Bài giảng Đạo đức tự học sáng tạo của người thày những góc nhìn từ truyền thống đến hiện đại

®¹o ®øc tù häc s¸ng t¹o cña ng­êi thµynh÷ng gãc nh×n tõ truyÒn thèng ®Õn hiÖn ®¹i§Æng Quèc B¶o1CÁC YẾU MỤCNhững góc nhìn truyền thốngNhững góc nhìn hiện đạiNăng lực của người thầyPhẩm chất của người thầyViệc học của người thầyCác mô hình về việc học mà người thày cần lĩnh hộiNgười thầy với việc rèn luyện tư duyĐạo thày tròCác nhà chính trị văn hoá nói về người thàyXin thày hãy dạy cho con tôiCâu chuyện về Lý Trần QuánBài thơ cảm ơn người tặng hoa trà của Nguyễn Khuyến2I/ nh÷ng gãc nh×n truyÒn thèng vÒ ng­êi thµy - nghÒ thµy1. Quan ®iÓm cña Khæng Tö (511 - 479 TCN)Nh©n h÷u tam ©n t×nh, kh¶ sù nh­ nhÊt.Phi phô bÊt sinhPhi s­ bÊt thµnhPhi qu©n bÊt vinhQu©n - S­ - PhôQu©n thÇn - S­ ®Ö - Phô tö32. C©u chuyÖn vÒ ng­êi thµy ë n­íc Israen.	KÎ c­íp ®Õn mét nhµ ë mét lµng A. Chóng b¾t ë nhµ ®ã 2 ng­êi: Ng­êi cha vµ ng­êi thµy (ng­êi thµy h«m ®ã ®Õn ch¬i nhµ ®ã vµ ngñ l¹i). KÎ c­íp b¾n tin: Muèn hai ng­êi ®ã tù do ph¶i chuéc b»ng tiÒn víi gi¸: A$; gia ®×nh nµy chØ cã A/2$.	VÊn ®Ò ®Æt ra: Gia ®×nh nµy nªn ®em tiÒn chuéc cho ai, chuéc cha hay chuéc thµy.43. C©u chuyÖn cøu Vua - Thµy - Cha 	Häc trß chë thuyÒn cã c¶ vua, thµy, cha ®i ch¬i trªn s«ng. Cuång phong næi lªn thuyÒn lËt, c¶ bèn ng­êi ch¬i v¬i trªn dßng n­íc xo¸y. Häc trß trÎ khoÎ nhÊt cã thÓ b¬i vµo bê vµ d×u mét ng­êi vµo bê.	T×nh huèng ®Æt ra: D×u ai b©y giê (?)5I.4. ViÖt Nam	(i) 	Muèn sang ph¶i b¾c cÇu kiÒu	Muèn con hay ch÷ ph¶i yªu kÝnh thµy	(ii)	§Ó cho con ®Çy hßm vµng	Kh«ng b»ng d¹y cho con mét cuèn s¸ch	Nu«i con mµ biÕt d¹y con ®äc s¸ch tøc lµ trong s¸ch cã gäc.	Di tö kim m·n doanh	Hµ nh­ gi¸o nhÊt kinh	D­ìng tö gi¸o ®éc th­	Th­ trung h÷u kim ngäc6I.5. ý kiÕn cña Platon	§Êt n­íc cã nh÷ng ng­êi thî giµy tåi, d©n chóng chØ ph¶i ®i nh÷ng ®«i giµy xÊu.	