Bài giảng Địa lí 10 - Bài 5: Vũ trụ - Hệ Mặt Trời và Trái Đất - Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

BÀI 5 VŨ TRỤ. HỆ MẶT TRỜI VÀ TRÁI ĐẤT.HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT Dựa vào nội dung SGK và các hình sau các em hãy cho biết vũ trụ là gì? 	I. KHÁI QUÁT VỀ VŨ TRỤ, HỆ MẶT TRỜI, TRÁI ĐẤT TRONG HỆ MẶT TRỜI. 	1. Vũ Trụ Vũ trụ là khoảng không gian vô tận chứa các thiên hà. Thiên Hà: là một tập hợp của rất nhiều thiên thể( các ngôi sao, hành tinh, vệ tinh, sao chổi…) cùng với khí, bụi và bức xạ điện từ. Dải Ngân Hà: là thiên hà chứa hệ mặt trời 2. Hệ mặt trời Dựa vào hình trong SGK hãy mô tả về hệ mặt trời ? Hệ Mặt Trời là một tập hợp các thiên thể năm trong Dải Ngân Hà. Mặt trời nằm ở trung tâm cùng với các thiên thể chuyển động xung quanh. Các em cho biết hệ mặt trời gồm bao nhiêu hành tinh và hãy kể tên các hành tinh theo thứ tự xa dần mặt trời? Hệ Mặt Trời gồm có 9 hành tinh: thủy tinh, kim tinh, trái đất, hỏa tinh, mộc tinh, thổ tinh, thiên vương tinh, hải vương tinh. 1 - Thủy tinh;2 - Kim tinh; 3 –Trái Đất; 4 – Hỏa tinh; 5 – Mộc tinh; 6 – Thổ tinh; 7 – Thiên Vương tinh; 8 – Hải Vương tinh. Các hành tinh trong Hệ Mặt Trời và quỹ đạo chuyển động của chúng 	Dựa vào hình 5.2 các em hãy nhận xét về hình dạng quỹ đạo và hướng chuyển động của các hành tinh? Hình dạng quỹ đạo: hình elíp gần tròn Hướng chuyển động quanh mặt trời của các hành tinh : ngược chiều kim đồng hồ( từ tây sang đông) Hình ảnh Trái Đất trong Hệ Mặt Trời 3 Trái Đất Trong Hệ Mặt Trời Các em hãy cho biết trái đất đứng vị trí thứ mấy trong hệ mặt trời? Trái dất đứng vị trí thứ 3 trong hệ mặt trời, khoảng cách trung bình từ trái đất đến mặt trới là 149,5 triệu km. Khoảng cách này cùng với sự tự quay giúp trái đất nhận lượng nhiệt và ánh sáng phù hợp với sự sống Trái đất có mấy chuyển động chính , đó là những chuyển động nào? Trái đất vừa tự quay quanh trục , vừa tịnh tiến xung quanh mặt trời, tạo ra nhiều hệ quả quan trọng. II. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT 1. Sự luân phiên ngày đêm Vì sao trái đất có ngày và đêm ? Trái đất có ngày và đêm là do trái đất hình cầu và tự quanh quanh trục nên có hiện tượng luân phiên ngày và đêm. 2. Giờ trên trái đất và đường chuyển ngày quốc tế a Giờ trên trái đất Giờ địa phương: ( giờ mặt trời) các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau. Giờ quốc tế: giờ ở muối giờ số 0 được lấy làm giờ quốc tế hay giờ GMT. Dựa vào bản đồ các múi giờ trên trái đất các em hãy cho biết trên trái đất có bao nhiêu muối giờ, cách đánh số các muối giờ , Việt Nam nằm ở muối giờ số mấy? Chia bề mặt trái đất làm 24 muối giờ, mỗi muối giờ rộng 15 kinh tuyến. Các múi được đánh số từ 0 đến 23. múi số 0 là múi mà kinh tuyến giữa của nó đi qua đài thiên văn Green wich, các múi tiếp theo được đánh số theo chiều quay cùa trái đất. Việt Nam thuộc muối giờ số 7 b. Đường chuyển ngày quốc tế Trên trái đất lúc nào cũng có một muối giờ mà ở đó có hai ngày lịch khác nhau, vì vậy phải chọn một kính tuyến làm mốc để đổi ngày. Người ta qui định lấy kinh tuyến 180 làm đường chuyển ngày quốc tế. 3. Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể Dựa vào hình các em hãy cho biết, ở bán cầu bắc các vật bị lệch về bên nào , ở bán cầu nam các vật bị lệch về phía nào so với hướng chuyển động ban đầu? Hướng ban đầu Hướng sau khi lệch Bán cầu bắc lệch về bên phải Bán cầu nam lệch về bên trái lực làm lệch hướng là lực côriolit. Lực cơriôlit tác động mạnh tới các hướng chuyển động của các khối khí, các dòng biển, dòng sông, đường đạn bay trên bề mặt đất,… 	Nguyên nhân nào gây ra sự lệch hướng đó? Do trái đất tự quay theo ngược chiều kim đồng hồ với vận tốc dài ngắn khác nhau ở các vĩ độ. CỦNG CỐ Câu 1: Nguyên nhân nào gây ra sự luân phiên ngày đêm của trái đất? 	 a trái đất hình cầu 	 b trái đất tự quay quanh trục 	 c Mặt trời chỉ chiếu một nữa trái đất 	 d Tất cả các ý trên Câu 2: Ở bán cầu Nam , một vật chuyển động từ xích đạo về cực sẽ bị lệch hướng 	a Về phía bên trái theo hướng chuyển động 	b Về phía bên phải theo hướng chuyển động c Về phí xích đạo d Về phía cực CỦNG CỐ DẶN DÒ Làm bài tập 3 trang 21 Xem trước bài 6