Bài giảng Ngữ văn khối 10 - Cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi)

BÀI CA CÔN SƠN (Côn Sơn ca-Trích) Côn Sơn suối chảy rì rầm Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai. Côn Sơn có đá rêu phơi, Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm. Trong ghềnh thông mọc như nêm, Tìm nơi bóng mát ta lên ta nằm. Trong rừng có trúc bóng râm, Trong màu xanh mát ta ngâm thơ nhàn. Nước đại việt ta (Đại cáo bình Ngô-Trích) Từng nghe: Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân, Quân điếu phạt trước lo trừ bạo. Như nước Đại Việt ta từ trước, Vốn xưng nền văn hiến đã lâu, Núi sông bờ cõi đã chia, Phong tục Bắc Nam cũng khác. Từ Triệu,Đinh,Lí,Trần bao đời xây nền độc lập, Cùng Hán,Đường,Tống,Nguyên mỗi bên xưng đế một phương, Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau, Song hào kiệt đời nào cũng có. Vậy nên: Lưu Cung tham công nên thất bại, Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong, Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô, Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã. Việc xưa xem xét Chứng cớ còn ghi.BÀI CA CÔN SƠN (Côn Sơn ca-Trích) Côn Sơn suối chảy rì rầm Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai. Côn Sơn có đá rêu phơi, Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm. Trong ghềnh thông mọc như nêm, Tìm nơi bóng mát ta lên ta nằm. Trong rừng có trúc bóng râm, Trong màu xanh mát ta ngâm thơ nhàn.CẢNH NGÀY HÈ NGUYỄN TRÃIMục tiêu:*Cảm nhân được vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè và tâm hồn yêu thiên nhiên,yêu đời,yêu nhân dân, đất nước của Nguyễn Trãi*Thấy được đặc sắc của nghệ thuật thơ Nôm Nguyễn Trãi:Bình dị,tự nhiên, đan xen câu lục ngôn(sáu chữ) vào bài thơ thất ngôn(bảy chữ)CẢNH NGÀY HÈ NGUYỄN TRÃII.VÀI NÉT CHUNG:1.Nguyễn Trãi(1380-1442)2.Quốc âm thi tập -Vị trí tập thơ đối với lịch sử văn học Việt Nam -Nội dung-Nghệ thuật-Kết cấu: Bảo kính cảnh giới (gương báu răn mình):61 bài thuộc phần vô đềCẢNH NGÀY HÈ NGUYỄN TRÃIII. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN:A Đọc văn bản:B.Tìm hiểu văn bản:1.Xuất xứ:Bài 43 thuộc Bảo kính cảnh giới 2.Thể loại: Thất ngôn xen lục ngôn3.Phân tícha.Cảnh thiên nhiên và cuộc sống con người:-Cảnh ngày hè,chiều hè,làng chài-Thiên nhiên:Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ (Nguyễn Trãi)Đầu tường lửa lựu lập loè đâm bông (Nguyễn Du)CẢNH NGÀY HÈ NGUYỄN TRÃI-Thiên nhiên:+Phun+Đùn đùn Giương+Tiễn+Dắng dỏi}Động từ,tính từ}Căng đầy,trào ra,phun ra}Dồn dập tuôn, dồn lớp, vươn rộng}Hương toả không ngừng,dư ra, đậm đặcPhát triển mạnh mẽ}Âm sắc cao,ngân vang,rộn rãCẢNH NGÀY HÈ NGUYỄN TRÃI+Hoè,lựu,sen,ve,Tịch dương+Lục, đỏ,hồng-Cuộc sống con người+Lao xao chợ cá}Cảnh vật mùa hè}Gam màu đậm gắt,dưới ánh mặt trời Rực rỡ}Đảo ngữ,từ tượng thanhSinh hoạt đời thường,sôi động,cảnh sống thanh bình yên vuiCẢNH NGÀY HÈ NGUYỄN TRÃIÝ thơ thiên về diễn tả trạng thái tinh thần của cảnh vật: Sức sống mãnh liệtBức tranh ngày hè sinh động,tươi tắn,hài hoà màu sắc, âm thanh hương vị,cảnh vật,con ngườiGiao cảm tinh tế, nhạy bén bằng mọi giác quan và tấm lòngb.Vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ-Rồi/hóng mát/thuở ngày trường+Thư thái  Hiếm hoi nhưng vẫn dành một ngày dài cảm,tả thiên nhiên+Thiên nhiên đẹp, đầy sức sống,cảnh sống thanh bìnhLòng yêu đời,yêu cuộc sống tha thiếtCẢNH NGÀY HÈ NGUYỄN TRÃI-Dẽ có Ngu cầmDân giàu đủ/khắp đòi phươngƯớc mơ: +Tự hào cảnh thái bình +Khát vọng chính sách tiến bộ vì dânCâu cuối âm điệu thay đổi: gọn,chắc,dồn nén cảm xúc,kết đọng tư tưởng:Ưu dân ái quốcMục đích sống thanh cao Vẻ đẹp tâm hồn của một thi sĩ,một nhà yêu nước4.Tổng kết: -Tài năng nghệ thuật :Việt hoá thơ Đường luật:Dùng từ,tạo cảnh,ngắt nhịp linh hoạt-Cuộc sống giản dị thanh cao-Tâm hồn yêu thiên nhiên, ưu dân ái quốc GHI NHỚBài thơ tả cảnh ngày hè cho thấy tâm hồn Nguyễn Trãi chan chứa tình yêu thiên nhiên,yêu đời,yêu nhân dân, đất nước.Câu lục ngôn cuối bài ngắn gọn,thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài thơ Phần trắc nghiệm -Cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi)1.Từ nào sau đây nói đúng tâm trạng của Nguyễn Trãi trong câu thơ mở đầu?a.Buồnb.VuicThư thái2.Cảnh sắc thiên nhiên trong bài thơ là:a.Buổi sáng hè nhẹ nhàng,tươi tắnb.Buổi trưa hè chói chang,rực rỡc.Buổi chiều hè sinh động,tràn đầy sức sống3.Dòng nào sau đây nêu đúng đặc sắc của hai câu thơ:Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ(Nguyễn Trãi) và Đầu tường lửa lựu lập loè đâm bông(Nguyễn Du)?a.Cả hai câu thơ đều miêu tả hình ảnh thiên nhiên trong cùng một thời điểmb.Cả hai câu thơ đều tập trung miêu tả sắc đỏ của hoa lựuc.Câu thơ của Nguyễn Du thiên về tạo hình sắc,câu thơ của Nguyễn Trãi thiên về tả sức sống4.Câu lục ngôn cuối bài thơ có ý nghĩa gì?a.Tạo giai điệu hài hoà, êm áib.Tạo nhịp điệu mạnh mẽ,gấp gápc.Ngắn gọn,dồn nén cảm xúc5.Vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ là:a.Giao cảm tinh tế với thiên nhiên và cuộc sống con người,lòng tha thiết yêu đời ,yêu cuộc sốngb.Tấm lòng ưu dân ái quốcc.Cả a và bPhần trắc nghiệm -Cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi)1.Từ nào sau đây nói đúng tâm trạng của Nguyễn Trãi trong câu thơ mở đầu?a.Buồnb.VuicThư thái2.Cảnh sắc thiên nhiên trong bài thơ là:a.Buổi sáng hè nhẹ nhàng,tươi tắnb.Buổi trưa hè chói chang,rực rỡc.Buổi chiều hè sinh động,tràn đầy sức sống3.Dòng nào sau đây nêu đúng đặc sắc của hai câu thơ:Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ(Nguyễn Trãi) và Đầu tường lửa lựu lập loè đâm bông(Nguyễn Du)?a.Cả hai câu thơ đều miêu tả hình ảnh thiên nhiên trong cùng một thời điểmb.Cả hai câu thơ đều tập trung miêu tả sắc đỏ của hoa lựuc.Câu thơ của Nguyễn Du thiên về tạo hình sắc,câu thơ của Nguyễn Trãi thiên về tả sức sống4.Câu thơ lục ngôn cuối bài có ý nghĩa gì?a.Tạo giai điệu hài hoà, êm áib.Tạo nhịp điệu mạnh mẽ,gấp gápc.Ngắn gọn,dồn nén cảm xúc5.Vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ là:a.Giao cảm tinh tế với thiên nhiên và cuộc sống con người,lòng tha thiết yêu đời ,yêu cuộc sốngb.Tấm lòng ưu dân ái quốcc.Cả a và b