Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết học 11, 12: Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy (Truyền thuyết)

Tiết 11- 12Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ(Truyền thuyết)Người soan: Phạm Thị ThươngTrương ThPT Nguyễn Mộng Tuân - Thanh HoáTruyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết) I. Tìm hiểu chung- Đặc trưng của truyền thuyết:	+ Truyền thuyết là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố lịch sử và yếu tố hoang đường. 	+ Truyền thuyết phản ánh quan điểm đánh giá, thái độ và tình cảm của nhân dân về các sự kiện lịch sử và các nhân vật lịch sử.	+Truyền thuyết có sự gắn bó chặt chẽ với môi trường lịch sử - văn hoá.- Cụm di tích lịch sử – văn hoá Cổ Loa là minh chứng lịch sử cho việc sáng tạo và lưu truyền truyền thuyết về sự ra đời và suy vong của nhà nước Âu LạcNêu những đặc trưng của truyền thuyêt?ý nghĩa của cụm di tích lịch sử – văn hoá Cổ Loa?Quần thể di tích, di vật lịch sử - văn hoá Cổ Loa Đền thờ An DươngVươngTượng Mỵ Châucụt đầuBản đồ Loa ThànhMột góc thành Cổ LoaGiếng NgọcAm thờ nỏ thầnLẫy nỏMũi tên đồngTruyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết)II. Đọc hiểu văn bản1. Đọc, tìm hiểu bố cục và tóm tắt	a. Bố cục3 Phần:	+ Phần 1: Từ đầu đến bèn xin hoà: quá trình dựng nước và giữ nước của An Dương Vương.	+ Phần 2: Tiếp đó đến dẫn vua xuống biển: nước Âu Lạc rơi vào tay Triệu Đà do sự mất cảnh giác của An Dương Vương và sự nhẹ dạ của Mị Châu (Bi kịch mất nước và bi kịch tình yêu).	+ Phần 3: Đoàn còn lại: thái độ của tác giả dân gian đối với An Dương Vương và Mị châu – Trọng Thuỷ.Nêu bố cục của văn bản?Truyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết)b. Tóm tắt	- An Dương Vương xây thành cứ xây lại đổ. Rùa vàng giúp: xây được thành trong nửa tháng.	- Rùa vàng tặng vuốt. Chế được nỏ thần. Đánh thắng Triệu Đà.	- Triệu Đà xin hoà, cầu hôn Mị Châu cho Trọng Thuỷ. An Dương Vương gả Mị Châu.	- Trọng Thuỷ đánh cắp nỏ thần. Triệu Đà tiến đánh Âu Lạc.	- An Dương Vương thua trận, cùng Mị Châu bỏ chạy.	- Rùa vàng kết tội Mị Châu. An Dương Vương chém đầu Mị Châu rồi đi xuống biển. Máu Mị Châu biến thành hạt châu.	- Trọng Thuỷ nhảy xuống giếng tự vẫn.Tóm tắt ngắn gọn truỵên An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thuỷ?2. Đọc hiểua. An Dương Vương xây thành chế nỏ, và bảo vệ đất nước	- Xây thành: 	+ Thành xây tới đâu lại đổ tới đó.	+ Lập đàn trai giới, cầu đảo thần linh.	+ Nhờ rùa vàng giúp đỡ, thành xây nửa tháng là xong.	---> Khó khăn của buổi đầu dựng nước.	- Chế nỏ: 	+ An Dương Vương có ý thức cao trong việc bảo vệ thành quả của mình. Điều đó thể hiện ở câu hoỷi: Nay neỏu coự giaởc ngoaứi laỏy gỡ maứ choỏng? 	+ Được rùa vàng tặng móng vuốt để làm lẫy nỏ.	+ Chế nỏ thành công.	- Giữ nước: 	+ Triệu Đà cử binh sang xâm lược.	+ Có nỏ thần, quân Đà thua lớn., bèn xin hoà.	---> Taực giaỷ daõn gian muoỏn ca ngụùi coõng lao dửùng nửụực vaứ giửừ nửụực cuỷa An Dửụng Vửụng, lyự tửụỷng hoựa vieọc xaõy thaứnh, cheỏ taùo vuừ khớ. 	Truyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết)Dựavào cốt truyện hãy tìm những chi tiết liên quan đến việc nhân vật An Dương Vương xây thành, chế nỏ, và bảo vệ đất nước? Phân tích. b. Bi kịch mất nước và bi kịch tình yêu* Bi kịch mất nước- Trách nhiệm An Dương Vương:	+ Triệu Đà cầu hôn , vua vô tình gả con gái là Mị Châu cho con trai Đà là Trọng Thuỷ	+ Cho Trọng Thuỷ ở rể.	+ Trọng Thuỷ đánh cắp nỏ thần, Triệu Đà cất binh sang xâm lược, An Dương Vương vẫn thản nhiên đánh cờ.--->An Dương Vương mất cảnh giác, tạo điều kiện cho quân giặc xâm nhập sâu vào lãnh thổ; không phòng bị nghiêm túc quá ỷ lại vào vũ khí. Ông là người đầu tiên phải chịu trách nhiệm về việc mất nước.Truyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết)Câu hỏi thảo luận:Theo em nước Âu Lạc rơi vào tay Triệu Đà trách nhiệm thuộc về ai? Vì sao?+ Trách nhiệm thuộc về An Dương Vương.+ Trách nhiệm thuộc về Mị Châu.+ Trách nhiệm thuộc về cả An Dưong Vương và Mị Châu. Truyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết)- Trách nhiệm Mị Châu:	+ Lén cho Trọng Thuỷ xem trộm nỏ thần.	+ Rắc lông ngỗng trên đường chạy nạn mà không nghĩ tới hậu quả.---> Mị Châu là kẻ ngây thơ, nhẹ dạ, đặt tình chồng vợ trên lợi ích quốc gia; tiết lộ quân cơ, dẫn đường cho giặc đuổi theo, dồn cha đến bước đường cùng.Truyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết)* Bi kịch tình yêu- Nhân vật Mị Châu:	+ Vâng lời cha: lấy Trọng Thuỷ.	+ Yêu chồng mù quáng, nhẹ dạ, cả tin: cho trọng Thuỷ Xem nỏ thần.	+ Không chịu được nỗi đau li biệt: rắc lông ngỗng trên đường chạy nạn.---> Chỉ biết nghĩ đến tình cảm riêng, xem nhẹ nghĩa vụ đối với quốc gia, dân tộc, dẫn đến bi kịch của chính bản thân mình. Tìm các chi tiết liên quan đến mối tình của nhân vật Mị Châu – Trọng Thuỷ. Qua đó, em đánh giá như thế nào về Mị Châu trong bi kịch tình yêu của nàng?Truyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết)- Nhân vật Trọng Thuỷ:	Trọng Thuỷ vừa là kẻ thù, vừa là nạn nhân:	+ Vừa muốn chiếm Âu Lạc.	+ Vừa muốn làm người chồng chung thuỷ.---> Mâu thuẫn không thể dung hoà. Cái chết là kết cục của nỗi ân hận, sự giày vò. Bi kịch của Trọng Thuỷ là bi kịch của kẻ bị kẹt giữa tham vọng và tình yêu. Câu hỏi thảo luận:Em chọn ý kiến nào sau đây về nhân vật Trọng Thuỷ:+ Trọng Thuỷ là tên gián điệp và cũng là kẻ nặng tình.+ Trọng Thuỷ là nhân vật phức tạp, vừa là kẻ thù, vừa là nạn nhân.+ Trọng Thuỷ là kẻ lừa dối, là kẻ thù của nước Âu Lạc.Truyện an dương vương và mỵ châu - trọng thuỷ(Truyền thuyết)c. Thái độ của tác giả dân gian đối với An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thuỷ* Đối với An Dương Vương:- Chém đầu Mị Châu: thái độ nghiêm khắc của An Dương Vương đối với bản thân, đặt quyền lợi quốc gia lên trên hết.- An Vương Vương đi xuống biển: Dân gian đã “bất tử hoá” Thục Phán, thể hiện sự yêu mến, kính trọng, tiếc thương. Câu hỏi thảo luận:Qua sự phân tích ở trên, em đánh giá như thế nào về thái độ của dân gian đối với các nhân vật: An Dương Vương, Mị Châu, trọng Thuỷ? Chứng minh.Truyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết)* Đối với Mị Châu:+ Bị rùa vàng kết tội: “Kẻ nào ngồi sau ngựa chính là giặc đó!”---> Thái độ nghiêm khắc của nhân dân: mang tội với nước đều bị trừng phạt.+ Sau khi Mị Châu chết: máu chảy xuống biển trai sò ăn phải biến thành hạt châu.---> Nỗi thông cảm của nhân dân đối với lỗi lầm vô tình của Mị Châu - kẻ “một lòng trung hiếu mà bị người lừa dối”Truyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết)* Đối với Trọng Thuỷ:- Trọng Thuỷ “lao đầu xuống giếng mà chết”: là giặc ngoại xâm, là kẻ phụ tình phải bị đền tội.- Chi tiết ngọc trai giếng nước:+ Hoá giải oan tình của Mị Châu – Trọng Thuỷ.+ Nhân dân ta cũng tha thứ cho Trọng Thuỷ, hắn cũng chỉ vì bị vua cha lợi dụng.---> Tác phẩm kết thúc bằng một vẻ đẹp hoàn mỹ, thể hiện tinh thần khoan dung, nhân hậu của dân tộc Việt Nam.Truyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết)III. Tổng kết- Về truyền thuyết: là cách đánh giá của dân gian về sự kiện và nhân vật lịch sử.- Về truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thuỷ:	+ Bài học về trách nhiệm của mỗi người đối với vận mệnh đất nước, dân tộc.	+ Thái độ nghiêm khắc nhưng cũng đầy cảm thông, bao dung của nhân dân đối với Mị Châu và mối tình Mị Châu – Trọng Thuỷ.Qua bài học, hãy rút ra những nhận định chung về:+ Thể loại truyền thuyết.+ ý nghĩa của truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ.Truyện an dương vương và mỵ châu trọng thuỷ(Truyền thuyết)IV. Củng cốKhoanh tròn vào đáp án đúng trong các câu sau:1. Theo quan niệm của dân gian, An Dương Vương được thần linh giúp đỡ vì: a. An Dương Vương là vua. b. An Dương Vương không biết xây thành. c. An Dương Vương là một vị thần. d. An Dương Vương có ý thức với sự an nguy của đất nước. 2. Qua hậu thân của Mị Châu dân gian biểu hiện thái độ gì? a. Cho rằng nàng vô tội. b. Cho rằng tội của nàng không đáng bị lên án. c. Cho rằng nàng là người nặng tình riêng cho nên vô tình phạm tội tiếp tay cho giặc nên phải chịu hình phạt xứng đáng. d. Cho rằng nàng là người trung hiếu nhưng bị lừa dối. 3. Hình ảnh ngọc trai – nước giếng có ý nghĩa gì? a. Sự nghiêm khắc nhưng bao dung của nhân dân, chứng thực cho tấm lòng trong sáng của Mị Châu. b. Sự nghiêm khắc nhưng bao dung của nhân dân, chứng nhận nỗi ân hận và mong muốn hoá giải tội lỗi của Trọng Thuỷ. c. Ca ngợi mối tình Mị Châu – Trọng Thuỷ. d. Cả A và B đều đúng.