Bài giảng môn học Ngữ văn 12 - Bài dạy: Đàn ghi - Ta của Lor - Ca

ĐÀN GHI - TACỦA LOR - CATHANH THẢOI.TIỂU DẪN: 1) Tác giả :- Nhà thơ – chiến sĩ, trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ.- Tư duy thơ: Nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực, giàu suy tư, xúc cảm lắng đọng 2) Bài thơ: a. Xuất xứ: - Rút trong tập “Khối vuông ru – bích” (1985) Thể loại: Thơ tự do b. Cảm hứng chủ đạo: Hình tượng Lor-ca và tiếng đàn ghi - ta huyền thoại.CÊu trócru-bichCÊu tróc th¬ m« hình më ph¸ bá khu«n mÉu, gi¶i phãng c¶m xóc vµ t­ëng t­îng c. Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha:- Lor-ca (1898 – 1936): NHÀ THƠ LOR-CA+ Người nghệ sĩ đa tài, khát khao cách tân nghệ thuật Tây Ban Nha. + Người chiến sĩ đấu tranh cho tự do dân chủ, bị bọn phát xít sát hại khi mới 38 tuổi - Tây Ban Nha – đất nước của:+ Tiếng đàn ghi – ta + Áo choàng đấu sĩ ma - ta – dor + Giấc mơ hiệp sĩ Đôn – ki – hô - tê+ Những bông hoa li la(Thanh Thảo) Đọc và tìm hiểu bố cục (4 phần)những tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo choàng đỏ gắtli- la li- la li- lađi lang thang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh choángtrên yên ngựa mỏi mònTây Ban Nhahát nghêu ngaobỗng kinh hoàngáo choàng bê bết đỏLor-ca bị điệu về bãi bắnchàng đi như người mộng dutiếng ghi ta nâubầu trời cô gái ấytiếng ghi ta lá xanh biết mấytiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tantiếng ghi ta ròng ròngmáu chảyĐoạn 1: Hình tượng người “Kị sĩ văn chương” đơn độcĐoạn 2: Lor-ca bị bắn và tiếng đàn ghi ta “máu chảy”Đàn ghi ta của Lor-ca(Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta)không ai chôn cất tiếng đàntiếng đàn như cỏ mọc hoanggiọt nước mắt vầng trănglong lanh trong đáy giếngđường chỉ tay đã đứtdòng sông rộng vô cùngLor-ca bơi sang ngangtrên chiếc ghi ta màu bạcchàng ném lá bùa cô gái Di-ganvào xoáy nướcchàng ném trái tim mìnhvào lặng yên bất chậtli- la li- la li- laĐoạn 3: Những tiếng đàn không được tiếp tụcĐoạn 4: Suy tư về sự ra đi của Lor-caĐàn ghi ta của Lor-ca(Thanh Thảo)II.ĐỌC HIỂU :1. Ý nghĩa câu thơ đề từ :“Khi tôi chết, hãy chôn tôi với cây đàn”- Trích trong bài “Ghi nhớ” của Lor-ca - Cây đàn:+ Biểu tượng của Tây Ban Nha + Sự nghiệp sáng tạo của Lor-ca + Cuộc đời, nỗi đau, cái chết của Lor-ca - Chôn cây đàn: Lời di chúc của Lor – ca, thể hiện tình yêu đối với nghệ thuật, với đất nước Tây Ban Nha+ Không phải là phủ nhận sự sáng tạo của Lor-ca+ Chứng tỏ sự hồi sinh, nối tiếp hành trình sáng tạo 2. Đoạn 1 : Lor-ca - Người nghệ sĩ - chiến sĩ tự do, cô đơn (câu 1 – 6) - Tiếng đàn bọt nước Hình ảnh biểu tượng, cảm nhận bằng thị giác, thính giác Cuộc đời mong manh, ngắn ngủi của Lor-ca.- Áo choàng đỏ gắt  Hoán dụ, gợi liên tưởng: + Môn đấu bò tót  Người đấu sĩ kiêu hùng, uy dũng + Màu đỏ nóng bỏng, gay gắt  Không khí chính trị bức bối, ngột ngạt của Tây Ban Nha: Cả đất nước là một đấu trường  Lor-ca, người chiến sĩ đấu tranh cho tự do dân chủ- Đi lang thang – miền đơn độc- Vầng trăng chếnh choáng- Yên ngựa mỏi mòn Tả thực, tượng trưng, từ láy Người nghệ sĩ cô đơn đi tìm cái đẹp. * Cảm xúc của tác giả: Ngưỡng mộ, đồng cảm  Lor-ca, một kị sĩ đơn độc, lang thang, một ca sĩ dân gian mộng du với bầu trời, vầng trăng3. Đoạn 2 : Lor-ca - một con người giàu yêu thương, một cái chết oan khuất (câu 7- 18)- Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàngCâu thơ ngắn, hàm súc  Thời gian đặc quánh, nỗi đau kết đọng, Tây Ban Nha choàng tỉnh, thảng thốt- Áo choàng bê bết đỏ- Lor-ca bị điệu về bãi bắnTả thực, tượng trưng Cái chết bi thương, đẫm máu.