Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết 75: Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (T1)

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP GIÁO VIÊN: NGÔ THỊ QUỲNH TRANGTình cảnh lẻ loi của người chinh phụKiểm tra bài cũ: Hành động, thái độ của Trương Phi khi đến Cổ Thành và khi gặp Quan Công? Qua đó, nhận xét về nhân vật Trương Phi?3Tiết 75: Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (T1) Nguyên tác: Đặng Trần Côn Dịch giả: Đoàn Thị ĐiểmTrích CHINH PHỤ NGÂM 征 婦 吟Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụTiểu dẫn1. Tác giả và dịch giảTác giảĐặng Trần Côn (? - ?), người làng Nhân Mục, làng Nhân Chính, Thanh Xuân, Hà NộiSống vào khoảng nửa đầu thế kỉ XVIII Cảm động trước đau khổ, mất mát của con người trước thời loạn mà viết “Chinh phụ ngâm”. Ngoài “Chinh phụ ngâm”, ông còn viết thơ chữ Hán và 1 số bài phú chữ Hánb. Dịch giảĐoàn Thị Điểm (1705 - 1748), quê ở Văn Giang, Hưng Yên.+ Hiệu: Hồng Hà nữ sĩ.+ Là người phụ nữ tài hoa, hiểu biết rộngPhan Huy Ích (1750 – 1822), người huyện Thiên Lộc, trấn Nghệ An (nay thuộc tỉnh Hà Tĩnh).+ Đỗ tiến sĩ năm 26 tuổi+ Các sáng tác: Dụ Am văn tập, Dụ Am ngâm lụcTình cảnh lẻ loi của người chinh phụ62. Tác phẩm “Chinh phụ ngâm”a. Thể loạiTình cảnh lẻ loi của người chinh phụThể loạiNgâm khúcBản diễn Nôm:Nguyên tác:Thể trường đoản cúThể song thất lục bát課 俼 坦 奛 干 蔅 桙Thủa trời đất nổi cơn gió bụi客 牤 紅 蜫 餒 屯 邅Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên籑 箕 瀋 瀋 層 珕Xanh kia thăm thẳm tầng trên為 埃 泤 孕 朱 戼 餒 尼Vì ai gây dựng cho nên nỗi nàyTình cảnh lẻ loi của người chinh phụb) Hoàn cảnh ra đờiCảm động trước nỗi đau mất mát của con người – nhất là những người vợ lính trong chiến tranh Đặng Trần Côn đã viết “Chinh phụ ngâm”.Tác phẩm gồm 478 câu thơ bằng chữ Hán.c. Nội dungNội dungLên án, phê phán chiến tranh phong kiến phi nghĩa Nỗi đau khổ của người phụ nữ có chồng đi chinh chiến, khao khát hạnh phúc lức đôiTình cảnh lẻ loi của người chinh phụTình cảnh lẻ loi của người chinh phụTình cảnh lẻ loi của người chinh phụTình cảnh lẻ loi của người chinh phụ3. Đoạn tríchVị trí: Từ câu 193 – 216Nội dung: Thể hiện tình cảnh và nỗi cô đơn của người chinh phụ.Bố cục: Bố cụcĐoạn 1: 16 câu thơ đầu: Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụĐoạn 2: 8 câu cuối: Nỗi nhớ thương của người chinh phụTình cảnh lẻ loi của người chinh phụII. Đọc – hiểu văn bảnĐoạn 1 8 câu thơ trên:Hai câu thơ đầu: gợi tả động tác của người chinh phụDạo hiên vắng thầm gieo từng bước Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phenCác động từ: dạo, ngồi, rủ, thác Gợi tả các hình ảnh lặp đi lặp lại nhiều lần, hết đứng lại ngồi, cuốn rèm lại hạ rèm, quẩn quanh vô nghĩa Tâm trạng bồn chồn, lo lắng, ngóng trông, cô đơn, lẻ loi.Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụSáu câu tiếp: . Thời gian: đêm khuya . Không gian: căn phòng vắng lặng . Hình ảnh ngọn đèn: nói với đèn, hỏi đèn + “Chẳng mách tin”: từ phủ định - không có tin Nỗi buồn, sự lo lắng nhân lên gấp bội. Câu hỏi tu từ (Đèn có biết.) . Câu cảm thán (Lòng thiếp..) . Điệp ngữ bắc cầu (đèn) Lời thơ thành lời than thở,. ai oán về nỗi cô đơn. Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ- Con người đối sánh với ngọn đèn+ Đèn tàn lụi, đêm tàn – Người chinh phụ thức suốt đêm+ Ngọn đèn khuya hiu hắt, tàn úa – Người chinh phụ cô đơn, lẻ loi, mong manh Hình ảnh mang ý nghĩa tô đậm sự cô đơn triền miên, buồn vắng dằng dặc trong không gian và thời gian, vô vọng, khắc khoải. Lời kể thành lời độc thoại da diết, dằn vặt. Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ. 8 Câu giữa“Gà eo óc gáy sương năm trốngHòe phất phơ rủ bóng bốn bên”Tiếng gà: năm canh => thao sức suốt đêm Gợi tả thời gian vận động, lấy âm thanh tiếng gà gáy báo hiệu chuyển canh, đêm tàn.Hòe phất phơ: bóng cây hòe chuyển động lúcngắn, lúc dài. Lời thơ gợi hình dung không gian quạnhvắng, tĩnh lặng, có phần cô tịch đáng sợ khiến lòng người tê tái. Không gian và thời gian tâm trạngTình cảnh lẻ loi của người chinh phụ- Những câu sau: Cảm nhận về thời gian và nỗi sầu+ Về thời gian: khắc giờ đằng đẵng như niên: So sánh mỗi khắc tựa như năm tháng dài lê thê, mệt mỏi.+ Về mối sầu: dằng dặc tựa miền biển xaTừ láy: đằng đẵng, dằng dặc => âm hưởng buồn kéo dàiSo sánh: như niên, tựa miền biển xa => thời gian tâm trạng. Không gian cách trở. Thời gian dài vô hạn Cụ thể hóa mối sầu triền miên, lê thê và cảnh tù túng, quẩn quanh trong lòng+ Những hành động tiêu sầu của người chinh phụ:. Hương gượng đốt – Hồn đà mê mải. Gương gượng soi – Lệ ại châu chan. Sắt cầm gượng gảy – Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ Ý nghĩa động từ gượng: miễn cưỡng, gượng gạo không còn niềm vui sống. Ý định của những hành động: Tìm sự bình yên, thanh thản, khơi lại thu vui vủa người con gái.Nhưng: chính những hành động đó lại chỉ khiến lòng thêm đau đớn, lo sợ chia phôi, dự cảm những điều không may. Hình ảnh có thể có thực, có thể chỉ là ước lệ Không gian, thời gian, từ ngữ biểu cảm thấm đẫm sự cô đơn, lẻ loi của người chinh phụ. Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