Bài giảng môn Ngữ văn khối 10 - Đoạn trích: Trao duyên

KiÓm tra bµi còCâu 1. Nguyễn Du sáng tác Truyện Kiều theo một cuốn tiểu thuyết chương hồi của Thanh Tâm Tài Nhân có tên là:A. Kim Vân Kiều truyệnB. Kim Kiều truyệnC. Kim Kiều tân truyệnD. Kim Vân Kiều tân truyệnACâu 2. Khái quát nào sau đây về giá trị tư tưởng của Truyện Kiều là không đúng?A. Truyện Kiều là bài ca tình yêu tự do và ước mơ công lý	B. Truyện Kiều là tiếng khóc cho số phận con ngườiC. Truyện Kiều là lời than ai oán về sự dập vùi của định mệnhD. Truyện Kiều là lời tố cáo mạnh mẽ, đanh thépCCâu 3. Gọi Truyện Kiều là “một bách khoa thư của muôn vàn tâm trạng” là một cách nhằm nhấn mạnh:A. Truyện Kiều thiếu sự căng thẳng, gay cấn, hấp dẫnB. Truyện Kiều chỉ là một tập thơ trữ tìnhC. Truyện Kiều đã trở thành một tập sách khoa học về tâm lýDD. Truyện Kiều đặc biệt thành công về miêu tả tâm lý nhân vậtTRAO DUYÊNĐOẠN TRÍCH (Trích Truyện Kiều) - Nguyễn Du -I. Tìm hiểu chung1. Vị trí đoạn tríchTruyện KiềuGặp gỡ và đính ướcGia biến và lưu lạcĐoàn tụĐoạn trích Trao duyênTừ câu 723 đến câu 756Vị trí đặc biệt: Khép lại cuộc sống ềm đềm, hạnh phúc; mở ra đoạn đời nổi lênh, phiêu bạt, đắng cay của Kiều. Em hãy kể những sự kiện chính diễn ra trước đó? - Sau đêm thề nguyền, Kim Trọng phải về gấp hộ tang chú ở Liễu Dương - Gia đình Kiều gặp tai biến: cha và em bị bắt, của cải bị cướp - Kiều phải bán mình cho Mã Giám Sinh để chuộc cha và em. Đêm cuối cùng ở nhà, Kiều cậy nhờ Thuý Vân trả nghĩa Kim Trọng.2. Chủ đề:- Đó là bi kịch tình yêu tan vỡ, nói cách khác đoạn trích thể hiện mâu thuẫn giữa tình yêu mãnh liệt với thực tế chia ly phũ phàng.3. Bố cục+ Phần 1: Đầu – “thơm lây”: Thuý Kiều thyết phục Thuý Vân nhận lời trao duyên + Phần 2: “Chiếc thoa” -> “thác oan”: Thuý Kiều trao kỷ vật và dặn dò em.+ Phần 3: Còn lại: Thuý Kiều hướng tới đối thoại với Kim Trọng.II. Tìm hiểu văn bản1. §o¹n 1: KiÒu t×m c¸ch thuyÕt phôc, trao duyªn cho Thuý V©n.- Lí do: Kim Trọng chính là sự băn khoăn, day dứt trong lòng Thuý Kiều trước lúc ra đi...- Ý định này đến với Thuý Kiều một cách hoàn toàn đột ngột, bất ngờ......* Hai c©u ®Çu: Lời đề nghịCËy em, em cã chÞu lêi,Ngåi lªn cho chÞ l¹y råi sÏ th­a-''CËy'': nhê v¶, tr«ng mong tin t­ëng, göi g¾m niÒm hi väng thiÕt tha. -''ChÞu lêi'': cÇu em h·y l¾ng nghe m×nh, chÊp nhËn, chÞu thiÖt thßi.-> Kiều lựa chọn từ ngữ chính xác, chặt chẽ, đầy thắt buộc mà vẫn tế nhị -> Sù khÈn kho¶n, thiÕt tha, khã nãi.-''L¹y'': trang nghiªm, hÖ träng - “Th­a” : kÝnh cÈn, trang träng -> Thuý Kiều sắc sảo, thông minh, tế nhị, khéo léo, nhạy cảm. KiÒu coi Thuý V©n nh­ ©n nh©n sè mét cña m×nh, ®­a Thuý V©n vµo t×nh thÕ kh«ng thÓ tõ chèi, rµng buéc Thuý V©n b»ng c¸ch ®­a ra nh÷ng mèi quan hÖ t×nh c¶m “ v× c©y d©y leo”.- Bình thường là trái đạo lí: Chị lạy em. - Trong hoàn cảnh này là có lí: Kiều lạy đức hi sinh cao cả của em.