Bài giảng Ngữ văn 10 - Đọc văn bản: Cảnh ngày hè

 Chào cụ và cỏc bạn Cảnh ngày hố Bảo kớnh cảnh giới, bài 43 Nguyễn TróiĐọc văn bản:Nguyển Trói (1380-1442)Thành viờn trong nhúm:1. Tập thơ Quốc âm thi tập- Tập thơ Nôm: 254 bài, đánh dấu sự phát triển của thơ tiếng Việt. - Về nội dung: Vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi.- Về nghệ thuật: Thơ Nôm Đường luật với các câu thơ lục ngôn.I. Giới thiệu chung Cảnh ngày hè Nguyễn Trãi ( Bảo kính cảnh giới, bài 43 )- ẹaởt neàn moựng vaứ mụỷ ủửụứng cho sửù phaựt trieồn cuỷa thụ Tieỏng Vieọt. +Nguyễn Trói hiệu là Ức Trai(1380-1442), quờ quỏn: Nhị Khờ Thường Tớn- Hà Tõy, xuất thõn trong cựng một gia đỡnh quan lại giàu lũng yờu nước. +Là anh hựng dõn tộc, nhà chớnh trị, nhà quõn sự, nhà ngoại giao, nhà văn húa, nhà văn, nhà thơ tầm cỡ kiệt xuất của dõn tộc. Nhưng cũng là người phải chịu nhiều oan khiờn thảm khúc thảm khốc(tru di tam tộc). +Cỏc tỏc phẩm: - “Quõn trung từ mệnh tập” -”Quốc õm thi tập” -” Quốc õm thi tập gồm 4 phần: Vụ đề, Mụn thỡ lệnh, Mụn hoa mộc, Mụn cầm thỳ” -”Ức Trai thi tập” -”Bỡnh Ngụ đại cỏo” 2. Bài thơ Cảnh ngày hè a. Xuất xứ:Bài thơ số 43 trong mục Bảo kính cảnh giới – phần Vô đềb. Nhan đề:Cảnh ngày hè – nội dung bài thơ nghiêng về bức tranh cuộc sống.c. Bố cục:- 6 câu thơ đầu: Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống.- 2 câu thơ cuối: Khát vọng của nhà thơ.d. Thể thơ:-thất ngụn bỏt cỳe. Hũan cảnh sỏng tỏc:-trớch trong “Quốc õm thi tập”. Sỏng tỏc trong thời gian nhà thơ sống ẩn tại quờ nhà. II. Cần nắm được:1. Sự giao cảm với thiờn nhiờn, tạo vật trong tõm hồn Ức Trai Bức tranh ngày hè rất sinh động và đầy sức sống * Bức tranh thiên nhiên sinh động - Đường nét: => Bức tranh có đường nét hài hoà, hình khối vui mắt. - Màu sắc: => Chỉ với sự phối hợp các màu sắc cũng đủ thấy sức sống của cảnh vật ngày hè.- Âm thanh: + Lao xao chợ cá+ Dắng dỏi cầm ve => Nguyễn Trãi đã hoà màu sắc, âm thanh, đường nét theo quy luật của các đẹp trong hội hoạ, trong âm thanh, làm cho bức tranh thiên nhiên, cuộc sống vừa có hình, vừa có hồn, vừa gợi tả, vừa sâu lắng.* Bức tranh thiên nhiên giàu sức sống - Thiên nhiên, cảnh vật ở vào thời điểm cuối ngày; nhưng sự sống thì không dừng lại.- Sức sống của cảnh vật được diễn tả cụ thể qua: + đùn đùn+ phun+ tiễn+ âm thanh dắng dỏi cầm ve=> Sức sống của cảnh vật đang căng đầy, đang cựa quậy, vận động không ngừng.2.Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi * Tình yêu thiên nhiên tha thiết của Nguyễn Trãi=> Tâm hồn tinh tế, giao cảm mạnh mẽ với cảnh vật. Nước nồng sừng sực đầu rô trỗi Ngày nắng chang chang lưỡi chó lè ( Hồng Đức quốc âm thi tập ) Ai xui con cuốc gọi vào hè Cái nắng nung người nóng nóng ghê ( Từ Diễn Đồng )* Tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống- Thiên nhiên qua cảm xúc của nhà thơ trở nên sinh động, đáng yêu và đầy sức sống, cội nguồn sâu xa là lòng thiết tha yêu đời, yêu cuộc sống của tác giả.- Âm thanh đầu tiên vang đến đôi tai nhạy cảm của Nguyễn Trãi là âm thanh cuộc sống: lao xao chợ cá* Tấm lòng ưu ái với dân, với nước- Hai câu cuối: khát vọng của nhà thơ- Câu kết ( câu lục ngôn ): thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài => Điểm kết tụ của hồn thơ ức Trai không phải ở thiên nhiên, tạo vật mà chính là ở con người, ở người dân.*Nguyeón Traừi ủaừ caỷm nhaọn caỷnh saộc muứa heứ baống nhieàu giaực quan: thũ giaực, thớnh giaực, khửựu giaực vaứ caỷ sửù lieõn tửụỷng. Nhaứ thụ keỏt hụùp maứu saộc ,aõm thanh, ủửụứng neựt theo qui luaọt cuỷa caựi ủeùp trong hoọi hoaù, aõm nhaùc ủeồ gụùi ra bửực tranh thieõn nhieõn coự hỡnh, coự hoàn, coự veỷ ủeùp saõu laộng.Tửứ ủoự, ta thaỏy nhaứ thụ xieỏt bao traõn troùng cuoọc soỏng yeõn aỏm thanh bỡnh cuỷa nhaõn daõn.Bui một tấc lòng ưu ái cũĐêm ngày cuồn cuộn nước triều đông.	( Thuật hứng – bài 2 )Hổ phách, phục linh nhìn mấy biếtDành còn để trợ dân này. 	 ( Tùng ) Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân	( Cáo bình Ngô )III. Ghi nhớ 1. Nội dung: - Bài thơ là bức tranh ngày hè đẹp, sinh động và đầy sức sống.- Qua bức tranh thấy được vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.2. Nghệ thuật:- Bài thơ vừa mang nét trang trọng cổ điển vừa bình dị, tự nhiên.- Sử dụng các câu thơ lục ngôn.3. Ngheọ thuaọt thụ:- Thi lieọu quen thuoọc: hoứe, lửùu, laứng ngử phuỷ, Ngu caàm  Tớnh quy phaùm cuỷa VHTẹ.- Caự tớnh saựng taùo: Thieõn nhieõn cửùa quaọy tửụi taộn chửự khoõng thanh sụ, túnh laởng; thụ thaỏt ngoõn xen luùc ngoõn  Sửù phaự vụừ tớnh quy pham ủem ủeỏn neựt ủeùp rieõng cho baứi thụ.Tuyệt tỏc "Ngư Nhàn" của Khụng Lộ Thiền sưVạn lý thanh giang vạn lý thiờnNhất thụn tang giỏ nhất thụn yờn.Ngư ụng thuỵ trước vụ nhõn hoỏn,Quỏ ngọ tỉnh lai tuyết món thuyền.Dịch thơ:Trời xanh nước biếc muụn trựngMột thụn sương khúi một vựng dõu đay.ễng chài ngủ tớt ai lay,Quỏ trưa tỉnh dậy tuyết bay đầy thuyền. (Kiều Thu Hoạch dịch thơ)Tự bén hơi xuân tốt lại thêmĐầy buồng lạ màu thâu đêmTình thư một bức phong còn kínGió nơi đâu gượng mở xem	( Cây chuối )Quê cũ nhà ta thiếu của nào ?Rau trong nội, cá trong ao.Cách song mai tỉnh hồn Cô DịchKề nước cầm đưa tiếng Cửu cao.Khách đến vườn còn hoa lácTơ nên cửa thấy nguyệt vào.Cảnh thanh dường ấy chăng về nghỉLẩn thẩn làm chi áng mận đào?	( Ngôn chí - bài 13) THE END