§Êt n­íc cã ng­êi thµy v« lu©n th× ®i tíi sù diÖt vong7iI/ mét sè gãc nh×n hiÖn ®¹i vÒ c«ng viÖc d¹y häc cña ng­êi thµy1. Sù g¾n kÕt ba nh©n tè - T - trong c«ng viÖc d¹y häc cña ng­êi thµyT1 (Tri)T2 (Trß)T3 (Thµy)81. Sù g¾n kÕt ba nh©n tè - T - trong c«ng viÖc d¹y häc cña ng­êi thµyQuan hÖYªu cÇu(Thµy  Tri InformationThµy chän ®­îc c¸c tri thøc:- C¬ b¶n - ViÖt Nam - HiÖn ®¹i-[(Thµy - (Tri - Trß)]EduacationThµy thùc hiÖn ®­îc qu¸ tr×nh d¹y häc-TÝnh môc ®Ých - KÕ ho¹ch - HÖ thèng-(Thµy - Trß)CommunicationThµy tæ chøc sù giao l­u víi trß-¢n - Uy - Hîp t¸c-9II.2. C¸c kiÓu d¹y häc vµ sø mÖnh cña ng­êi thµyKiÓu d¹y häc§Æc thïTri thøcTrß (Ng­êi häc)Thµy (Ng­êi d¹y)TruyÒn thèngLÆp ®i lÆp l¹iCh¸p hµnhChØ huy quyÒn uyS«cr¸tT¸i hiÖnThi c«ng, thùc hiÖn§iÒu phèi viªnTÝch cùcT¸i t¹oChñ ®éngChØ ®¹o (Leader)Hîp t¸cS¸ng t¹oKh¸m ph¸Träng tµi, cè vÊn10iI/ mét sè gãc nh×n hiÖn ®¹i vÒ c«ng viÖc d¹y häc cña ng­êi thµyII.3. Hai ch÷ I, hai ch÷ R cña ng­êi thµy trong mét giê häc(i) Mét giê häc ph¶i cã th«ng tin phong phóInformationI1(ii) Mét giê häc ph¶i g©y ®­îc Ên t­îng tètImpressionI2(iii) Mét giê häc ng­êi häc, tËp thÓ ng­êi häc ®­îc ng­êi thµy kÞp thêi ®­a ra c¸c nhËn xÐtRemarkR1(iv) Mét giê häc ph¶i ®­îc ng­êi thµy tæng kÕt xóc tÝch ReviewR211II.3. Hai ch÷ I, hai ch÷ R cña ng­êi thµy trong mét giê häcR1R2 I1 I2Bµi häcThµy12iiI/ n¨ng lùc cña ng­êi thµy1/ N¾m v÷ng m«n häc/ (theo ®Æc tr­ng cña khoa häc) m×nh phô tr¸ch2/ Cã nghiÖp vô s­ ph¹m, d¹y häc gi¸o dôc3/ Bao qu¸t tri thøc cuéc sèng chung cã liªn quan ®Õn m«n häc, bµi häc4/ Hoµ vµo häc sinh, ph©n tÝch SWOT víi tõng häc sinh và tìm ra cách dạy thích hợp (dạy học phân hoá)5/ T­ häc, tù ®æi míi6/ Lµm viÖc cïng nhau víi ®ång nghiÖp7/ Tæng kÕt kinh nghiÖm d¹y häc8/ §¸nh gi¸ ®­îc trß vµ ®¸nh gi¸ ®­îc m×nh qua nhiÖm vô d¹y häc13iv/ phÈm chÊt cña ng­êi thµy1/ S­ hinh = Ng­êi thµy cao quÝ (B¸c Hå)2/ TÊt c¶ v× häc sinh th©n yªu (cµng yªu ng­êi bao nhiªu cµng yªu nghÒ bÊy nhiªu - Lª DuÈn)3/ Thi ©n m¹c niÖm, thô ©n m¹c vong4/ Hµi hoµ IQ vµ EQ (Th«ng minh trÝ tuÖ, th«ng minh xóc c¶m)5/ BiÕt sî h·i, biÕt xÊu hæ, biÕt chÞu khã chÞu khæ (ý cña Lª QuÝ §«n)14v/ viÖc häc cña ng­êi thµy1a. Khæng Tö:	MÆc nhi thøc chi	Häc nhi bÊt yÕm	Gi¸o nh©n bÊt quyÖn	(ThÇm lÆng mµ suy nghÜ	Häc kh«ng biÕt chán	D¹y kh«ng biÕt mỏi)15V/ viÖc häc cña ng­êi thµy1b. Khæng TöHiÕu nh©n bÊt hiÕu häc kú tÕ d· nguHiÕu trÝ bÊt hiÕu häc kú tÕ d· ®·ngHiÕu dòng bÊt hiÕu häc kú tÕ d· lo¹nHiÕu tÝn bÊt hiÕu häc kú tÕ d· tÆcHiÕu trùc bÊt hiÕu häc kú tÕ d· gi¶oHiÕu c­¬ng bÊt hiÕu häc kú tÕ d· cuångNh©nTÝnC­¬ngTrÝDòngHäcThùc16v/ viÖc häc cña ng­êi thµy2. Hồ chí Minh:	- Học để làm việc	- Học để làm người ...	