- Bầu trời cô gái ấy- Tiếng ghi-ta lá xanhẨn dụ, âm thanh thành màu sắc: Màu của hy vọng, của tình yêu, sự sống  Lor-ca, nhà thơ đa tình - Tiếng ghi-ta nâu Ẩn dụ, âm thanh thành màu sắc: màu của đất , màu của vỏ cây đàn ghi taTình yêu quê hương  Lor-ca, người nghệ sĩ, nhà thơ yêu nước Tiếng ghi taNâuMàu của vỏ đàn, của đất, của quê hươngNỗi niềm hướng tới quê hươngLá xanhMàu của sự sống tươi đẹpNiềm tha thiết với cuộc sốngTròn bọt nước vỡ tanRòng ròng máu chảyHình khối, dòngđau đớnTiếng đàn hóa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim người nghệ sĩ Lor-ca.vỡ oà, xót xa, tức tưởi►âm thanh vỡ ra thành màu sắc, hình khối:Hình ảnh tượng trưng, siêu thực:- Tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan Tượng trưng, siêu thực, âm thanh thành hình khối Tiếng đàn vỡ tan, bầu trời vỡ tan, tình yêu vỡ tan.Tiếng ghi-ta ròng ròng máu chảy  Âm thanh thành hình ảnh động  Cái chết bất ngờ, bi thảm  Sự đau đớn tột cùng của tiếng đàn, của Lor-ca, của nhân dân Tây Ban Nha. * Cảm xúc của tác giả: Đau đớn, tiếc thương  Cái chết đột ngột, oan khuất, hành trình còn dở dang của người chiến sĩ - nghệ sĩ nhân dân Tây Ban Nha+ Nhân hoá:+ Hoán dụ:+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn thành linh hồn, sinh thể.Tiếng đàn của người nghệ sĩ Lor-ca trong khoảnh khắc bi thương: - niềm yêu tha thiết quê hương, cuộc sống - mang trong mình một tình yêu thủy chung - nỗi đau đớn trước cái chết oan khuất Tiếng ghi ta máu chảy. Áo choàng, tiếng ghi ta Lor-ca. Tiếng ghi ta vỡ ra thành màu sắc, hình khối, hành động4. Sức sống của tiếng đàn và sự giã biệt của Lorcaa/ Sức sống bất tử-tiếng đàn như cỏ mọc hoang-không ai chôn cất tiếng đàn-giọt nước mắt vầng trăngb/Giã từđường chỉ taydòng sôngghi-ta bạcTruyền lan mãi,tự do tồn tạiNỗi đau thành hình,hoá vũ trụ trường cửu-lá bùa-trái timĐơn độc ngắn ngủi nhưng mãi gắn bó với nghệ thuậtCâm lặng chôn vùi, hi sinh vì nghệ thuậtBất tửkhông ai chôn cất tiếng đàntiếng đàn như cỏ mọc hoanggiọt nước mắt vầng trănglong lanh trong đáy giếngLorca bơi sang ngangTrên chiếc ghi ta màu bạcChàng ném lá bùa cô gái di ganVào xoáy nướcChàng ném trái tim mìnhVào lặng yên bất chợtli-la li-la li-la...5. ®o¹n 4 (9 dßng th¬ cuèi)- Hình ¶nh: + ®­êng chØ tay ®· ®øt:+ Dßng s«ng réng v« cïng: ThÕ giíi lµ v« biªn.-> HiÓu vµ chÊp nhËn sè phËn.- Những hµnh ®éng: + Lorca b¬i sang ngang + Chµng nÐm l¸ bïa + Chµng nÐm tr¸i tim mình => Những suy t­ vÒ sù gi¶i tho¸t cña Lor-ca xuÊt ph¸t tõ tr¸i tim yªu quÝ, kÝnh träng Lor-ca cña t¸c gi¶ Thanh Th¶o.Những hµnh ®éng tù gi¶i tho¸t cña Lor- ca...cuéc ®êi ng¾n ngñi.- Kết thúc bài thơ vang lên tiếng: li-la li-la li-la→ Một lần nữa tiếng đàn vang lên:+ Như một bài ca về sự bất tử của một con người.+ Như bản độc tấu ghi ta ngợi ca Lor-caĐàn ghi ta của Lor-caIII. Tổng kết- Bài thơ thể hiện:+ Tình cảm yêu mến, trân trọng, ngưỡng mộ của Thanh Thảo đối với Lor-ca+ Thể hiện nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lor-ca+ Sự kết hợp hài hoà hai yếu tố thơ và nhạc về cấu tứ; sức gợi mở đa dạng, phong phú về hình ảnh và sự mới mẻ về ngôn từĐàn ghi ta của Lor-ca(Thanh Thảo)