Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

 TRƯỜNG THPT ĐỨC TRỌNG TỔ SINH – CÔNG NGHỆ GIÁO ÁN SINH 10 NC	 GV: Bùi Thị Sâm	 ----------o0o---------- BÀI 18 : VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT BÀI 18: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤTMục đích yêu cầu: Qua bài học giúp HS - Phân biệt được vận chuyển thụ động và vận chuyển chủ động - Nhận biết được hiện tượng khuếch tán, phân biệt được khuếch tán thẩm thấu và khuếch tán thẩm tích - Mô tả được con đường xuất, nhập bào - Nhận thức đúng quy luật vận động của vật chất sống cũng tuân theo các quy luật vật lý và hóa học II. Trọng tâm: Các hình thức vận chuyển các chất qua màng sinh chấtIII. Chuẩn bị: - Giáo án điện tử + giáo án thường - Sơ đồ vận chuyển tích cực 	- Sơ đồ hiện tượng xuất nhập bào	- Phòng máy ( nếu được)IV. Phương pháp: - Trực quan, đàm thoại nêu vấn đề 	 - Học sinh làm việc với SGKV. Tiến trình lên lớp:Ổn định tổ chức: Kiểm tra sỉ số lớp họcKiểm tra bài củ : Hãy trình bày cấu trúc và chức năng của màng sinh chất. Vì sao khi ta ngâm quả mơ chua vào trong đường, sau một thời gian quả mơ có vị chua ngọt ?* Vị chua là vị sẵn có của quả mơ* Vị ngọt là do các phân tử đường từ ngoài ngấm vào trong quả mơCác phân tử đường ngấm vào trong quả mơ được thực hiện theo phương thúc nào ? Đó chính là nội dung bài học hôm nayBÀI 18 VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT-------------oOo------------- HÃY QUAN SÁT HÌNH ẢNH SAU 	VÀ CHO BIẾT : Vận chuyển thụ độngVận chuyển chủ động Có bao nhiêu cách vận chuyển các chất qua màng??Từ nơi có nồng độ cao đến nới có nồng độ thấpTừ nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao@ Màng lõm vào bọc lấy đối tượng@ Nuốt vào trong tế bào Hiện tượng nhập bào và xuất bào Vận chuyển thụ đđộngVận chuyển chủ đđộngQuá trình vận chuyển các chất qua màng được thực hiện theo những phương thức nào ?1. Vận chuyển thụ động2. Vận chuyển chủ động3. Xuất – nhập bàoI . Vận chuyển thụ động.? Quan sát các hình ảnh sau và cho biết :- Vận chuyển thụ động dựa trên nguyên lý nào ?- Có mấy hình thức vận chuyển? Cần tiêu tốn năng lượng hay không? Đặc điểm các chất được vận chuyển?Bên trong tế bàoBên ngồi tế bàoBên trong tế bàoBên trong tế bàoBên ngồi tế bàoBên ngồi tế bào2. Môi trường ưu trương?1. Môi trường đẳng trương?Quan sát hình sau và cho biết thế nào là3. Môi trường nhược trương?I. VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG 1. Khái niệm:Hiện tượng khuếch tán a. Khuếch tán là gì?	 Khuếch tán là sự chuyển động của các phân tử từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp hơn do chuyển động nhiệt của chúng gây nên.Dung dịch saccarôzơ 5%Dung dịch saccarôzơ 11%Màng thấm chọn lọcABABCác phân tử đườngHiện tượng thẩm thấub.Thẩm thấu là gì? Thẩm thấu là sự di chuyển của nước hay dung môi qua màng từ nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao Vậy thế nào là vận chuyển thụ động ?	c. Vận chuyển thụ động: là sự vận chuyển các chất qua màng tế bào tuân theo nguyên lý khuếch tán và không tiêu tốn năng lượng+ Nước: Thế nước cao (Cthấp) Thế nước thấp (Ccao) - (Thẩm thấu)+ Các chất hoà tan đi từ Ccao -> C thấp-(thẩm tích)Vận chuyển thụ độngKhuếch tánKhuếch tán dễCác chất vận chuyển thụ động qua những thành phần nào của màng tế bào ? 