- Học suốt đời ...	- Lấy tự học làm cốt, có chỉ đạo và thảo 	luận thêm vào3. Th­îng Chi:	C¸i nî kh¸c cã thÓ tr¶ ®­îc	C¸i nî häc lµ c¸i nî chung th©n17vi/ c¸c m« h×nh vÒ viÖc häc: häc c¸i g×, häc ®Ó lµm g×, häc thÕ nµo1. M« h×nh Jacques Delores (T©y)§Ó biÕt§Ó tån t¹iHäc§Ó chung sèng víi nhau§Ó lµm18Th©n : TuQuèc : ThÞnh trÞHäcThiªn h¹: Thanh b×nhGia : TÒ2. M« h×nh cña Nho gia (§«ng)193. M« h×nh cña Anvin Toffler (B¾c)BiÕt c¸ch nhËn thøcBiÕt c¸ch chän lùaHäcBiÕt c¸ch thÝch øngBiÕt c¸ch liªn hÖ204. M« h×nh cña ViÖt Nam (Nam)Nãi(c¸ch diÔn ®¹t)¡n(c¸ch lÜnh héi)HäcMë(c¸ch khai triÓn)Gãi(c¸ch kÕt thóc)215. Häc thÕ nµo: M« h×nh 2 nh©n tèTa hiÓu biÕt ch¨ng? Ta kh«ng biÕt ®©uKhi mét ng­êi b×nh th­êng hái ta, ãc ta trèng rçngTa n¾m lÊy hai ®Çu mèi cña vÊn ®Ò, v¾t kiÖt do ®ã mµ biÕt(Khæng Tö)226. Häc thÕ nµo: M« h×nh 3 nh©n tèC1: Collecting: TÝch luü ®­îc nhiÒu (T)C2: Caculating: Xö lÝ chän läc ®­îc kiÕn thøc cÇn thiÕt (X)C3: Communicating: TruyÒn th«ng giao l­u cä x¸t thÈm ®Þnh (TR)TXTRC1C2C3237. Häc thÕ nµo: M« h×nh 4 nh©n tè- Häc 	(Häc réng)- Hái	(Hái s©u)- HiÓu	(Suy nghÜ cÈn thËn ph©n biÖt râ rµng)- Hµnh	(Dèc lßng vµo hµnh ®éng khi ®· nhËn thøc ®­îc 	ch©n lý)(lÊy ý t­ëng cña Khæng Tö: B¸c häc - Th©m vÊn - ThËn t­ - Minh biÖn - §èc hµnh)4HHäcHáiHµnhHiÓu248. Häc thÕ nµo: M« h×nh 5 nh©n tèP - Planning 	- KÕ ho¹ch ho¸ viÖc häc chu ®¸oO - Organizing- Tæ chøc viÖc häc chÆt chÏW - Working 	- Lµm viÖc theo kÕ ho¹ch ®Æt ra hîp lýE - Evaluting - Tù ®¸nh gi¸ nghiªm tóc kÕt qu¶ ®¹t ®­îcR - Recognizing - X©y dùng nhËn thøc míi cho b¶n th©nPROWEpower259. Häc thÕ nµo: M« h×nh 6 nh©n tèHäc mäi n¬iHäc mäi lócHäc mäi vÊn ®ÒHäc mäi ng­êiHäc b»ng mäi c¸ch (häc b»ng mäi gi¸c quan)Häc trong mäi hoµn c¶nh	Theo ý t­ëng cña GS.NguyÔn C¶nh Toµn26vii/ ng­êi thµy víi viÖc rÌn luyÖn t­ duy1. Vai trß cña t­ duyNg­êi kh«ng thÝch t­ duy lµ kÎ d¹i