Các cặp phạm trù cơ bản của phép biện chứng duy vật

Đại học cần thơ1) Phạm trù khả năng và hiện thựcPhạm trù khả năng dùng để chỉ cái chưa xuất hiện, chưa tồn tại trong thực tế, nhưng sẽ xuất hiện và tồn tại thực sự khi có điều kiện tương ứng.Phạm trù hiện thực dùng để chỉ nhưng cái đang tồn tại trong thực tế và trong tư duy.VD: Hôm nay trời nắng, ngày mai có thể mưa.2) Mối quan hệ biện chứng giữa khả năng và hiện thựcKhả năng và hiện thực tồn tại trong mối quan hệ chuyển hóa lẫn nhau.Hiện thựcSự vậtKhả năngQuá trình biến khả năng thành hiện thựcSự vận động phát triển của sự vậtNhân tố chủ quanĐiều kiện khách quanKhả năng và hiện thực tồn tại trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau, không tách rời nhau, thường xuyên chuyển hóa lẫn nhau trong quá trình phát triển của sự vật. Mối quan hệ giữa khả năng và hiện thực có tính phức tạp: Cùng trong những điều kiện nhất định, ở cùng một sự vật có thể tồn tại nhiều khả năng chứ không phải chỉ một khả năng.Ngoài những khả năng vốn sẵn có, trong những điều kiện mới thì sự vật sẽ xuất hiện thêm những khả năng mới, đồng thời bản thân mỗi khả năng cũng thay đổi theo sự thay đổi của điều kiện.Để khả năng biến thành hiện thực, thường cần không chỉ một điều kiện mà là một tập hợp điều kiện. Tập hợp điều kiện thường được chia thành: Nhân tố chủ quan là tính tích cực xã hội của ý thức chủ thể con người để chuyển hóa khả năng thành hiện thực.Điều kiện khách quan là sự tổng hợp các mối quan hệ về hoàn cảnh, không gian, thời gian để tạo nên sự chuyển hóa đó.Khả năngKhả năng thực tếKhả năng tất nhiênKhả năng gầnKhả năng xaKhả năng ngẫu nhiênPhân loại khả năngKhả năng thực tế: khả năng thực sự tồn tại do hiện thực sinh ra.Khả năng ngẫu nhiên: khả năng được hình thành do quy luật vận động nội tại của sự vật quy định.Khả năng tất nhiên: khả năng được hình thành do quy luật vận động nội tại của sự vật quy định. Khả năng tất nhiênDo hiện thực tồn tại thực sự, khả năng là cái chưa có 	Việc xác lập nhận thức và hành động phải căn cứ trên cơ sở của hiện thực.Do khả năng biểu hiện tính hiện thực của sự vật trong tương lai	Xét đến mọi khả năng có thể xảy ra để có được phương pháp hoạt động thực tiễn phù hợp với sự phát triển.Do mối quan hệ giữa khả năng và hiện thực	Tránh sự nhầm lẫn giữa cái đang tồn tại dưới dạng khả năng với hiện thựcTích cực phát huy nhân tố chủ quan trong việc nhận thức và thực tiễn để biến khả năng thành hiện thực theo mục đích nhất định.3) Ý nghĩa phương pháp luận