=> Hai câu đầu Nguyễn Du đã tạo được không khí thiêng liêng, trang trọng ban đầu của cuộc trao duyên. Và ngay từ đầu cũng thể hiện nhất quán phẩm chất và tính cách của nhân vật Kiều.* 6 c©u tiÕp theo: - Trước tiên nàng giãi bày với em gái về hoàn cảnh riêng tư của mình, những biến cố tình yêu: “đứt gánh giữa đường”.+ Câu thơ sử dụng sáng tạo thành ngữ ”đứt gánh giữa đường”-> Nàng đề nghị Vân thay mình trả nghĩa cùng Kim Trọng.+ “Tơ thừa” gợi mối duyên tình dang dở giữa Kim và Kiều.- Thuý Kiều thuyết phục em bằng cách kể lại vắn tắt 2 biến cố:+ Gặp Kim Trọng, yêu và hẹn ước thề nguyện. + Gặp sóng gió bất kì để rồi gia đình tai biến, tình yêu dang dở, rơi vào cảnh tình day dứt giữa tình và hiếu.-> Những lời kể chứa đầy tình cảm của Thuý Kiều bao nhiêu thiết tha trong lời kể về mối tình với Kim Trọng.-> Muốn giãi bày cụ thể hơn với Vân về cách xử sự của Kiều trước hoàn cảnh bi kịch để mong tìm sự thông cảm bằng hành động của Thuý Vân.Lời tâm sự với em* 4 c©u cuèi: KiÒu thuyÕt phôc em- LÝ do KiÒu thuyÕt phôc Thuý V©n nhËn lêi m×nh+ Ngµy xu©n cßn dµi:V©n cßn trÎ+ T×nh m¸u mñ:t×nh c¶m chÞ em V©n+ ChÞ dï thÞt n¸t x­¬ng mßn:NÕu V©n nhËn lêi, KiÒu cã chÕt còng cam lßng- Những thành ngữ “tình máu mủ’ , ‘lời nước non’  thể hiện hàm ý tha thiết cậy nhờ em dẫu biết rằng tuổi xuân em còn dài, em sẽ thiệt thòi nhiều khi lấy Kim Trọng, lời nước non này nặng lắm.-> Thuý Kiều thật sắc sảo, khôn ngoan, nàng đã biết dùng lý trí đè nén tình cảm đúng lúc, đúng chỗ.........-> Tâm trạng Thuý Kiều nhẹ nhõm, thanh thản phần nào. Cơn sóng lòng lúc trước đang trào dâng có lẽ giờ đã lắng xuống.=> 12 c©u th¬ ®Çu lµ nh÷ng lêi ngá cña Thuý KiÒu víi Thuý V©n vÒ viÖc trao duyªn. Thúy Kiều là người sắc sảo, tinh tế, thông minh bên cạnh đó nàng còn là một người con hiếu thảo, có đức hy sinh và lòng vị tha,là một người yêu tình sâu. 1. Vì sao Thuý Kiều trao duyên cho Thuý Vân?A. Vì Thuý Kiều đã bán mình cho Mã Giám Sinh.B. Vì Thuý Kiều đã bội ước với Kim Trọng.C. Vì Thuý Kiều đã làm cho Kim Trọng dở dang tình cảm.D. Vì tình yêu Thuý Kiều dành cho Kim Trọng.LUYỆN TẬP2. §o¹n 2: KiÒu trao kØ vËt vµ dÆn dß. a. Kiều trao kỉ vật:- Trao l¹i cho Thuý V©n nh÷ng tÝn vËt thiªng liªng, hÑn ­íc Kim - KiÒu: + Chiếc thoa: Vật làm quen, kỷ niệm đầu tiên + Tờ mây: tờ giấy ghi lời thề ước + Phím đàn , mảnh hương nguyền=> Đây là những kỉ vật hết sức gắn bóa, thiêng liêng đã từng ghi nhận, chứng giám cho mối tình đẹp đẽ, nồng nàn của Kim và Kiều.- “Của chung”: - “Của tin” :Của Kim Trọng, của chị, của em.Vật làm tin – giữa Kim và Kiêu.- “duyên thì giữ, vật của chung”: Duyên trao đi nhưng vẫn muốn níu giữ những kỉ vật tình yêu lại cho mình.Câu thơ như bẻ làm đôiThời gian tâm lí.Xưa: Đẹp đẽNay: Tan vỡGiằng xéCòn - Mất.Riêng - Chung. Hạnh phúc - Bất hạnh-> Tâm trạng: luyến tiếc, đau đớn, bi kịch duyên trao đi mà tình không trao đươc, tình cảm át lí trí, Kiều rơi vào bế tắc, sống trong thế giới mộng mị của cái chết và âm hồn.b. Dặn dò Thuý Vân.