khêNg­êi kh«ng biÕt t­ duy m¾c thãi cè chÊpNg­êi kh«ng chÞu t­ duy chÞu kiÕp n« lÖ	(Th - Tr)272. C¸c bËc ®¹i hiÒn nãi vÒ t­ duyPascan:	Con ng­êi c©y sËy biÕt t­ duyKhæng Tö: 	Häc nhi bÊt t­ t¾c vong 	T­ nhi bÊt häc t¾c ®·ii	(Häc kh«ng t­ duy: uæng phÝ 	T­ duy mµ kh«ng häc: nguy hiÓm)Descarte:	T«i t­ duy nªn t«i tån t¹i	T«i tån t¹i t«i ph¶i t­ duyPiajet:	T­ duy ph¶i dÉn tíi hµnh ®éng	Hµnh ®éng cã ý thøc trªn c¬ së t­ duyGoeth: 	ý nghÜ : h­¬ng cña hoa, Lêi nãi: mËt cña hoa	Hµnh ®éng: qu¶ kÕt tõ hoa283. M« h×nh g¾n kÕt ý t­ëng c¸c bËc ®¹i hiÒn vÒ t­ duyHµnhHäcTånKhæng§PPascanTD29	1/. T­ duy l«gÝch	2/. T­ duy h×nh t­îng	3/. T­ duy biÖn chøng	4/. T­ duy ng«n ng÷	5/. T­ duy Ang«rit	6/. T­ duy kü thuËt	7/. T­ duy c«ng nghÖ (know - how)	8/. T­ duy chÝnh trÞ	9/. T­ duy kinh tÕ	10/. T­ duy qu¶n lý4. 10 lo¹i t­ duy ng­êi thµy cÇn rÌn luyÖn trong bèi c¶nh d¹y häc hiÖn ®¹i30viii/ ®¹o thµy trß1. Khæng Tö: 	§­¬ng nh©n bÊt nh­îng ­ s­ (lµm ®iÒu nh©n kh«ng nh­êng thµy)2/. Aristoste:	- Quan hÖ thµy trßlµ quan hÖ t×nh b¹n ®¹o ®øc	- Platon thµy ta thËt ®¸ng quý song ch©n lý cßn quý h¬n3/. Hå ChÝ Minh:	Thµy quý trß, trß kÝnh thµy cã viÖc g× bµn b¹c d©n chñ víi nhau 	kh«ng ®­îc c¸ ®èi b»ng ®Çu.4/. Ph¹m V¨n §ång:	Tr­êng ra tr­êng, líp ra líp, thµy ra thµy, trß ra trß, d¹y ra d¹y, 	häc ra häc.31ix/ c¸c nhµ chÝnh trÞ v¨n ho¸ nãi vÒ ng­êi thµy – nghÒ thµy1. Khæng Tö (551 - 479 TCN)* NÕu m«n ®Ö kh«ng tù hái “Ph¶i lµm ra sao?Ph¶i lµm ra sao? Th× ta còng ch¼ng lµm thÕ nµo ®­îc* V¹ch cho mét khÝa c¹nh råi mµ m«n ®Ö kh«ng t×m ra ®­îc ba khÝa c¹nh kh¸c th× kh«ng d¹y thªm n÷a.	- H÷u gi¸o v« lo¹i (kh«ng ai kh«ng d¹y ®­îc)	- Tam nh©n đồng hành, tất h÷u ng· s­ (Trong ba người đi cïng đường, tất cã một người là thÇy cña ta)322. B¸c Hå:* "Lµm thµy th× ph¶i hiÓu trß c¸c chó lªn líp mµ cø thao thao bÊt tuyÖt chuyÖn trong n­íc vµ trªn thÕ giíi th× kh«ng ai hiÓu cÆn kÏ ®©u. ë ®©y giµ cã, trÎ cã, ta ph¶i t×m ra néi dung ph­¬ng ph¸p thÝch hîp, d¹y c¸i g× cho thiÕt thùc dÔ hiÓu" (lêi khuyªn nhãm gi¸o viªn P¾c Bã - 1941, t­ liÖu cña cô Cao Hång LÜnh).333. Adonph Disterverg (1790 - 1866)Ng­êi thµy b×nh th­êng