Bài giảng môn học Ngữ văn 12 - Người lái đò sông đà, trích (Nguyễn Tuân)

Người lái đò sông Đà Trích ( Nguyễn Tuân)b.Thể loại tùy bút:Chủ quan, tự do,phóng túng, biến hóa linh hoạt, giàu hình ảnh, nhạc điệu,từ ngữ phong phú, nhiều cách so sánh liên tưởngI – TÌM HIỂU CHUNG1. Tùy bút “Sông Đà”a. Hoàn cảnh sáng tác :Tùy bút “Sông Đà” được sáng tác năm 1960 .Đây là kết quả chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân lên Tây Bắc vào năm 1958.Câu hỏi :Căn cứ vào phần tiểu dẫn, em hãy cho biết tùy bút “Sông Đà” ra đời trong hoàn cảnh?2.Trích “ Người lái đò sông Đà” Xuất xứ :Trích từ tùy bút “Sông Đà” (1960)b.Nội dung : -Vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc qua hình ảnh của Sông Đà hung bạo- trữ tình. - Vẻ đẹp của con người lao động Tây Bắc qua hình ảnh của những người lái đò trên sông.c.Chủ đề: Tác phẩm thể hiện tình cảm yêu mến của tác giả với thiên nhiên, đất nước, con người và cuộc sống mới ở vùng cao Tây Bắc.Câu hỏi :Dựa vào SGK, em cho biết xuất xứ của đoạn trích? Câu hỏi :Cho biết nội dung chính của đoạn trích ?Câu hỏi :Dựa vào phần tìm hiểu trên, em phát biểu chủ đề đoạn trích?II. Đọc hiểu văn bản1. Hình tượng con sông Đà – một bài ca về thiên nhiên Tây Bắc.Sông Đà Cách giới thiệu tạo ấn tượng về Sông Đà : như một nhân vật có cá tính độc đáo.Sông Đà được nhà văn quan sát và miêu tả ở nhiều góc độ :a. Về “lai lịch” “Chúng thủy giai đông tẩu	Đà giang độc Bắc lưu”(Mọi con sông đều chảy theo hướng Đông, chỉ có sông Đà theo hướng Bắc)Câu hỏi :Lai lịch con sông Đà được miêu tả như thế nào ?b.Tính cách con Sông ĐàCâu hỏi:Qua ngòi bút tài hoa của tác giả, em hãy cho biết con sông Đà hiện lên với những tính cách nào?Hai tính cáchHung bạo, hiểm ácThơ mộng, trữ tìnhb.1.Một dòng sông hung bạo – hiểm ác:Vách đá hai bên bờ sôngCâu hỏi:Tính hung bạo , hiểm ác của con sông Đà được thể hiện qua những chi tiết nào? - Các vách đá+ Bờ đá dựng thành vách+ Chỉ đúng ngọ mới có mặt trời+ Thành vách chẹt hai bờ sông như một cái yết hầuNghệ thuật so sánh, thể hiện sự hiểm trở của sông Đà+ Nước xô đá,đá xô sóng,cuồn cuộn ghùn ghè suốt nămTừ láy nhân hóa, điệp từ khơi gợi cảm giác mạnh, thú vị bất ngờ nơi người đọc- Các thác nước và thạch trận trên sôngThác nước sông Đà+ Tiếng thác nước : oán trách, van xin, khiêu khích, chế nhạo+ Rống lên khủng khiếp như trâu rừng chạy lửaNghệ thuật miêu tả,nhân hóa, so sánh độc đáo. Báo trước sự hiểm nguy,tai ương ghê gớmCác thác nước và thạch trận trên sông+ Đá to, đá nhỏ, đá chìm, đá nổi cửa sinh, cửa tử+ Ngỗ ngược, nhăn nhúm, méo mó+ Nhiệm vụ: 3 vòng thạch trận mai phục các thuyền trên sôngSự