- Thuý Kiều tự coi mình là người “mệnh bạc” và dặn dò Thuý Vân: Mai sau có khi nào giở lại những kỉ vật tình yêu, đừng quên Thúy Kiều, một phần linh hồn của Thúy kiều là ở trong đó.- Kiều Bất ngờ nhận thấy nghịch cảnh mất mát......+ Để Vân không bị khó xử khi gặp chàng Kim nên trao kỷ vật làm tin.+ Thể hiện thái độ dứt tình.=> Sự chu đáo, có lòng độ lượng và đức hi sinh, luôn lo lắng và hiểu cho người trước khi nghĩ đến mình- Ý nghĩa của việc trao kỉ vật+ Hạnh phúc của vợ chồng Vân > Đó là 1 tâm trạng do quá đau đớn, xót xa mà không làm chủ được lý trí và lời nói.3. Đoạn 3: Thuý Kiều hướng tới đối thoại với Kim Träng.- “Bây giờ”  Từ thời gian tâm trạng về thực tại, hiện sinh.- Từ đối diện với chính mình, Thuý Kiều chuyển sang đối thoại với Kim Träng trong tâm tưởng.- Về một hiện thực không thể thay đổi, tình yêu đã đổ vỡ, về thân phận đầy những nỗi bất hạnh của chính nàng. - Sö dông thủ pháp nghÖ thuËt: đối lập.-> Diễn tả bi kịch của nỗi đau đớn quằn quại của Thuý Kiều và khát vọng t×nh yªu mãnh liệt không thôi- Là tiếng kêu xé lòng của Thuý Kiều (1 tiếng nấc uất nghẹn).........“¤i Kim lang! Hìi Kim lang! Th«i th«i thiÕp ®· phô chµng tõ ®©y! ”-> Câu thơ vừa là tiếng gọi vừa là lời than, khi nỗi tuyệt vọng đau xót cùng cực của Thuý KiÒu.+ “Th«i th«i, tõ ®©y”:Lêi vÜnh biÖt trong tiÕng nÊc tøc t­ëi, nghÑn ngµo.+ Th¸n tõ“«i, hìi”:+ NhÞp:3/32/4/2Giäng ®iÖu thèng thiÕt .Lêi kªu cøu tuyÖt väng. nçi ®au l×a t×nh nh­ l×a ®êi+ “Kim lang”: Thuý KiÒu thèt lªn lêi x­ng h« phu - thª (lang-thiÕp). Kim Träng – Thuý KiÒu tõng hÑn ­íc chuyÖn tr¨m n¨m.-> Đã trao duyên cho em mà vẫn gọi Kim Trọng là chồng vì Thuý Kiều vẫn chưa dứt được tình với Kim Trọng.Ch÷ “phô” th­êng ®Ó chØ kÎ béi t×nh thay lßng ®æi d¹. Tù nhËn m×nh lµ ng­êi phô b¹c, cã lçi lín víi Kim Träng. “thiÕp ®· phô chµng tõ ®©y ”  cay ®¾ng. -> H­íng ®Õn Kim Träng KiÒu ®au ®ín, tuyÖt väng mong được chia sÎ nh­ng còng biÕt lçi cña m×nh. DiÔn biÕn t©m lÝ cña KiÒu trong ®o¹n trÝch ®­îc NguyÔn Du miêu tả thµnh c«ng hîp víi quy luËt t©m lÝ cña ng­êi ®a c¶m, giµu lßng yªu th­¬ng nh­ KiÒu.C©u hái th¶o luËnNhãm IEm c¶m nhËn g× vÒ vÎ ®Ñp t©m hån, nh©n c¸ch Thuý KiÒu trong ®au th­¬ng, bÕ t¾c ?Nhãm IIQua ®o¹n trÝch “Trao duyªn”, em hiÓu g× vÒ t×nh yªu cña ng­êi x­a ?- Th«ng minh, tinh tÕ, träng ©n nghÜa, cao th­îng, giµu ®øc hi sinh.- T×nh yªu thËt thiªng liªng, s©u nÆng.Coi träng t×nh nghÜa.2. Nội dung: Đo¹n trÝch ®· cho thÊy bi kịch tình yêu, thân phận bất hạnh và nhân cách cao đẹp của Thuý Kiều qua mét cuéc trao duyªn chu ®¸o, ch©n t×nh nh­ng đầy ®au th­¬ng cay ®¾ng.1. NghÖ thuËt: miêu tả nội tâm nhân vật thông qua nghệ thuật dùng từ ngữ, hình ảnh phong phú ®Æc s¾c.III. Tæng kÕt: