Bài giảng Ngữ văn 10 - Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa - Nguyễn Thị Thu

CA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAGiáo viên: Nguyễn Thị ThuChào mừng quí thầy cô về dự tiết hội giảngI. VÀI NÉT VỀ CA DAOKhái niệm1Nội dung2Nghệ thuật3MQH giữa ca dao – dân ca4CA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAII. ĐỌC – TÌM HIỂU1 Bài ca dao số 1: Ca dao than thân2 Bài ca dao số 4,6: Ca dao yêu thương, tình nghĩaTIẾT 27Ca dao yêu thương tình nghĩaCA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAa/ Bài ca dao số 4Khăn: 	Thương nhớ	Rơi xuống đất	Vắt lên vai	Chùi nước mắtĐèn: 	Thương nhớ	Không tắtMắt	Thương nhớ	Ngủ không yênCA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨABài ca dao là lời tâm sự của ai?Câu hỏiLời tâm sự thể hiện qua kết cấu như thế nào?THẢO LUẬN NHÓMHỏi “Khăn” tới “Đèn” rồi sang “Mắt” có sự chuyển biến nào trong tâm tư cô gái?Từ hỏi “Khăn” chuyển sang hỏi “Đèn” cho thấy sự chuyển biến nào về thời gian?“Khăn” được hỏi đến đầu tiên và nhiều nhất. Vì sao?NHÓM 1NHÓM 2NHÓM 310 câu đầuCA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAHình ảnh “Khăn”- Là vật trao duyên, vật kỷ niệm- Luôn quấn quýt bên người con gái.- Láy lại 6 lần  nỗi nhớ triền miên, da diết.Sự vận động: Rơi xuống, vắt lên  tâm trạng ngổn ngang, trăm mối.Hình ảnh “khăn chùi nước mắt”  gợi nhớ cảnh khóc thầm.CA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAThời gian chuyển từ ngày sang đêm nỗi nhớ trải dài đằng đẵng theo thời gian, luôn thường trực trong cõi lòng trống vắng, cô đơn.Hình ảnh “Đèn”Tình yêu mãnh liệt luôn cháy mãi trong lòng đồng hành cùng nỗi nhớ triền miên của cô gái. Đèn thương nhớ ai  đèn không tắt CA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨA Hình ảnh “ Mắt”- Như không kìm lòng được nữa cô gái đã hỏi trực tiếp chính mình. - Giữa “ Đèn không tắt” và “Mắt ngủ không yên” là 1 sự hợp lý, nhất quán Nỗi nhớ khiến con người băn khoăn, trằn trọc, khắc khoải khôn nguôi. Cô gái tự bộc lộ, giãi bày tiếng lòng của mình.Giữa “Đèn không tắt” và “Mắt ngủ không yên” có sợi dây liên hệ nào không?CA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨA2 câu cuốiTâm trạng: Lo phiềnĐại từ: “em”Giãi bày trực tiếp Lo phiền vì thương nhớ, lo lắng cho thân phận, hạnh phúc lứa đôi. Tâm trạng cô gái như thế nào trong 2 câu thơ cuối?Đặc sắc nghệ thuậtKhăn thương nhớ aiKhăn rơi xuống đấtKhăn thương nhớ aiKhăn vắt lên vaiKhăn thương nhớ aiKhăn chùi nước mắtĐèn thương nhớ aiMà đèn không tắtMắt thương nhớ aiMắt ngủ không yên Âm điệu luyến láy, giọng tự vấn, tự giãi bày nỗi lòng với bao tâm trạng. Vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ: Tình yêu mãnh liệt, luôn khao khát yêu thương.Điệp từ. điệp ngữCâu hỏi tu từNhân hóa, hoán dụThể thơ vãn bốnVần chân, vần lưng xem kẽCA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAKhănĐènMắtEM – CÔ GÁINhân vật trữ tìnhThương nhớ ai Lo phiềnKhông yên 1 bềSỰ VẬN ĐỘNG CỦA HÌNH TƯỢNG THƠ VÀ MẠCH CẢM XÚC NHÂN VẬT TRỮ TÌNH TRONG BÀITIỂU KẾT	Bài ca dao là tiếng hát đầy yêu thương mang nặng nỗi nhớ và sự lo âu khắc khoải, đặt bài ca trong hoàn cảnh của xã hội phong kiến xưa ta mới hiểu thấu nỗi lo âu của cô gái trước những luật lệ hôn nhân hà khắc  thể hiện khát vọng tình yêu, hạnh phúc của người bình dân xưa.Bài 6: TÌNH NGHĨAHình ảnh “ Gừng cay, muối mặn” thể hiện điều gì?Nhân vật trữ tình trong bài ca dao là ai?BÀI 6: TÌNH NGHĨA Nhân vật trữ tình: Vợ chồng.Hình ảnh “ Gừng cay, muối mặn”  Mặn nồng, đậm đà, tình nghĩa (ẩn dụ)CÁCH DIỄN ĐẠTTrải qua thời gian hữu hạn không mất đi giá trị của nó.Muối ba nămGừng chín thángCòn mặnCòn cayĐôi ta nghĩa nặng tình dàyCó xa nhau – ba vạn sau ngàn ngày mới xaTrải qua thời gian vô hạn vẫn son sắt, thủy chung.Đặc sắc nghệ thuậtCác con số:	+ Ba năm	+ Chín tháng	+ ba vạn sáu ngàn ngày Chỉ thời gian rất dàiCác cặp từ sóng đôi:	+ Gừng cay – Muối mặn	+ Ba năm – Chín tháng	+ Nghĩa nặng – tình dày Tình nghĩa vợ chồng luôn thủy chung bền vữngBÀI 6: TÌNH NGHĨA Hình thức2 câu đầuThể song thất2 câu sauLục bát biến thểTextTeBài ca có kết cấu theo thời gian. Độ mặn của muối, độ cay của gừng còn có hạn. TÌnh ta là mãi mãi.xtCA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨATổng kếtCÁCH TIẾP CẬN CA DAONỘI DUNGNGHỆ THUẬTNỗi niềm chua xót, đắng cay và tình cảm yêu thương chung thủy của người bình dân trong XH cũ được bộc lộ chân tình và sâu sắc. Hình ảnh so sánh, ẩn dụ, tượng trưng.- Ngôn ngữ giản dị, gần gũi, mộc mạc.- Giọng điệu nhẹ nhàng, tình cảm.Đưa tác phẩm vào hệ thống, dựa vào cái chung tìm ra nét riêng của mối bài, đặt vào môi trường văn hóa sản sinh, lưu truyền, diễn xướng ca daoCA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAChòng chành như nón không quaiNhư thuyền không lái, như ai không chồngGái có chồng như gông đeo cổGái không chồng như phản gỗ long lanhPhản gỗ long lanh anh còn chữa đượcGái không chồng chạy ngược chạy xuôiKhông chồng, khổ lắm chị em ơi!XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH ĐÃ CHÚ Ý THEO DÕI BÀI GIẢNG.Giáo viên: Nguyễn Thị ThuCA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨA