Bài giảng môn Ngữ văn khối 10 - Tiết học 22, 23: Tấm Cám

TẤM CÁMTiết 22,23Truyện cổ tíchI/ Tìm hiểu chung1. Truyện cổ tích- Ra đời trong xã hội phân chia giai cấp- 3 loại:Cổ tích loài vậtCổ tích sinh hoạt Cổ tích thần kì?Những hiểu biết của em về truyện cổ tích??“Tấm Cám “ thuộc loại cổ tích nào? Em đã đọc truyện nào giống truyện Tấm Cám? 2. Truyện “Tấm Cám”- Thuộc cổ tích thần kì với các yếu tố thần kì (nhân vật thần kì, vật thần kì, sự biến hóa thần kì)- Là kiểu truyện phổ biến trên cả thế giới và Việt NamII. Đoc - hiểu văn bản1. Đọc – Tóm tắt cốt truyện2. Tìm hiểu văn bản2.1. Tấm- thân phận và con đường đến hạnh phúc của cô gái mồi 2.2. Cô Tấm- cuộc đấu tranh quyết liệt giành và giữ hạnh phúc2.3. Những hình thức biến hóa của Tấm và ý nghĩa của quá trình biến hóa đó.?Th©n phËn cña TÊm ®­îc giíi thiÖu nh­ thÕ nµo?2.1. Tấm- thân phận và con đường đến hạnh phúc của cô gái mồi c«ia, Tấm và thân phận mồ côiTẤMMẸ CON CÁM- Mồ côi cả cha và mẹ- Ở với dì ghẻ- Làm việc suốt ngày - Dì ghẻ cay nghiệt- Cám được mẹ nuông chiều- Ăn trắng mặc trơn Thân phận: Bất hạnh Mâu thuẫn trong gia đình: Dì ghẻ > mất yếm đỏ->ngồi khóc-> bụt hiện lên giúp đỡ Mâu thuẫn giữa Tấm và CámChuyện xem hộiTẤMMẸ CON CÁM Muốn đi xem hội Bắt ngồi nhặt thóc Ngồi khóc-> bụt giúp đỡ Hội làng: ngày vui nhất trong năm Không cho xem hội-> mẹ con Cám vùi dập niềm khao khát chính đáng của Tấm Chuyện cá bống TẤMMẸ CON CÁM Nuôi cá bống Giết hại cá bống Mất bống-> ngồi khóc-> bụt hiện lên giúp đỡCá bống: người bạn duy nhất của Tấm Giết bống-> mẹ con Cám hành hạ Tấm về mặt tinh thần?Em cã nhËn xÐt g× vÒ sù hµnh h¹ cña mÑ con C¸m víi TÊm?=> Nhận xét: - cô Tấm mồ côi, hiền lành, xinh đẹp > tranh giành về quyền lợi vật chất và tinh thần. - Mẹ con Cám tìm mọi cách để ngược đãi, hành hạ Tấm chứ chưa có hành động tiêu diệt.?M©u thuÉn ®ã ®­îc gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo? Qua ®ã thÓ hiÖn triÕt lý g×?* Cách giải quyết mâu thuẫn: Yếu tố thần kỳ - Bụt xuất hiện, giúp đỡ: mçi khi TÊm buån, tñi th©n, khãc+ MÊt yÕm ®µo cho c¸ bèng ®Ó bÇu b¹n+ MÊt c¸ bèng bèn lä ch«n d­íi ch©n gi­êng: c¬ héi ®æi ®êi+ Kh«ng ®­îc ®i xem héi  chim sÎ gióp ®ì cã quÇn ¸o ®Ñp ®i dù héi thö giµy hoµng hËu => Con ®­êng ®Õn h¹nh phóc: tõ mét c« g¸i må c«i, nghÌo hÌn hoµng hËu TriÕt lý: ë hiÒn gÆp lµnh?ë chÆng hai, m©u thuÉn gi÷a TÊm vµ mÑ con C¸m ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo?TẤMMẸ CON CÁMMâu thuẫn xã hội:Thiện - Ác, chính nghĩa - phi nghĩa trở nên một mất một còn - Trèo cau- Hoá thành chim vàng anh-Thành cây xoan đào-Thành khung cửi- Thành cây thị - quả thị- Trở lại làm người, sống hạnh phúc - Chặt cây giết Tấm - Giết vàng anh - Chặt xoan đào - Đốt khung cửi - Bị trừng trị đích đáng2.2. Cô Tấm- cuộc đấu tranh quyết liệt giành và giữ hạnh phúc?C¸ch gi¶i quyÕt m©u thuÉn cã g× kh¸c so víi chÆng mét?* Giải quyết mâu thuẫn: Tấm đấu tranh không khoan nhượngYÕu ít thô ®éng (khóc)Phản ứng ngày càng mạnh mẽ (răn đe)Hành động quyết liệt (trả thù)Bài học về tinh thần kiên quyết đấu tranh để giành lại sự sống, bảo vệ hạnh phúc.?KÕt côc cña m©u thuÉn ra sao? KÕt côc ®ã thÓ hiÖn ®iÒu g×?TấmỞ hiền gặp lànhKết cục cay đắng: chết thê thảmThiện thắng Ác=> Bị quả báo: TÊm trõng phạtSống hạnh phúc => Muốn mọi người hướng tới cái Thiện.=> Niềm tin, lạc quan cho người lao động.Ác giả, ác báo Bài học nhân sinh sâu sắcMẸ CON CÁM* KÕt côc cña m©u thuÉn?Qu¸ tr×nh biÕn ho¸ vµ viÖc tr¶ thï cña TÊm cã ý nghÜa g×? 2.3. Những hình thức biến hóa của Tấm và ý nghĩa của quá trình biến hóa đó. a, Ý nghĩa những lần biến hóa của Tấm - Thể hiện sức sống m·nh liệt của Tấm. - Thể hiện ước mơ về chiến thắng của chÝnh nghĩa. b, Ý nghĩa việc trả thù của Tấm: - Hành động trả thù của Tấm là hành động của cái thiện trừng trị cái ác. - Phù hợp với quan niệm của nhân dân: “tÝch thiÖn phïng thiÖn”, “ác giả ác báo”. c, Ý nghĩa của những vật hóa thân và hình ảnh “miếng trầu cánh phượng”: - Những vật hóa thân như: chim vàng anh, cây xoan đào, khung cửirất gần gũi, quen thuộc với đời sống của người dân; là nơi Tấm gửi linh hồn để trở về đấu tranh quyết liệt với cái ác để giành lại hạnh phúc.. - “Miếng trầu cánh phượng”: Vật nối duyên, mang đậm đà bản sắc dân tộc.?Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt?III. Tổng kết* Nội dung:- Cảm thông trước số phận của người dân lao động.- Sức sống và sự trỗi dậy mãnh liệt của con người trước sự vùi dập, tấn công của cái Ác.- Ước mơ đổi đời -> niềm lạc quan trong cuộc sống => Tinh thần nhân đạo Bản chất của các mâu thuẫn và xung đột => Giá trị hiện thực* Nghệ thuật:Cốt truyện ly kì hấp dẫn, khắc hoạ tính cách nhân vật.Yếu tố kì ảo: tạo sức hấp dẫn và kết thúc có hậu. - Các câu văn vần: giàu chất thơ, khắc sâu cốt truyện