d¹y cho häc sinh biÕt ch©n lýNg­êi thµy giái lµ ng­êi biÕt d¹y cho häc sinh t×m ra ch©n lý".4. Thomas Man Thµy gi¸o kh«ng kh¬i lªn cho häc sinh sù ham muèn häc hái th× chØ lµ ®Ëp bóa trªn s¾t nguéi mµ th«i.5. Carl Jung (1875 - 1961)"Chóng ta bµy tá lßng kÝnh träng víi nh÷ng ng­êi thµy lçi l¹c, song ta ph¶i bµy tá lßng biÕt ¬n v« h¹n víi nh÷ng ng­êi thµy ®· s­ëi Êm lßng ta. Sù Êm ¸p cña t©m hån lµ yÕu tè sãng cßn ®èi víi t©m hån trÎ th¬".346. Galileo Galilei (1564 - 1642)"B¹n ch¼ng thÓ d¹y ai ®ã ®iÒu g×.B¹n chØ cã thÓ gióp ng­êi ®ã t×m ra ®­îc c¸i ®iÒu trong chÝnh b¶n th©n ng­êi ®ã ®ang cã".7. Cairèp (1893 - 1978)"Gi¶ng kh«ng ph¶i lµ nhåi häc sinh mét mí kiÕn thøc. C¸c em kh«ng ph¶i lµ c¸i b×nh chøa kiÕn thøc, còng kh«ng ph¶i lµ n­íc rãt vµo b×nh. C¸c em lµ ngän ®Ìn mµ ng­êi thµy cÇn th¾p s¸ng. Nh÷ng ng­êi thµy gi¸o giái ®Òu d¹y häc ph¸t triÓn tÝnh tÝch cùc vµ ®éc lËp cña häc sinh".8. Pestaluzzi (1746 - 1827)*/ "H·y chó ý ®Õn ®Þa vÞ t­¬ng lai cña ng­êi häc.... D¹y häc lµ khai s¸ng cho häc sinh, kÝch thÝch t×nh c¶m tèt ®Ñp cña häc sinh, cñng cè søc m¹nh ý chÝ cña häc sinh".**/ Lßng t«i vui s­íng xiÕt bao khi nghÜ tíi viÖc thµnh lËp nh÷ng nhµ tr­êng cho trÎ em nghÌo trong vïng vµ khi h×nh dung ®Õn mét ph­¬ng ph¸p ph¸t triÓn trÎ em tèt nhÊt vµ phï hîp víi tù nhiªn h¬n c¶ ®Ó lµm c¬ së cho viÖc l·nh ®¹o c«ng t¸c gi¸o dôc trong c¸c nhµ trÎ ®ã. §ã lµ ph­¬ng ph¸p kh«ng chØ ®em l¹i cho quÇn chóng nh©n d©n mét häc vÊn phæ th«ng tèt ®Ñp mµ cßn c¶i thiÖn viÖc chuÈn bÞ cho hä b­íc vµo cuéc sèng lao ®éng.	359. John Home"KÎ thï cña häc trß lµ ng­êi thµy nãi dµi vµ nãi nhiÒu"10. Carl Rogers 	1- H·y quan t©m th­êng xuyªn ®Õn t×nh c¶m cña ng­êi häc.	2-  Th­êng xuyªn tËn dông h¬n n÷a môc ®Ých cña ng­êi 	häc trong t¸c ®éng qua l¹i cña giê häc.	3-  §èi tho¹i nhiÒu h¬n víi ng­êi häc.	4-  Khen ngîi ng­êi häc th­êng xuyªn	5-  Giao tiÕp thÝch hîp	6-  Th­êng xuyªn g¾n néi dung häc tËp víi kinh nghiÖm 	cô thÓ cña tõng ng­êi häc (lêi gi¶ng lµm tháa m·n c¸c 	nhu cÇu trùc tiÕp cña ng­êi häc).	7-  H·y c­êi nhiÒu h¬n víi ng­êi häc.11. Paul Rivet	Gi¸o dôc mét ng­êi ®¹o luyÖn hä cã thÓ ®èi ®Çu víi mäi hoµn c¶nh 12. Ernest Melby	Mét trong nh÷ng ®iÒu quan träng nhÊt ®èi víi ng­êi thµy lµ mang ®Õn cho häc sinh cña m×nh sù an ñi vç vÒ vµ lÊy ®i nçi lo ©u buån b·.36x/ xin thµy h·y d¹y cho con t«i (th­ cua linc«n göi cho thµy gi¸o day con «ng)*Vµi nÐt vÒ Linc«n (1809 - 1865):Tæng thèng thø 16 cña Hoa Kú. ë c­¬ng vÞ nµy nhiÖm kú 1860 – 1864 vµ t¸i cö nhiÖm kú tiÕp. ¤ng lµ ng­êi kiªn quyÕt chèng bän chñ n« ë miÒn Nam ®­îc c«ng nhËn lµ Tæng thèng vÜ ®¹i nhÊt trong lÞch sö n­íc Mü, bÞ ®iÖp viªn cña giíi chñ n« ¸m s¸t ngµy 14/4/1865.	M¸c tõng ®¸nh gi¸ cao t­ t­ëng, hµnh ®éng tÝch cùc cña Linc«n.D­íi thêi Linc«n, danh sÜ Bïi ViÖn (1841 - 1878) ®­îc vua Tù §øc cö sang Mü nh»m thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao.§Õn Mü lÇn 1, Bïi ViÖn kh«ng mang theo quèc th­ nªn ph¶i trë vÒ.	§Õn Mü lÇn 2 cã quèc th­, nh­ng rÊt tiÕc lóc nµy Linc«n bÞ ¸m s¸t. Bïi ViÖn kh«ng hoµn thµnh ®­îc sø mÖnh.*/ Cã t­ liÖu nãi bøc th­ nµy kh«ng ph¶i cña Linc«n , mµ ng­êi viÕt dùa vµo tªn cña Linc«n ®Ó dÏ qu¶ng b¸. Cña ai thiÕt nghÜ kh«ng quan träng mµ ®iÒu quan träng lµ tÝnh nh©n v¨n vµ trÝ tuÖ cña v¨n b¶n nµy37KÝnh th­a thµy: * Con t«i sÏ ph¶i häc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy, r»ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi ng­êi ®Òu c«ng b»ng, tÊt c¶ mäi ng­êi ®Òu ch©n thËt. Nh­ng xin thÇy h·y d¹y cho ch¸u biÕt cø mçi mét kÎ v« l¹i ta gÆp trªn ®­êng phè th× ë ®©u ®ã sÏ cã mét con ng­êi chÝnh trùc; cø mçi mét chÝnh trÞ gia Ých kû, sÏ xuÊt hiÖn mét nhµ l·nh ®¹o tËn t©m. Xin h·y d¹y cho ch¸u biÕt r»ng cø mçi mét kÎ thï ta gÆp ë n¬i nµy th× ë n¬i kh¸c ta l¹i t×m thÊy mét ng­êi b¹n. Bµi häc nµy sÏ mÊt nhiÒu thêi gian, t«i biÕt; nh­ng xin thÇy h·y d¹y cho ch¸u biÕt r»ng mét ®ång ®«la kiÕm ®­îc do c«ng søc lao ®éng cña m×nh bá ra cßn quý gi¸ h¬n nhiÒu so víi n¨m ®«la nhÆt ®­îc trªn hÌ phè...38* Xin h·y d¹y cho ch¸u biÕt c¸ch chÊp nhËn thÊt b¹i vµ c¸ch tËn h­ëng niÒm vui chiÕn th¾ng. Xin h·y d¹y ch¸u tr¸nh xa sù ®è kþ. Xin d¹y ch¸u biÕt ®­îc bÝ quyÕt cña niÒm vui chiÕn th¾ng thÇm lÆng. D¹y cho ch¸u biÕt ®­îc r»ng nh÷ng kÎ hay b¾t n¹t ng­êi kh¸c nhÊt l¹i lµ nh÷ng kÎ dÔ bÞ ®¸nh b¹i nhÊt* Xin h·y gióp ch¸u nh×n thÊy thÕ giíi kú diÖu cña s¸ch nh­ng còng cho ch¸u cã ®ñ thêi gian ®Ó lÆng lÏ suy t­ vÒ sù bÝ Èn mu«n thuë cña cuéc sèng: ®µn chim tung c¸nh trªn bÇu trêi, ®µn ong bay l­în trong ¸nh n¾ng vµ nh÷ng b«ng hoa në ng¸t bªn ®åi xanh.39* ë tr­êng xin thÇy h·y d¹y cho ch¸u chÊp nhËn thi tr­ît cßn vinh dù h¬n gian lËn trong khi thi. Xin gióp ch¸u cã niÒm tin vµo ý kiÕn riªng cña b¶n th©n, dï tÊt c¶ mäi ng­êi xung quanh ®Òu cho r»ng ý kiÕn ®ã hoµn toµn sai lÇmXin h·y d¹y cho ch¸u ®èi xö dÞu dµng víi nh÷ng ng­êi hßa nh· vµ cøng r¾n víi nh÷ng kÎ th« b¹o. Xin t¹o cho ch¸u søc m¹nh ®Ó kh«ng ch¹y theo ®¸m ®«ng khi tÊt c¶ mäi ng­êi ®Òu chØ biÕt ch¹y theo thêi thÕ.* Xin h·y d¹y cho ch¸u biÕt ph¶i l¾ng nghe tÊt c¶ mäi ng­êi nh­ng còng xin thÇy d¹y ch¸u biÕt cÇn ph¶i sµng läc nh÷ng g× nghe ®­îc qua tÊm l­íi ch©n lý ®Ó ch¸u chØ ®ãn nhËn nh÷ng g× tèt ®Ñp mµ th«i.40* Xin h·y d¹y cho ch¸u biÕt c¸ch mØm c­êi khi buån b· Xin h·y d¹y ch¸u biÕt r»ng kh«ng cã sù xÊu hæ trong nh÷ng giät n­íc m¾t. Xin h·y d¹y cho ch¸u biÕt chÕ giÔu nh÷ng kÎ yÕm thÕ vµ cÈn träng tr­íc sù ngät ngµo ®Çy c¹m bÉy.* Xin h·y d¹y cho ch¸u r»ng: Ch¸u cã thÓ b¸n c¬ b¾p vµ trÝ tuÖ cho ng­êi ra gi¸ cao nhÊt, nh­ng kh«ng bao giê cho phÐp ai ra gi¸ mua tr¸i tim vµ t©m hån m×nh.* Xin h·y d¹y cho ch¸u biÕt ngo¶nh mÆt lµm ng¬ tr­íc mét ®¸m ®«ng gµo thÐt vµ ®øng th¼ng ng­êi b¶o vÖ lÏ ph¶i.41* Xin h·y ®èi xö dÞu dµng víi ch¸u nh­ng ®õng vuèt ve nu«ng chiÒu ch¸u bëi v× chØ cã sù thö th¸ch cña löa míi t«i luyÖn nªn nh÷ng thanh thÐp cøng r¾n. H·y gióp cho ch¸u cã can ®¶m biÓu lé sù thiÕu kiªn nhÉn vµ cã ®ñ kiªn nhÉn ®Ó biÓu lé sù can ®¶m.* Xin h·y d¹y cho ch¸u biÕt r»ng ch¸u ph¶i lu«n cã niÒm tin tuyÖt ®èi vµo b¶n th©n, bëi v× khi ®ã ch¸u sÏ lu«n cã niÒm tin tuyÖt ®èi vµo nh©n lo¹i.