Bài giảng Hóa học - Bài 43: Ankin

 Bài 43ANKINI.Đồng đẳng,đồng phân và danh pháp 1.Đồng đẳng Ankin là những hidrocacbon mạch hở có 1 liên kết ba C  C trong phân tửVD: CH  CH(C2H2)CH  C  CH3(C3H4)CH  C  CH2  CH3(C4H6) Công thức chung: CnH2n-2 ( n ≥ 2) với một liên kết 32.Đồng phân -Từ C4 trở đi có đồng phân vị trí nhóm chức , từ C5 trở đi có thêm đồng phân mạch cacbon VD: C4H6 có 2 đồng phân CH  C  CH2  CH3CH3  C  C  CH3 C5H8 có 3 đồng phânCH  C  CH2  CH2  CH3CH3  C  C  CH2  CH3CH3|3.Danh pháp -Tên thay thế tương tự anken chỉ thay en bằng in VD: CH  C  CH2  CH3CH3  C  C  CH3CH  C  CH2  CH2  CH3CH3|(but-1-in)(but-2-in)CH  CH(etin)(pent-1-in)(3-metylbut-1-in)axetilendimetylaxetilen- Một số ankin có tên thông thường II.Tính chất vật lí và cấu trúc phân tử 1.Tính chất vật lí Nhiệt độ sôi tăng theo khối lượng mol phân tử. 2.Cấu trúc phân tử Mô hình phân tử C2H2 . .Phân tử C2H2H – C ≡ C- HNguyên tử C ở liên kết 3 có lai hoá sp, liên kết ba C ≡ C gồm một liên kết σ và hai liên kết π kém bền phân tử axetilen 4 hạt nhân nguyên tử nằm trên 1 đường thẳngts, 0Ctnc, 0CD, g/cm375-820,6223-1040,688-1300,6727-280,69140-1060,69555-1010,714CÔNG THỨC CẤU TẠOCTPTC2H2C3H4C4H6C5H8CH≡CHCH≡C–CH3CH≡CCH2CH3 CH3CH≡CHCH3 CH≡CCH2CH2CH3 CH3CH≡CHCH2CH3 Một số tính chất vật lí của một số ankinIII.Tính chất hóa học1. Phản ứng cộnga.Cộng H2b.Cộng Br2 .1,1,2,2-tetrabrometanc. Cộng HClVinylcloruaCH2=CHCl + HCl → CH3CHCl21,1-đicloetand.Cộng H2O(hidrat hóa)VdVdCH3-CH=OKhông bềnAnđehit axeticVới CH3COOHCH ≡ CH + CH3COOHCH2=CHOCOCH3Phản ứng cộng HX vào đồng đẳng của axetilen cũng tuân theo qui tắc Maccopnhicope. Phản ứng đime hoá và trime hoá2CH ≡ CHt0CuCl,NH4ClCH2=CH – C ≡ CHVinylaxetilen3CH ≡ CHC6000CC6H6 (Benzen)2.Phản ứng thế bằng ion kim loại CH ≡ CH+ 2[Ag(NH3)2]OH →Ag – C≡C – Ag↓+2H2O + 4NH3Bạc axetilua (màu vàng)Vd.R – C ≡ C – H+ 2[Ag(NH3)2]OH →R – C≡C – Ag↓ +H2O + 2NH3Chỉ có các ankin có nối ba C ≡C đầu mạch mới tham gia phản ứng với dd AgNO3/NH3Phản ứng thế bằng ion kim loại để nhận biết ankin có liên kết ba đầu mạch3.Phản ứng ô xi hóa a.Oxy hoá hoàn toàn (phản ứng cháy).Vd: C2H2 + 2CO2 + H2O O2 Ankin cháy : nCO2 > nH2O ; Số mol ankin = : nCO2 - nH2O b.Oxy hoá không hoàn toàn . Ankin làm mất màu dd KMnO4  nhận biết ankinVd:3CnH2n-2 + 8KMnO4 + 4H2O →3CnH2n-2-O4 + 8MnO2 + 8KOH CnH2n-2 + O2 nCO2 + (n-1)H2O V.