nham hiểm, hung bạo của Sông Đà, luôn uy hiếp người lái đò+ Cuộc thủy chiến với người lái đò: Khiêu khích, dẫn dụ, bao vây, tấn côngQuân liều mạng giở đòn âm, đòn tỉaMặt mũi xanh lè vì bẽ bàng, xấu hổSo sánh, nhân hóa, kiến thức liên ngành sôngĐà“thành ra diện mạo và tâm địa của một thứ kẻ thùsố một” của con ngườiCâu hỏi :Em có cảm nhận gì về nghệ thuật miêu tả của tác giả về tính cách Sông Đà ? Nguyễn Tuân dùng nhiều câu góc cạnh, giàu tính tạo hình, những động từ mạnh, và lối nói ví von, ẩn dụ tượng trưng, liên tưởng đầy bất ngờ, chính xác, thú vị. Niềm tự hào của tác giả về tổ quốc giàu đẹp,hùng vĩ. Đó còn là âm hưởng của những khúc ca ca ngợi sức mạnh của tự nhiên.b.2.Sông Đà trữ tìnhCâu hỏi :Tính trữ tình của sông Đà được Nguyễn Tuân miêu tả như thế nào?Sông Đà trữ tình- Về hình dáng :+ “Sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình”+ “Sông Đà như một áng tóc mun, dài ngàn ngàn vạn vạn sải”.- Góc nhìn: từ trên bao quát từ trên cao (máy bay) + Góc độ toàn diệncâu văn dài,mềm mại, đầy chất thơ+ Góc độ hội họa :gợi cảm về màu sắc: Mùa xuân: màu xanh ngọc bích Mùa thu : lừ lừ chín đỏ như người say vì rượu bữaNghệ thuật so sánh, sự đổi màu của dòng nước gợi một tứ thơ+ Góc độ chất thơ: được khám phá với ánh mắt của một cố nhân“ Tôi nhìn cái miếng sáng lóe lên một màu nắng tháng ba Đường thi”.-Vẻ đẹp bờ sông+ Hoang dại như bờ tiền sử+ Hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích xưa+ Đàn hươu ngậm cỏ, đàn cá dầm xanhSo sánh, giàu giá trị biểu cảm, vẻ đẹp yên tĩnh, thơ mộng, huyền ảoCâu hỏi:Qua những chi tiết về chất trữ tình của sông Đà. Em hãy cho biết Nguyễn Tuân đã nhìn sông Đà dưới góc độ nào? Và qua đó thể hiện điều gì?- Nhìn Sông Đà dưới góc độ thẩm mĩ Tình yêu thiên nhiên, vẻ đẹp tâm hồn của người nghệ sĩ.Tóm lại : Dưới ngòi bút tài hoa và uyên bác của Nguyễn Tuân, Sông Đà hiện lên thật sinh động, hữu tình.. Đây cũng là cách tôn vinh và tự hào về vùng Tây Bắc của đất nướcSông Đà như một công trình nghệ thuậtCâu hỏi:Qua những chi tiết về chất trữ tình của sông Đà. Em hãy cho biết Nguyễn Tuân đã nhìn sông Đà dưới góc độ nào? Và qua đó thể hiện điều gì?Màu sắc sông ĐàMột số hình ảnh về sông ĐàBình minh trên sông ĐàHoàng hôn trên sông ĐàDu ngoạn trên sông ĐàDọc theo triền sông ĐàCơm lam Tây BắcHình ảnh minh họa ông lái đò nghỉ ngơi khi dừng chèoCỦNG CỐ- Qua tác phẩm ta thấy cảm hứng chủ đạo của ông là gì?- Hình tượng con sông Đà được Nguyễn Tuân miêu tả ntn? Bằng những biện pháp nghệ thuật gì?HƯỚNG DẪN:- Đọc phần còn lại về đoạn trích- Chuẩn bị bài: các câu hỏi còn lạiHết tiết 1Chúc sức khỏe - quý thầy cô.