Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết: Phú sông Bạch Đằng

TẬP THỂ LỚP 10A7 KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔTRƯỜNG THPT ĐẠ TÔNGGV THỰC HIỆN: TRẦN THỊ KIM LYNS: 04-11-09PHÚ SÔNG BẠCH ĐẰNGBẠCH ĐẰNG GIANG PHÚTRƯƠNG HÁN SIÊUTRƯỜNG THPT ĐẠ TÔNGGV: TRẦN THỊ KIM LYLƯỢC ĐỒ TRẬN ĐÁNH TRÊN SƠNG BẠCH ĐẰNGTÌM HIỂU CHUNGTÁC GIẢ.- Trương Hán Siêu (? - 1354) tự Thăng Phủ, quê Phúc Am, Yên Ninh, Ninh Bình.- Tính cương trực, học vấn uyên thâm, vua Trần tin cậy, nhân dân kính trọng.- Giữ nhiều chức vụ quan trọng và khi chết được vua tặng tước Thái bảo, Thái phó.Dựa vào tiểu dẫn, hãy nêu những nét chính về tác giả Trương Hán Siêu ?2. Tác phẩm.a. Hoàn cảnh sáng tác. Sáng tác khoảng 50 năm sau cuộc kháng chiến chống Nguyên - Mông thắng lợi (1288) khi Trương Hán Siêu dạo chơi trên sông Bạch đằng.Bài phú được sáng tác trong hoàn cảnh nào ?b. Thể loại: Phú sông Bạch Đằng thuộc loại phú cổ thể(viết theo lối biền văn hoặc văn xuôi có vần) là thể văn vần dùng để tả cảnh vật, phong tục, kể việc, bàn chuyện đời. Kết cấu thường có 3 phần: mở đầu( giới thiệu nhân vật,nêu lí do sáng tác),nội dung( đối đáp), kết thúc( lời từ biệt của khách)Nêu đặc trưng cơ bản của thể phú ?c. Bố cục:- Đoạn 1: (khách có kẻ...luống còn lưu): cảm xúc lịch sử của nhân vật khách trước cảnh sắc sông Bạch Đằng.- Đoạn 2:( bên kia là các bô lão...nghìn xưa ca ngợi"): Lời các bô lão kể với khách về những chiến công lịch sử trên sông Bạch Đằng.- Đoạn 3: (Tuy nhiên từ có vũ trụ... chừ lệ chan): Suy ngẫm bình luận của các bô lão về những chiến công xưa. - Đoạn 4:(Rồi vừa đi vừa ca rằng...cốt mình đức cao): Lời ca khẳng định vai trò và đức độ của con người.Em hãy phân chia bố cục của bài phú ?II. TÌM HIỂU VĂN BẢN:1. Hình tượng nhân vật “khách”Cảm hứng của “khách” trước thiên nhiên khi du ngoạn trên sơng như thế nào?Tâm trạng của “khách” khi đến sơng Bạch Đằng khác đoạn trước như thế nào?2. Hình tượng các bô lão: Các bơ lão là ai, cĩ vai trị như thế nào trong bài phú?- Các bô lão là người dân địa phương, là hình ảnh tập thể, xuất hiện như một sự hô ứng, nhằm tạo không khí đối đáp tự nhiên, kể cho “ khách” nghe...Chiến tích trên sông Bạch Đằng đã được gợi lên như thế nào qua lời kể của các bô lão?- Hồi tưởng về trận “Ngô chúa phá Hoăøng Thao”,“Trùng Hưng nhị thánh bắt Ô Mã” – tính chất “thư hùng” căng thẳng, vận nước lâm nguy.Diễn biến trận đánh?- Từ đầu 2 bên ta và địch đã tập trung lực lượng cho trận đánh quyết định. - Trận đánh ở thế giằng co, quyết liệt "Được thua chửa phân", "Bắc Nam chống đối": - Sự đối đầu về ý chí: Ta với lòng yêu nước, với sức mạnh chính nghĩa, địch "Thế cường" với bao mưu ma chước quỷ. Cuối cùng, chính nghĩa thắng, giặc hung đồ hết lối chuốc nhục muôn đời .- Thái độ, giọng điệu: Đầy nhiệt huyết, tự hào, là cảm hứng của người trong cuộc.- Lời kể cô đọng, súc tích, khái quát nhưng gợi lại được diễn biến, không khí trận đánh hết sức sinh động. Câu văn dài ngắn khác nhau phù hợp với tâm trạng và diễn biến trận đánh. Em có nhận xét gì về thái độ, giọng điệu của các bơ lão?Qua lời bình luận của các bô lão, yếu tố nào giữ vai trò quan trọng làm nên chiến thắng Bạch Đằng ?- Nguyên nhân chiến thắng: trời đất cho ta thế hiểm nhưng điều quyết định là ta có "nhân tài giữ cuộc điện an”.- Lời ca có giá trị như một tuyên ngôn về chân lý: Bất nghĩa thì tiêu vong, còn người có nhân nghĩa thì lưu danh thiên cổ.Cũng như “ khách” các bơ lão cũng dâng trào cảm xúc yêu nước và tự hào dân tộc.3. Ý nghĩa lời ca cũng là lời bình luận của “khách”:Lời ca của khách : ca ngợi sự anh minh của "Hai vị thánh quân", ca ngợi chiến tích của sông Bạch Đằng, đồng thời khẳng định chân lý : Nhân kiệt là yếu tố quyết định thắng lợi.Thể hiện niềm tự hào dân tộc và tư tưởng nhân văn cao đẹp.Lời ca của “khách” nhằm khẳng định điều gì?III. TỔNG KẾT:Ghi nhớ (Sách giáo khoa) Giá trị nội dung: "Phú sông Bạch Đằng" là tác phẩm tiêu biểu của văn học yêu nước thời Lý - Trần. Bài phú đã thể hiện lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc - Tự hào về truyền thống anh hùng bất khuất và truyền thống đạo lý nhân nghĩa sáng ngời của dân tộc Việt nam. Tác phẩm cũng thể hiện tư tưởng nhân văn cao đẹp qua việc đề cao vai trò, vị trí con người. Giá trị nghệ thuật: "Phú sông Bạch đằng" là đỉnh cao nghệ thuật của thể phú trong văn học Việt Nam thời Trung đại, cấu tứ đơn giản mà hấp dẫn, bố cục chặt chẽ, lời văn linh hoạt, hình tượng nghệ thuật sinh động, vừa gợi hình đặc sắc trực tiếp, vừa mang ý nghĩa khái quát triết lí, ngôn từ vừa trang trọng, hào sảng, vừa lắng đọng gợi cảm.