Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết: Cảm xúc mùa thu, Đỗ Phủ

CẢM XÚC MÙA THUĐỗ PhủPhạm Thị Thúy NhàiI. Tìm hiểu chung 1. Tac giả:- Đỗ Phủ ( 712 – 770): Thi thánh- Nội dung thơ: Bức tranh hiện thực, đồng cảm nhân dân, yêu nước, nhân đạo.- Giọng thơ: Trầm uất, ngẹn ngào.Phạm Thị Thúy Nhài2. Văn bảna. Vị trí: Là bài thơ thứ nhất trong chùm thơ 8 bài Thu hứng.b. Hoàn cảnh sáng tác: 766 khi Đỗ Phủ đang cư ngụ ở Quì Châu.c. Chủ đề: Bài thơ miêu tả bức tranh thiên nhiên hùng vĩ mà hiu hắt, sôi động mà nhạt nhoà trong sương khói mùa thu, thể hiện tâm trạng buồn xót xa và nỗi thương nhớ quê hương.Phạm Thị Thúy NhàiPhạm Thị Thúy NhàiII. Tìm hiểu văn bản 1. Bốn câu đầu: Cảnh thu nơi đất khách.- Cảnh thiên nhiên dữ dội, bí hiểm, âm u.+ Những hạt sương móc lác đác trên rừng cây phong.+ Những dãy núi mờ mịt trong sương, càng thêm hiu quạnh.Phạm Thị Thúy Nhài+ Những đợt sóng Trường Giang dữ dội cao tới lưng trời.+ Những đám mây đùn ở cửa ải xa xôi. Khác xa cảnh thu ở đồng bằng hoặc thành thị, nơi ven biển.Phạm Thị Thúy Nhài- Cảnh thu được miêu tả từ xa, cảnh rộng bao quát. Nhưng qua tả cảnh thể hiện cảm xúc tâm trạng của tác giả: buồn loPhạm Thị Thúy Nhài2.Bốn câu cuối: Tình thu trên đất khách* Câu 5, 6 ( hay nhất): Đối ngẫu, cảnh thu cũng là tình thu.- Tầm nhìn thay đổi từ không gian xa  cận kề  nội tâm vì chiều dần buông tầm nhìn thu hẹp, vì vận hành tứ thơ là đi từ cảnh đến tình.Phạm Thị Thúy Nhài- Phép đối: ý, từ, thanh.- Ý thơ: Khóm cúc hai lần đã nở hoa làm nước mắt từ trước vẫn tuôn rơi; Con thuyền lẻ loi buộc mãi nỗi lòng nhớ vườn cũ.Phạm Thị Thúy NhàiPhạm Thị Thúy Nhài Khóm cúc, con thuyền: tiêu biểu cho mùa thu, hàm chứa ý nghĩa ẩn dụ tượng trưng sâu sắc: + Cúc: hoa mùa thu. + Con thuyền: cuộc đời, con người nổi trôi lưu lạc; con thuyền mang chở tâm tình con người.Phạm Thị Thúy NhàiPhạm Thị Thúy NhàiPhạm Thị Thúy Nhài Các động từ: khai (nở), hệ (buộc) kết hợp với các bổ ngữ _ tha nhật lệ: nước mắt tuôn rơi. _ Cố viên tâm: nỗi lòng nhớ vườn cũ (quê nhà) Từ lưỡng: nở rồi lại nở, lần nào cũng nở ra nước mắt. Lệ của hoa hay người, không phân biệt được  vì là nước mắt.Phạm Thị Thúy NhàiTừ nhất : duy nhất chỉ có con thuyền buộc mãi vào trái tim trĩu nặng nhớ quê hương. Cảnh đã nhập vào tâm.Phạm Thị Thúy Nhài* Hai câu cuối: Đột ngột dồn dập âm thanh mùa thu ( tiếng thước đo vải, tiếng dao cắt vải, tiếng chày đập vải để may áo rét cho người thân nơi biên ải)  âm thanh đặc thù của mùa thu TQ xưa khơi gợi nỗi nhớ quê, nhớ nhà, nhớ người thân da diết ( Lời hết mà ý không hết).Phạm Thị Thúy NhàiPhạm Thị Thúy NhàiIII. Ghi nhớ: SGK * Củng cố: Thực chất Thu hứng là nỗi lòng nhớ quê hương, nhớ người thân khi mùa thu về nơi đất khách.* Dặn dò:- Học thuộc lòng bài thơ.Phạm Thị Thúy Nhài