm giàn trồng cây dây leo hoặc làm mái che nắng mưa cho lươn.
- Nên thả thêm lục bình, rau muống, rong khoảng 2/3 diện tích mặt nước để lọc nước và tạo môi trường tự nhiên cho lươn sinh sống.
- Chỉ giữ mực nước cao khoảng 20 - 30 cm, phía trên có ống thoát tràn (có bịt lưới) để tự động thoát nước phòng tránh lươn đi khi nước dâng lên tràn bể nuôi. Nếu nước sâu quá, lươn sẽ vận động nhiều, tiêu tốn nhiều năng lượng của cơ thể nên sẽ chậm lớn.
- Có thể bố trí vài bóng đèn điện (hình trái cà na) cách mặt nước 5 cm để thu hút côn trùng rớt trên mặt nước làm thức ăn cho lươn và để bảo vệ khu vực nuôi.
- Những lúc trời mưa, lươn thường tìm đường trốn đi. Vì vậy, nên rào lưới xung quanh để phòng lươn trốn đi và cũng phòng tránh lươn bị mèo, chuột bắt ăn thịt. Đây cũng là một nguyên nhân gây thất thoát lớn trong quá trình nuôi.
- Sau thời gian nuôi khoảng 3 - 4 tháng nên tiến hành lọc những con lươn nhỏ nuôi một nơi khác, đồng thời thay lớp đất bùn và rơm, cỏ, thân chuối mục khác để tạo môi trường tốt cho lươn sinh trưởng.
II. LỰA CHỌN LƯƠN GIỐNG :
- Nên chọn lươn giống không bị trầy da, mất nhớt và lươn phải còn bơi lội nhanh nhẹn.
- Chỉ nên chọn nuôi những con lươn giống lưng có màu vàng sẫm, có chấm đen. Không chọn lươn thân có màu đen, vì theo đặc tính di truyền những con lươn có màu đen sẽ chậm lớn hơn những con lươn có màu vàng sẫm.
- Nên tách theo từng kích cỡ con giống để nuôi riêng để hạn chế hiện tượng tranh mồi và ăn nhau trong quá trình nuôi.
- Không mua con giống được bắt bằng xiệc điện, bằng mồi thuốc hoặc lươn quá lớn do những con lươn lớn thường bị bẽ gãy xương sống (để lươn không trốn đi). Những trường hợp trên sẽ gây hao hụt lớn sau khi thả nuôi.
III. VẬN CHUYỂN LƯƠN GIỐNG :
1/. Vận chuyển khô : Nếu vận chuyển lươn giống từ nơi mua về nơi thả nuôi trong các dụng cụ không giữ được nước thì không nên chứa nhiều lươn trên một diện tích nhỏ vì lươn sẽ bị chết hoặc bị mệt do đè lên nhau.
Có một điều cần lưu ý khi vận chuyển lươn bằng phương pháp này là phải giữ da lươn luôn ẩm ướt bằng cách thường xuyên tưới nước lên mình lươn, vì da lươn là một cơ quan hô hấp và cơ quan hô hấp này chỉ hoạt động tốt khi da luôn ẩm ướt. Nếu da bị khô thì lươn dễ bị mệt hoặc bị chết do thiếu oxy để thở. Đây cũng là một nguyên nhân gây hao hụt. Có thể bố trí thêm rơm mục hoặc cỏ ướt, mềm để tạo môi trường trú ẩn, lươn không cuốn vào nhau và giữ ướt cho lươn.
2/. Vận chuyển ướt : Nếu dụng cụ chứa lươn giữ được nước thì tỷ lệ trọng lượng lươn giống và trọng lượng nước nên theo tỷ lệ 1:1. Cần bố trí thêm rơm mục hoặc cỏ ướt, mềm để hạn chế lươn cuốn vào nhau.
Ngoài ra có thể chuyển lươn bằng túi nilon có bơm oxy. Bao có kích thước 60cm x 90cm. Lượng nước chứa trong bao khoảng 10 lít, trọng lượng lươn không quá 5kg. Thời gian vận chuyển quá 8 giờ phải thay oxy. Trong quá trình vận chuyển cần có biện pháp che mát cho lươn.
IV. PHƯƠNG PHÁP THẢ GIỐNG :
- Lựa những con cùng cỡ thả nuôi chung.
- Trước khi thả giống vào bể nuôi nên tắm lươn trong nước muối 3% (khoảng 1 muổng cà phê muối trong 1 lít nước) với thời gian tắm 15 phút để sát trùng da, phòng các bệnh ký sinh trùng và nấm phát sinh. Nếu thấy lươn lao lên mặt thì thay nước sạch hoặc vớt lươn ra.
