Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết 74: Những yêu cầu về sử dụng Tiếng Việt

Tiết: 74NHỮNG YÊU CẦU VỀ SỬ DỤNG TIẾNG VIỆTNgười soạn: Võ Văn SơnEmail: vinhson304@gmail.comNội dung bài họcI.Söû duïng ñuùng theo caùc chuaån möïc cuûa tieáng Vieät1. Veà ngöõ aâm vaø chöõ vieát 2. Veà töø ngöõ3. Veà ngöõ phaùp4. Veà phong caùch ngoân ngöõ II. Sử dụng hay, đạt hiệu quả giao tiếp caoIII. Luyện tập	  Sai phuï aâm cuoái: giaëc  giaët Sai phuï aâm ñaàu: khoâ daùo  khoâ raùo Sai daáu: leõ  leû, ñoãi ñoåia. Haõy phaùt hieän loãi veà phaùt aâm vaø chöõ vieát; chöõa laïi cho ñuùng:Khoâng giaëc quaàn aùo ôû ñaây.Khi saân tröôøng khoâ daùo, chuùng em chôi ñaù caàu hoaëc ñaùnh bi.- Toâi khoâng coù tieàn leõ, anh laøm ôn ñoãi cho toâi1. Về ngữ âm, chữ viếtb. Ñoïc ñoaïn hoäi thoaïi (sgk) vaø phaân tích söï khaùc bieät cuûa nhöõng töø phaùt aâm theo gioïng ñòa phöông vôùi nhöõng töø töông öùng trong ngoân ngöõ toaøn daân?Töø ñòa phöôngTöø toaøn daândöng môøgiôøibaåumôønhöng maøtrôøibaûomaø1. Về ngữ âm, chữ viếtKết luậnKhi noùi, vieát caàn chuù yù nhöõng yeâu caàu gì veà ngöõ aâm, chính taû? Khi noùi vaø vieát, chuùng ta caàn phaùt aâm theo aâm thanh chuaån cuûa tieáng Vieät, vieát ñuùng theo quy taéc hieän haønh veà chính taû vaø veà chöõ vieát noùi chung.2.Về từ ngữa. Haõy phaùt hieän vaø chöõa loãi veà töø ngöõ trong caùc caâu sau:Khi ra phaùp tröôøng anh aáy vaãn hieân ngang ñeán phuùt choùt loït.Nhöõng hoïc sinh trong tröôøng seõ hieåu sai caùc vaán ñeà maø thaày giaùo truyeàn tuïng.-> Sữa lại: bỏ từ “chót”-> Sữa lại: dùng “truyền thụ/ truyền đạt”a. Phát hiện và chữa lỗi về từ ngữ trong các câu sau: Số người mắc các bệnh truyền nhiễm và chết (vì các bệnh truyền nhiễm) đã giảm dần. - Số người mắc và chết các bệnh truyền nhiễm đã giảm dần. - Những bệnh nhân không cần phải mổ mắt được khoa dược tích cực pha chế, điều trị bằng những thứ thuốc tra mắt đặc biệt.  Những bệnh nhân không cần phải mổ mắt được điều trị tích cực bằng thứ thuốc tra mắt đặc biệt mà khoa dược pha chế.(Sai về kết hợp từ)2.Về từ ngữb. Löïa choïn caâu ñuùngSöûa laïi- Anh aáy coù moät ñieåm yeáu: khoâng quyeát ñoaùn trong coâng vieäc Caâu 2; 3; 4 ñuùng. Caâu 1; 5 sai. Caâu moät sai töø yeáu ñieåm  quan troïng- Câu 5: Sửa lại: dùng từ “sinh ñoäng” ñaày söï soáng vôùi nhieàu daïng, nhieàu veû khaùc nhau.2.Về từ ngữKết luận Caàn duøng töø ñuùng vôùi hình thöùc vaø caáu taïo, vôùi yù nghóa, vôùi ñaëc ñieåm ngöõ phaùp cuûa chuùng trong tieáng Vieät.Khi noùi, vieát caàn chuù yù nhöõng yeâu caàu gì veà từ ngöõ ?3.Về ngữ phápThaûo luaän theo baøn ñeå phaùt hieän vaø chöõa loãi veà ngöõ phaùp trong caùc caâu sau:- Qua taùc phaåm “Taét ñeøn” cuûa Ngoâ Taát Toá ñaõ cho ta thaáy hình aûnh ngöôøi phuï nöõ noâng thoân trong cheá ñoä cuõ. Boû töø qua; Boû töø cuûa vaø thay baèng daáu phaå;.+ Boû töø ñaõ cho vaø thay baèng daáu phaåy.- Chỗ sai: không phân định rõ TN - CN- Cách chữa:a) Phát hiện và chữa lỗi về ngữ pháp trong các câu sau:- Lòng tin tưởng sâu sắc của thế hệ cha anh vào lực lượng măng non và xung kích sẽ tiếp bước mình. + Chỗ sai:+ Cách chữa:Chưa đủ các thành phần chính  Đó là lòng tin tưởng sâu sắc của thế hệ cha anh vào lực lượng măng non và xung kích, những lớp người sẽ tiếp bước họ. ( thêm từ làm chủ ngữ) Lòng tin tưởng sâu sắc của thế hệ cha anh vào lực lượng măng non và xung kích, những lớp người sẽ tiếp bước họ, đã được biểu hiện trong tác phẩm. (thêm từ làm vị ngữ) 3.Về ngữ phápb) Lựa chọn những câu văn đúng trong các câu sau: Có được ngôi nhà đã làm cho bà sống hạnh phúc hơn. Ngôi nhà đã làm cho bà sống hạnh phúc hơn. Có được ngôi nhà, bà đã sống hạnh phúc hơn.- Ngôi nhà đã mang lại niềm hạnh phúc cho cuộc sống của bà.S* Chỗ sai: Câu đầu sai vì không phân định rõ thành phần phụ đầu câu với CN 3.Về ngữ phápb) Phân tích và chữa lỗi trong đoạn văn sau: - Chỗ sai: Sai ở mối liên hệ, liên kết giữa các câu: sắp xếp các câu lộn xộn, thiếu lô gíc. Dẫn đến đoạn văn rời rạc, không mạch lạc. (1) Thuý Kiều và Thuý Vân đều là con gái của ông bà Vương viên ngoại. (2) Nàng là một thiếu nữ tài sắc vẹn toàn, sống hoà thuận hạnh phúc cùng cha mẹ. (3) Họ sống êm ấm dưới một mái nhà, cùng có những nét xinh đẹp tuyệt vời. (4) Vẻ đẹp của Kiều hoa cũng phải ghen, liễu cũng phải hờn. (5) Còn Vân có nét đẹp đoan trang, thuỳ mị. (6) Còn về tài năng thì nàng hơn hẳn Thuý Vân. (7) Thế nhưng, nàng đâu có được hưởng hạnh phúc. Söûa laïi: Thuùy Kieàu vaø Thuùy Vaân ñeàu laø con gaùi cuûa oâng baø Vöông Vieân Ngoaïi. Hoï soáng eâm aám döôùi moät maùi nhaø, hoøa thuaän vaø haïnh phuùc cuøng cha meï. Hoï ñeàu coù nhöõng neùt xinh ñeïp tuyeät vôøi. Thuùy Kieàu laø moät thieáu nöõ taøi saéc veïn toaøn. Veû ñeïp cuûa naøng hoa cuõng phaûi ghen, lieãu cuõng phaûi hôøn. Coøn Thuyù Vaân coù neùt ñeïp ñoan trang, thuøy mò. Veà taøi thì Thuùy Kieàu hôn haún Thuùy Vaân. Theá nhöng naøng ñaâu ñöôïc höôûng haïnh phuùc.3.Về ngữ phápKết luận Caàn caáu taïo caâu theo ñuùng quy taéc ngöõ phaùp tieáng Vieät, dieãn ñaït ñuùng caùc quan heä yù nghóa vaø söû duïng daáu caâu thích hôïp. Caùc caâu trong ñoaïn vaên hay vaên baûn caàn lieân keát chaët cheõ taïo ra söï maïch laïc thoáng nhaát.Khi noùi, vieát caàn chuù yù nhöõng yeâu caàu gì veà ngöõ pháp?4. Về phong cách ngôn ngữa. Haõy phaân tích vaø chöõa laïi nhöõng töø duøng khoâng phuø hôïp vôùi phong caùch ngoân ngöõ: Sai phong caùch: Laãn loän giöõa phong caùch haønh chính nghieâm tuùc vaø phong caùch nghệ thuật. Söûa laïi: Boû cuïm töø “Hoàng hôn”- Trong một biên bản về một vụ tai nạn giao thông: Hoàng hôn ngày 25-10, lúc 17 giờ 30, tại km 19 quốc lộ 1A đã xảy ra một vụ tai nạn giao thông. -Trong moät baøi vaên nghò luaän:“Truyeän Kieàu” cuûa Nguyeãn Du ñaõ neâu cao moät tö töôûng nhaân ñaïo heát söùc laø cao ñeïp. Töø duøng sai phong caùch: heát söùc laø  töø chæ möùc ñoä cao nhö: raát, voâ cuøngLaãn loän giöõa phong caùch noùi trong sinh hoaït vôùi phong cách viết. Söûa laïi: Thay heát söùc laø baèng töø raát hoaëc voâ cuøngb. Haõy nhaän xeùt veà caùc töø ngöõ thuoäc ngoân ngöõ noùi trong phong caùch ngoân ngöõ sinh hoaït ôû ñoaïn vaên trong sgk/tr.67 Caùc töø ngöõ thuoäc ngoân ngöõ noùi trong phong caùch ngoân ngöõ sinh hoaït:Caùc töø xöng hoâ:Thaønh ngöõ:Caùc töø ngöõ mang saéc thaùi khaåu ngöõ:baåm, cuï, con.trôøi tru ñaát dieät, moät thöôùc caém duøi khoâng coùsinh ra, coù daùm noùi gian, quaû, söôùng quaù, veà laøng veà nöôùc, chaû laøm gì neân aên, keâu. Nhöõng töø ngöõ vaø caùch noùi treân coù theå söû duïng trong moät laù ñôn ñeà nghò ñöôïc khoâng? Vì sao? Caùc töø ngöõ treân khoâng theå duøng moät laù ñôn ñeà nghò. Vì ñôn ñeà nghò laø vaên baûn thuoäc phong caùch ngoân ngöõ haønh chính neân caùch duøng töø vaø dieãn ñaït phaûi khaùc lôøi noùi.Kết luận Khi noùi vaø vieát, caàn chuù yù nhöõng gì veà phong caùch ngoân ngöõ?Veà phong caùch ngoân ngöõ, caàn noùi vaø vieát phuø hôïp vôùi caùc ñaëc tröng vaø chuaån möïc trong töøng phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ 	* Em hãy phân tích ý nghĩa và tính hình tượng, biểu cảm của từ “quỳ”, “đứng” trong câu tục ngữ : “Chết đứng còn hơn sống quỳ”?a/ “ Chết đứng còn hơn sống quỳ”+ Đứng, quỳ  nghĩa chuyển (ẩn dụ) nhân cách, phẩm giá.+ Chết đứng: cái chết hiên ngang có khí phách cao đẹp+ Sống quỳ: sống quỵ luỵ  hèn nhát=> Tính hình tượng, biểu cảmII. Sử dụng hay, đạt hiệu quả giao tiếp b/ Hiệu quả diễn đạt:+ “Chiếc nôi xanh” + “máy điều hoà khí hậu”: chỉ cây cối=> Cụ thể, tạo được cảm xúc thẩm mỹc/ Phân tích giá trị nghệ thuật:+ Phép đối, phép điệp: Ai có .... Nhịp điệu dứt khoát, khoẻ khoắn => Lời kêu gọi có âm hưởng hùng hồn vang dọi, tác động mạnh mẽ đến người nghe, người đọc.* Phân tích hiệu quả biểu đạt của việc dùng ẩn dụ và so sánh trong các câu sau ?II. Sử dụng hay, đạt hiệu quả giao tiếp NHỮNG YÊU CẦU VỀSỬ DỤNG TIẾNG VIỆT 1. Bài tập 1/68 SGKLựa chọn những từ ngữ viết đúng trong các trường hợp sau: Luyện tậpa. Bàn hoàng b. Bàng hoàng a. Chất phát b. Chất phác a. Bàng quan b. Bàng quang a. Lãng mạn b. Lãng mạng a. Hiu trí b. Hưu trí NHỮNG YÊU CẦU VỀSỬ DỤNG TIẾNG VIỆT 1. Bài tập 1/68 SGKLựa chọn những từ ngữ viết đúng trong các trường hợp sau: Luyện tậpa. Uống riệu b. Uống rượu a. Trau chuốt b. Chau chuốt a. Nồng nàn b. Lồng làn a. Đẹp đẽ b. Đẹp đẻ a. Chặc chẽ b. Chặt chẽNHỮNG YÊU CẦU VỀSỬ DỤNG TIẾNG VIỆT 2. Bài tập 2/68 SGK* Phân tích tính chính xác và tính biểu cảm của từ “lớp” (thay cho từ “hạng”) và của từ “sẽ” (thay cho từ “phải”) trong bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh : Luyện tập - Năm nay, tôi vừa 79 tuổi, đã là [hạng] lớp người “xưa nay hiếm”...+ Từ “hạng” (= loại, thứ )  đánh giá con người theo phẩm chất tốt/xấu.+ Từ “lớp” phân biệt người theo tuổi tác, thế hệ  không có nét nghĩa đánh giá tốt/xấu.NHỮNG YÊU CẦU VỀSỬ DỤNG TIẾNG VIỆT 2. Bài tập 2/68 SGK* Phân tích tính chính xác và tính biểu cảm của từ “lớp” (thay cho từ “hạng”) và của từ “sẽ” (thay cho từ “phải”) trong bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh : Luyện tập - Vì vậy tôi có sẵn mấy lời này, phòng khi tôi [phải] sẽ đi gặp cụ CácMác, cụ LêNin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi khỏi cảm thấy đột ngột.+ Từ “phải”  bắt buộc, gượng ép, nặng nề - không phù hợp với sắc thái ý nghĩa “nhẹ nhàng, vinh hạnh” của việc “đi gặp các vị cách mạng đàn anh”+ Từ “sẽ”  tất yếu, nhẹ nhàng, phù hợp với sắc thái chung của câu văn.** Cuûng coá vaø höôùng daãn baøi môùi1. Cuûng coá:Bieát duøng ñuùng veà ngöõ aâm, chöõ vieát, töø ngöõ ngöõ phaùp va øphong cách khi söû duïng Tieáng Vieät. Laøm caùc baøi taäp Sgk trang 68.2. Höôùng daãn baøi môùi:- Soạn bài “Tào Tháo uống rượu luận anh hùng” theo các câu hỏi SGK ?TIẾT HỌC KẾT THÚC Ở ĐÂY!XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN CÁC EM ĐÃ THAM GIA TIẾT HỌC!Email: vinhson304@gmail.com