Đề khảo sát chất lượng học sinh giỏi lớp 9 môn Ngữ văn (Đề 1) - Năm học 2012-2013 - Phòng GD&ĐT huyện Nho Quan (Có đáp án)

UBND HUYỆN NHO QUAN
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐỀ KHẢO SAT CHẤT LƯỢNG HỌC SINH GIỎI
Năm học 2012 - 2013
MÔN: NGỮ VĂN 9
Thời gian làm bài: 150 phút 
	Câu 1: (4,0 điểm)
Xác định và chỉ ra giá trị của các biện pháp tu từ trong bài thơ sau:
 “Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
 Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
 Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
 Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”
 (Cảnh khuya, Hồ Chí Minh)
	Câu 2: (6,0 điểm)
Suy nghĩ của em từ ý nghĩa câu chuyện dưới đây: 
 HOA HỒNG TẶNG MẸ
	Anh dừng lại tiệm bán hoa để gửi hoa tặng mẹ qua đường bưu điện. Mẹ anh sống cách chỗ anh khoảng ba trăm ki-lô-mét. Khi bước ra khỏi xe, anh thấy một bé gái đang đứng khóc bên vỉa hè. Anh đến và hỏi sao nó lại khóc.
	- Cháu muốn mua một bông hoa hồng để tặng mẹ cháu – nó nức nở. Nhưng cháu chỉ có bảy mươi lăm xu trong khi giá hoa hồng đến hai đô la.
	Anh mỉm cười và nói với nó:
	- Đến đây, chú sẽ mua cho cháu.
	Anh liền mua hoa cho cô bé và đặt một bó hồng để gửi về tặng mẹ. Xong xuôi, anh hỏi cô bé có cần đi nhờ xe về nhà không. Nó vui mừng nhìn anh trả lời: 
	- Dạ, chú cho cháu đi nhờ đến nhà mẹ cháu.
	Rồi nó chỉ đường cho anh lái xe đến một nghĩa trang, nơi có một phần mộ vừa mới đắp. Nó chỉ ngôi mộ và nói.
	- Đây là nhà của mẹ cháu.
	Nói xong nó ân cần đặt nhánh hoa hồng lên mộ.
	Tức thì anh quay lại tiệm bán hoa hủy dịch vụ gửi hoa vừa rồi và mua một bó hoa hồng thật đẹp. Suốt đêm đó, anh đã lái xe một mạch ba trăm ki-lô-mét về nhà mẹ để trao tận tay bà bó hoa.
 (Theo quà tặng cuộc sống, NXB Trẻ, 2006)
Câu 3: (10 điểm ) 
Trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”, tác giả Nguyễn Thành Long đã gửi gắm chủ đề câu chuyện vào một lời nhận xét ngắn gọn: “Trong cái lặng im của Sa Pa, dưới những dinh thự cũ kĩ của Sa Pa, Sa Pa mà chỉ nghe tên, người ta đã nghĩ đến chuyện nghỉ ngơi, có những con người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước.”
	Hãy phân tích truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” để làm rõ vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa cao quí của những công việc thầm lặng. 
 HẾT 
UBND HUYỆN NHO QUAN
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HƯỚNG DẪN CHẤM
ĐỀ KHẢO SAT CHẤT LƯỢNG HỌC SINH GIỎI
Năm học 2012 - 2013
MÔN: NGỮ VĂN 9
	Câu 1: 
- Xác định đúng biện pháp tu từ - cho 1,0 điểm
+ So sánh: Tiếng suối như tiếng hát, cảnh khuya như vẽ. (0,5 điểm)
+ Điệp ngữ: chưa ngủ. (0,5 điểm)
- Nêu ý nghĩa:
+ So sánh: Tiếng suối như tiếng hát xa, như khúc nhạc êm ái; cảnh khuya như tranh vẽ gợi tả vẻ đẹp của đêm trăng rừng Việt Bắc thật lung linh huyền ảo; thiên nhiên thật hiền hòa, gần gũi.
+ Điệp ngữ “chưa ngủ” thể hiện tâm hồn, tình cảm của Bác: Bác chưa ngủ được vì tâm hồn đang say đắm trước vẻ đẹp của thiên nhiên song lí do chính khiến Bác chưa ngủ là vì canh cánh nỗi lòng lo cho dân, cho nước. Ý thơ còn thể hiện phong thái ung dung lạc quan của Bác.