Điều chế và ứng dụng1.Điều chế axetilena.Từ mêtan2CH4 15000C C2H2 + 3H2b.Từ đá vôiCaCO3 9000CLàm lạnh nhanh CaO + CO2 CaO + 3C20000CCaC2 + CO CaC2 + 2H2O Ca(OH)2 + C2H2 c.Từ dẫn xuất halogenC2H2Br4 + 2Zn C2H2 + 2ZnBr2 d.Từ Ag2C2 Ag2C2 + 2HCl2.Đồng đẳng của axetilena.Từ axetilenC2H2 + 2AgClCH ≡ CH + NaCH ≡ CNa + 1/2H2CH ≡ CNa + RXCH ≡ CR + NaXb.Từ dẫn xuất halogenCnH2nX2 KOH,rượuCnH2n-2 + 2HX 2.Ứng dụng (sgk)Dùng cách nào để giấm hoa quả nhanh chín?Nh÷ng ®Þnh nghÜa sau ®©y lµ ®óng [§] hay sai [S], v× sao A. Ankin lµ phÇn cßn l¹i sau khi lÊy ®i 1 nguyªn tö H tõ ph©n tö ankan.Bài tập sgk trang 178-179 B. Ankin lµ hi®rocacbon m¹ch hë cã c«ng thøc ph©n tö CnH 2n-2 C. Ankin lµ hi®rocacbon kh«ng no cã 1 liªn kÕt ba C  C D. Ankin lµ hi®rocacbon m¹ch hë cã 1 liªn kÕt ba C  C E. Ankin là hợp chÊt cã c«ng thøc chung lµ R1-C  C-R2 víi R1, R2 lµ H hoÆc nhãm ankyl.2. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o vµ gäi tªn c¸c hi®rocacbon m¹ch hë øng víi c«ng thøc ph©n tö C5H8 vµ cho biÕt chóng thuéc nh÷ng lo¹i ®ång ph©n nµoBài tập sgk trang 178-1794. H·y viÕt ph­¬ng tr×nh ho¸ häc cña ph¶n øng gi÷a propin víi c¸c chÊt sau : a. H2, xóc t¸c Ni b.Br2 / CCl4 ë 200C c. H2, xóc t¸c Pd / PbCO3 d.AgNO3, NH3 / H2O e.Br2 / CCl4 ë - 200C g. HCl (khÝ, d­) h.HOH, xóc t¸c Hg2+/ H+ Bài tập sgk trang 178-179Bài tập sgk trang 178-1795. B»ng ph¶n øng ho¸ häc, h·y ph©n biÖt c¸c chÊt trong c¸c nhãm sau :	a.Etan, etilen vµ axetilen ; b.Buta®ien vµ but-1-in ; c. But-1-in vµ but-2-in.5. a) V× sao trong c«ng nghiÖp, ph­¬ng ph¸p ®iÒu chÕ axetilen tõ metan hiÖn ®ang ®­îc sö dông réng r·i h¬n ph­¬ng ph¸p ®i tõ ®¸ v«i vµ than ®¸ ? 	b) H·y viÕt s¬ ®å ph¶n øng ®iÒu chÕ vinyl clorua tõ axetilen vµ tõ etilen. Bài tập sgk trang 178-179Bài tập sgk trang 178-1796. NhiÖt ph©n 3,36 lÝt metan ë 1500 oC trong vßng 0,1 gi©y. DÉn toµn bé hçn hîp khÝ thu ®­îc qua dung dÞch AgNO3 trong amoniac cho ®Õn khi nã kh«ng lµm mÊt mµu dung dÞch thuèc tÝm th× thÊy thÓ tÝch hçn hîp khÝ gi¶m ®i 20% so víi ban ®Çu (c¸c thÓ tÝch khÝ ®Òu ®o ë cïng ®iÒu kiÖn).	a) TÝnh hiÖu suÊt ph¶n øng nhiÖt ph©n.	b) X¸c ®Þnh thµnh phÇn % vÒ thÓ tÝch hçn hîp thu ®­îc sau nhiÖt ph©n.	c) H·y ®Ò nghÞ ph­¬ng ph¸p t¸ch axetilen tõ hçn hîp thu ®­îc sau nhiÖt ph©n.