- Loại bỏ ngay những con lươn nằm trên mặt bùn vì lươn sắp chết thường lên mặt.
- Chỉ nên thả với mật độ thích hợp : 80 - 120con/m2.
V. PHƯƠNG PHÁP CHO ĂN :
- Không nên cho lươn ăn liền sau khi thả vào bể nuôi. Nên bắt đầu cho ăn sau khi thả 2 - 3 ngày với 1 lượng ít (khoảng 1 - 2% trọng lượng thân), sau đó tăng dần.
- Nên tạo kích cỡ viên thức ăn vừa cỡ miệng của lươn, nếu cỡ mồi quá lớn lươn ăn sẽ bị chết do thức ăn không tiêu hóa.
- Lượng thức ăn trong ngày không nên vượt quá 8% trọng lượng thân. Không nên cho ăn quá nhiều, vì lươn rất tham ăn, nếu ăn nhiều dễ bị chết do bội thực.
- Thời gian cho ăn thích hợp là lúc chiều tối.
- Trước khi cho lươn ăn cử đầu tiên (sau khi thả) nên thay nước mới.
- Ở giai đoạn nhỏ nên tập cho lươn ăn nhiều loại thức ăn: Cá tạp, ốc, trùn, nhộng tằm, sâu bọ, phế phẩm lò mổ... để ở giai đoạn sau nếu không có một loại thức ăn nào đó thì dễ dàng thay đổi loại thức ăn khác. Trước khi thay đổi thức ăn nên bỏ đói lươn khoảng 1 ngày và cho ăn với một lượng ít, ngày sau mới tăng lượng thức ăn lên nhằm tránh dư thừa thức ăn do lươn chưa quen với thức ăn mới.
- Sau khi cho ăn không quá 10 tiếng đồng hồ phải loại bỏ thức ăn thừa. Nếu cho lươn ăn vào lúc chiều tối thì sáng sớm hôm sau phải loại bỏ thức ăn còn thừa.
- Nên giảm lượng thức ăn còn khoảng 3 - 4% trọng lượng thân khi nhiệt độ hạ trong những ngày mưa bảo.
VI. PHÒNG TRỊ BỆNH :
- Không quá 3 ngày nên thay nước 1 lần.
- Nếu thấy lươn dựng đầu khỏi mặt nước thì phải thay nước do môi trường nước đã ô nhiễm. Nếu bể nuôi bốc mùi hôi thối mà thay nước vẫn không hết thì phải thay lớp đất bùn ở những nơi rãi mồi cho ăn hoặc thay toàn bộ lớp đất bùn vì trong quá trình nuôi đã cho ăn dư thừa hoặc do xác lươn chết phân hủy.
- Định kỳ khoảng 7 ngày trộn vitamin C vào thức ăn để tăng cường sức đề kháng và sử dụng chế phẩm sinh học, Zeolite, bột Yucca... rãi vào môi trường nuôi để hạn chế ô nhiễm nguồn nước.
VII. DỰ TRỮ  LƯƠN THỊT ĐỂ XUẤT BÁN:
Khi thu hoạch, nếu không xuất bán kịp thời thì có thế áp dụng biện pháp nuôi tạm lươn trong thời gian ngắn :
- Tỷ lệ nước dùng để trữ lươn theo tỷ lệ : 1lít nước cho 1kg lươn thịt. Có thể thả thêm vài con cá trê nhỏ (đã cắt ngạnh) để hạn chể lươn cuốn nhau. Cần che mát bể nuôi tạm. Nên trang bị hệ thống sục khí hoặc cách 3 - 4 giờ dùng tay khuấy nước 1 lần để tăng cường oxy cho nước và hạn chế lươn cuốn hoặc đè lên nhau sẽ gây hao hụt trong thời gian nuôi trữ.
- Nên che kín bề mặt bể hoặc bao lưới để phòng tránh lươn trốn đi.
- Thời gian nuôi tạm không nên cho ăn.
- Sau 6 - 8 giờ phải thay nước.
- Thời gian nuôi tạm không nên quá 2 ngày, nếu kéo dài thời gian thì lươn sẽ chết do mất sức.
- Một điều cần lưu ý là chỉ nên bán những con lươn đạt trọng lượng trên 200gr/con (loại I), số lươn chưa đạt thì nuôi tiếp, chứ không nên “bán lúa non” sẽ bị mất giá, làm giảm hiệu quả kinh tế của mô hình nuôi.
        Kỹ sư Trang Trường Nhẫn, Trạm Khuyến nông Tân Châu