Câu 2: 
a. Yêu cầu hình thức kĩ năng: 
Biết cách làm bài nghị luận xã hội, luận điểm rõ ràng, lí lẽ thuyết phục, diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi chính tả.
b. Yêu cầu nội dung: 
Thí sinh cần có các ý cơ bản và cho điểm như sau:
- Tóm lược nội dung câu chuyện: Vào một ngày lễ dành cho các mẹ (hay ngày lễ nào đó dành cho phụ nữ) có một người đến dịch vụ gửi hoa gửi một bó hoa về tặng mẹ. Anh gặp một cháu bé đang khóc vì không đủ tiền mua hoa tặng mẹ. Anh đã giúp đỡ cháu bé và nhận ra ý nghĩa của lòng hiếu thảo. Đêm đó, anh đã đi ba trăm ki-lô-mét về trao tận tay bà mẹ bó hoa. (1,5 điểm)
- Thấy được vấn đề nghị luận rút ra từ câu chuyện: lòng hiếu thảo của con với cha mẹ và sự quan tâm giúp đỡ người khác. (1,5 điểm)
- Lòng hiếu thảo và sự quan tâm giúp đỡ người khác là phẩm chất tốt đẹp của con người. Có lòng hiếu thảo, biết quan tâm giúp đỡ người khác là sống có đạo lí. Lòng hiếu thảo hay sự quan tâm đến người khác có thể thể hiện bằng vật chất nhưng quan trọng hơn là tấm lòng. (2,0 điểm)
- Phê phán những người con không hiếu thảo với cha mẹ, những người sống vô cảm, thờ ơ với những người xung quanh. (1,0 điểm)
Lưu ý: 
- Nếu thí sinh viết lạc sang nghị luận văn học không cho quá 2,0 điểm
- Nếu thí sinh chỉ rút ra được vấn đề nghị luận là lòng hiếu thảo không cho quá 4,0 điểm
Câu 3:
 	Yêu cầu
* Về hình thức, kĩ năng:
Biết cách làm bài nghị luận văn học đúng và trúng theo yêu cầu của đề bài, có kết cấu 
bố cục rõ ràng, mạch lạc, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục, viết có cảm xúc, không 
mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ đặt câu.
* Về nội dung: Cần đảm bảo nội dung cơ bản sau:
	- Giải thích làm rõ câu văn mang nội dung chủ đề của tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa”: Ca ngợi vẻ đẹp bình dị, nhưng hết sức đẹp đẽ của con người lao động; ý nghĩa cao quí của của những công việc lao động thầm lặng. 
- Phân tích một số nhân vật trong truyện như anh thanh niên làm công tác khí tượng, ông kĩ sư vườn rau, người cán bộ nghiên cứu sét... để làm rõ chủ đề của tác phẩm.
- Khi phân tích một số nhân vật cần chú ý làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của các nhân vật qua suy nghĩ, hành động, lời nói để thấy rõ sự cao quý của họ (chú ý phân tích suy nghĩ của nhân vật anh thanh niên về cuộc sống, về công việc anh đang làm và về những vất vả, gian khổ của anh)
+ Yêu công việc đến say mê, sẵn sàng hi sinh cả tuổi trẻ, hạnh phúc riêng tư vì công việc .
+ Lặng lẽ âm thầm cống hiến, không một chút đòi hỏi cho riêng mình.
	+ Vượt qua khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.
- Ý nghĩa cao quí của những con người lao động thầm lặng.
+ Sống cống hiến, sống có ý nghĩa sẽ đem đến cho con người niềm vui, hạnh phúc và là phẩm chất cao quý của con người lao động.
+ Cuộc sống lao động giản dị nhưng cao đẹp làm nên vẻ đẹp đích thực của mỗi con người, có sức thuyết phục lan toả đến những người xung quanh.
	Cách cho điểm:
 	- Bài làm đảm bảo tốt các yêu cầu về nội dung, thể hiện sự vững vàng về kiến thức có những luận điểm sâu sắc. Bố cục hợp lý, diễn đạt tốt, trình bày đẹp có thể còn một vài sai sót nhỏ cho 9,0 - 10 điểm. 
	 - Bài làm đảm bảo tương đối tốt các yêu cầu về nội dung, diễn đạt tốt , trình bày đẹp có thể còn một vài sai sót nhỏ về chính tả, dùng từ : cho 8,0 điểm . 
 	- Bài làm đáp ứng 2/3 yêu cầu về nội dung, diễn đạt tương đối tốt, trình bày rõ ràng, có thể còn vài ba lỗi về chính tả, về dùng từ hay lỗi ngữ pháp cho 6 ; 7 điểm . 
 	- Bài làm đáp ứng 1/2 yêu cầu về nội dung, diễn đạt đôi chỗ còn lỗi, trình bày rõ ràng, còn một số lỗi về chính tả, dùng từ, đặt câu cho 4 đến 5 điểm. 
 	- Bài làm đáp ứng 1/3 yêu cầu về nội dung, diễn đạt đôi chỗ còn lỗi, còn mắc một số lỗi về chính tả, dùng từ, đặt câu cho 3 điểm . 
 	- Bài làm quá sơ sài, mắc nhiều lỗi cho 1; 2 điểm .
	Lưu ý: Trường hợp thí sinh chỉ phân tích được các nhân vật nhưng không khái quát được ý nghĩa cao quý của những con người lao động thầm lặng thì điểm cả câu không cho quá 7,0 điểm