* §©y qu¶ lµ mét yªu cÇu qu¸ lín, t«i biÕt, th­a thÇy, nh­ng xin thÇy cè g¾ng hÕt søc m×nh Con trai t«i lµ mét cËu bÐ tuyÖt vêi.42Xi/ tiÕt th¸o lý trÇn qu¸n	Lý TrÇn Qu¸n (1735 - 1786) lµ v¨n thÇn ®êi Lª m¹t, ®ç tiÕn sÜ n¨m 31 tuæi. ChÞu tang cha «ng ë nhµ c­ tang d¹y häc. Khi §oan nam v­¬ng TrÞnh Kh¶i thua T©y S¬n trèn sang vïng §«ng Anh n¬i «ng ®ang ë, «ng sai häc trß NguyÔn Trang lóc nµy lµm tuÇn huyÖn ®Þa ph­¬ng b¶o vÖ TrÞnh Kh¶i l¸nh n¹n TuÇn huyÖn Trang tr­íc mÆt thµy vµ Chóa ra vÎ trung thµnh, tËn t©m nh­ng ngÇm liªn hÖ víi T©y S¬n ®em TrÞnh Kh¶i nép cho T©y S¬n. TrÞnh Kh¶i tù s¸t. Nghe tin häc trß ph¶n béi, Chóa b¨ng hµ, Lý TrÇn Qu¸n tù qui téi ®ã cho m×nh nªn ®µo huyÖt tù ch«n m×nh ®Ó tá lßng hèi hËn. Ng­êi ®Þa ph­¬ng kh«ng nì lÊp ®Êt ch«n sèng «ng, khuyªn «ng ®õng hñy ho¹i th©n m×nh. ¤ng c­¬ng quyÕt xin lµm theo ý m×nh. ¤ng n»m vµo quan tµi vµ yªu cÇu ®ãng n¾p quan tµi. Khi võa ®ãng n¾p, «ng l¹i ®¹p n¾p xin ra, mäi ng­êi c­êi ré cho lµ rót côc «ng vÉn tham sèng sî chÕt. ¤ng ®øng dËy vµ xin ®äc hai c©u l­u bót sau:"Tam niªn chi hiÕu dÜ hoµnThËp phÇn chi trung vÞ tËn"	NghÜa	Ba n¨m ®¹o hiÕu ®· trßnM­êi phÇn lßng trung ch­a trän43	§äc xong ¤ng l¹i n»m vµo quan tµi vµ yªu cÇu mäi ng­êi ®ãng n¾p ®Æt vµo huyÖt. ¤ng quyªn sinh lóc 51 tuæi. Häc trß «ng, tuÇn huyÖn Trang biÕt tin Chóa chÕt, thµy chÕt th¶n nhiªn ph¸t biÓu: 	Sî thµy kh«ng b»ng sî T©y S¬n Yªu Chóa kh«ng b»ng yªu th©n m×nh	Lý TrÇn Qu¸n ®­îc ng­êi ®­¬ng thêi coi lµ tiÕt nghÜa, céng ®ång n¬i «ng d¹y häc xin truy phong «ng lµm Phóc thÇn. ë Sµi Gßn tr­íc ®©y cã ®­êng tõng mang tªn phè Lý TrÇn Qu¸n.44Xii/ bµi th¬ c¶m ¬n ng­êi tÆng hoa trµ cña thµy nguyÔn khuyÕn	Sinh thêi NguyÔn KhuyÕn cã häc trß lµm v¨n ý t­ëng kh«ng chuÈn, thµy NguyÔn KhuyÕn chª anh häc trß bÞ bÏ tr­íc b¹n nªn o¸n thµy. Sau nµy anh häc trß lµm quan to. Ngµy tÕt, anh ta tÆng thµy mét chËu hoa trµ cã hµm ý "Thµy mï råi lµm sao ng¾m ®­îc hoa trµ. NguyÔn KhuyÕn lµm bµi th¬ göi l¹i cho anh häc trß nµy".	TÕt ®Õn ng­êi cho mét chËu Trµ	Đương say ta chẳng biÕt r»ng hoa	Da måi tãc b¹c ta giµ nhØ	¸o tía ®ai vµng b¸c ®ã a!	M­a nhá nh÷ng kinh ph­êng xá l¸	Giã to luèng sî lóc r¬i giµ	Xem hoa ta chØ xem b»ng mòi	§Õch thÊy h­¬ng th¬m mét tiÕng khµ.Cô NguyÔn KhuyÕn ®· lÊy c©u th¬ cæ: TÇm th­êng tÕ vò kinh xuyªn diÖp	 Tiªu s¾t thêi phong khñng l¹c giµdiÔn ®¹t thµnh lêi ViÖt Nam:	 M­a nhá nh÷ng kinh ph­êng xá l¸	 Giã to luèng sî lóc r¬i giµ45