2.Con đường vận chuyển Vật chất vận chuyển thụ động qua màng sinh chất bằng 2 cách:+ Khuếch tán trực tiếp qua lớp kép photpholipit + Khuếch tán qua kênh protêin xuyên màng tế bào mang tính chọn lọc Vận chuyển qua lớp kép phốtpholipit? Điều kiện để các chất vận chuyển thụ động qua lớp kép phốtpholipit là gì? 3. Điều kiện vận chuyển a. Điều kiện vận chuyển qua lớp kép phôtpholpit: * Có sự chênh lệch nồng độ các chất: * Các chất có kích thước nhỏ hơn lỗ màng, chất có bản chất lipít và chất không phân cực như CO2 , O2  * Đặc điểm: không tiêu tốn năng lượng Vận chuyển thụ động qua kênh protêin? Điều kiện để các chất vận chuyển qua kênh prôtêin là gì? b. Điều kiện vận chuyển qua kênh prôtêin: * Có sự chênh lệch nồng độ các chất * Đối với các chất có kích thước lớn (prôtêin, glucôzơ), hoặc phân cực (nước, H+) cần kênh prôtêin vận chuyển đặc hiệu : + Nước: từ thế nước cao => thế nước thấp + Các chất sẽ đi từ nơi Ccao -> C thấp * Đặc điểm: không tiêu tốn năng lượngII. Vận chuyển chủ động Quan sát các hình ảnh sau và cho biết: - Đặc điểm chất được vận chuyển? - Nguyên lý của vận chuyển chủ động ?Những chất nào sẽ được vận chuyển chủ động qua màng ? 1. Đặc điểm của chất vận chuyển : + Chất tế bào cần, chất độc hại + Chất có kích thước lớn hơn lổ màngKÊNH NATRI - KALIVận chuyển chủ động dựa trên nguyên lý nào?2. Nguyên lý: + Chất tan đi từ Cthấp -> Ccao. Ví dụ: Na+, K+ + Cần kênh prôtêin màng, bơm đặc chủng.. + Cần tiêu tốn năng lượng (ATP) Vậy thế nào là vận chuyển chủ động?3 . Khái niệm: Vận chuyển chủ động là phương thức vận chuyển các chất qua màng từ nơi có nồng độ các chất hòa tan thấp đ ến nơi có chất hòa tan cao và tiêu tốn năng lượng III. XUẤT BÀO VÀ NHẬP BÀOQuan sát hiện tượng xuất, nhập bào hãy cho biết: Có mấy hình thức ? Đặc điểm và điều kiện chất được vận chuyển ? Sự vận chuyển được diễn ra như thế nào? Túi tiêu hóaThức ănMàng tế bào@ Màng lõm vào bọc lấy đối tượng@ Nuốt vào trong tế bàoThế nào là hiện tượng nhập bào ?2. Nhập bào: là phương thứcTB đưa các chất từ MT vào trong TB bằng cách biến dạng màng sinh chât. Có 2 kiểu: + Thực bào : thức ăn kích thước lón, thể rắn(vi khuẩn) + Ẩm bào: dạng túi thể lỏngĐiều kiện: Cần tiêu tốn năng lượng (ATP)	Thức ăn, chất cặn bã không được tiêu hóa sẽ được đóng gói trong các túi và vận chuyển đến màng màng sinh chất rồi đẩy ra ngoài tế bào2. Xuất bào: Vậy những chất nào sẽ vận chuyển theo kiểu xuất, nhập bào?3. Đặc đ iểm chất vận chuyển	- Chất tế bào cần hoặc chất thải	- Chất có kích thước lớn không hòa tan (mảnh thức ăn, vi khuẩn)	- Giọt nhỏ ngoại bào4. Điều kiện	- Tế bào không có thành cứng để có thể biến dạng được màng - Cần tiêu tốn năng lượng ATPCỦNG CỐ: Hãy giải thích (về nhà)Vậy quả mơ được ngâm vào dd nào đây ? Sự vận chuyển của các phân tử đường vào quả mơ diễn ra như thế nào?Tại sao khi ta chẻ rau muống nếu không ngâm vào nước thì sợi rau thẳng, nhưng ngâm vào nước sạch thì sợi rau chẻ lại cong lên ?Tại sao ngâm rau sống trong dung dịch nước muối đậm thì rau rất mau héo ?Giải thích vì sao trên môi trường cằn cổi và khô hạn, một số thực vật vẫn có thể sống và sinh trưởng phát triển được ?1. Các chất tan vận chuyển qua màng sinh chất theo gradient nồng độ được gọi là	a. Sự thẩm thấu	b. Sự ẩm bào	c. Sự thực bào	d. Sự khuếch tán Chọn phương án đúng trong các câu sau:2. Nếu môi trường bên ngoài có nồng độ chất tan cao hơn nồng độ chất tan bên trong tế bào thì môi trường đó được gọi là :	a. Ưu trương	b. Đẳng trương	c. Bảo hòa	d. Nhược trương 3) Trong quá trình tiêu diệt vi khuẩn, tế bào bạch cầu đã sử dụng phương thức vận chuyển nào sau đây ? 	A. vận chuyển thụ động	B. vận chuyển chủ động	C. xuất bào – nhập bào	D. khuếch tán trực tiếpC. xuất bào – nhập bào 4. Nhận định nào sau đây sai về hiện tượng thực bào 	a. Xảy ra với các chất rắn có kích thước lớn không lọt qua lỗ màng	b. Màng biến dạng tạo các bóng bao bọc lấy chất rắn khi tiếp xúc	c. Không tiêu tốn năng lượng	d. Các bóng bao bọc được tiêu hóa trong lizoxom