Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Bài học: Nhàn

NHÀNNGUYỄN BỈNH KHIÊMI. TÌM HIỂU CHUNG:1. Tác giả:- Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 – 1585) hiệu là Bạch Vân cư sĩ. Được suy tôn là Tuyết giang phu tử- Là người thông minh, uyên bác, chính trực, coi thường danh lợi.2. Tác phẩm:Xuất xứ: Trích từ tập thơ “Bạch Vân quốc ngữ thi tập” Nhan đề: Chữ nhàn chỉ một quan niệm, một cách xử thế.Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật. Bố cục: 4 phầnII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN.1. Đọc – Hiểu chú thích:Một mai, một cuốc, một cần câuThơ thẩn dù ai vui thú nàoTa dại ta tìm nơi vắng vẻ Người khôn tìm đến chốn lao xaoThu ăn măng trúc, đông ăn giáXuân tắm hồ sen, hạ tắm aoRượu đến cội cây ta sẽ uốngNhìn xem phú quý tựa chiêm bao.2. Tìm hiểu văn bản.a. Câu 1- 2: Một mai một cuốc một cần câu, Thơ thẩn dầu ai vui thú nào.a. Câu 1,2: Một mai/ một cuốc/ một cần câu, Thơ thẩn/ dầu ai/ vui thú nào.Liệt kê 3 danh từ: mai, cuốc, cần câu, kết hợp số từ tính đếm tất cả đã sẵn sàng, chu đáo cho cuộc sống điền viên.Nhịp thơ: 2/2/3 + từ láy: “thơ thẩn”: trạng thái thảnh thơi, không lo toan mưu tính sự đời.Dầu ai vui thú nào: kiên định lối sống đã chọn.=> Nhàn là phong thái ung dung, thảnh thơi, tự tại, vui với thú điền viên.b.Câu 3-4: « Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ, Người khôn, người tìm chốn lao xao »- Nghệ thuật đối lập: + Ta dại >Tác giả từ bỏ cuộc sống bon chen để sống “Nhàn”: Nhàn nghĩa là đạm bạc mà thanh cao, nhàn nghĩa là hòa hợp với thiên nhiên cây cỏ.b. Câu 7,8: Rượu, đến cội cây, ta sẽ uống, Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao.- Đối với tác giả: thiên nhiên là bậc tri âm, tri kỉ là nơi ông có thể dốc lòng. - Ông tìm đến say chỉ là để tỉnh hơn. Trong sự tỉnh táo ông nhận ra phú quý chỉ là “giấc chiêm bao” giấc mộng vô thường.=> Cuộc sống “nhàn” là kết quả của một nhân cách, một trí tuệ. Trí tuệ nhận ra công danh, của cải, quyền quý chỉ là giấc chiêm bao.“Khôn mà hiểm độc là khôn dạiDại vốn hiền lành ấy dại khôn.”(Thơ Nôm – Bài 94) III. TỔNG KẾT.Nội dung. Đề cao lối sống nhàn, sống tự nhiên, xa lánh danh lợi, giữ khí tiết sạch trong. Nhàn là một triết lí sống.2. Nghệ thuật. Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên mà sâu sắc.- Kết hợp nhip điệu luôn biến đổi, phù hợp với mục đích diễn tả.